Vikipediya

İtaliya: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k →‎top: clean up
Sətir 65:
{{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=İtaliya}}
 
'''İtaliya''' ({{Dil-it|Italia}}), rəsmi olaraq '''İtaliya Respublikası''' ({{Dil-it|Repubblica italiana}}) – [[Avropa]]nın cənubunda dövlət. Əhalisi təxminən 5859 milyon nəfərdir. Etnik qruplar [[italyanlar]] – 9894%, [[almanlar]], [[slovenlər]], [[albanlar]], [[yunanlar]], [[fransızlar]]dır. Orta uzunömürlülük ([[1992]]-ci il üçün) kişilərdə – 74 yaş, qadınlarda – 81 yaşdır. Doğum səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 2 nəfərdir. Ölüm səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 10 nəfərdir.Paytaxtı Roma şəhəridir. Ən böyük şəhərləri [[Neapol]] və [[Milan]]dır.
 
Dövlət dili [[italyan dili]]dir.
Sətir 177:
İtaliyanın ən qədim ali məktəbi olan Boloniya Universitetinin təşəkkül tarixi XI əsrə təsadüf edir. Bu təhsil ocağı 1088-ci ildə təsis olunub. Universitetdə müxtəlif ixtisaslar üzrə 23 fakültə fəaliyyət göstərir. Bu ali məktəbin İtaliyanın İmola, Ravenna, Forli, Sezena, Rimini və Argentinanın Buenos-Ayres şəhərində filial mərkəzləri vardır.
 
Digər ən qədim ali məktəblərdən hesab olunan [[Padua Universiteti]] 1222-ci ildə, Naples Universiteti isə 1224-cü ildə təsis olunublar. Turin, RomaşRoma, Florensiya, Ferrara, Moderna universitetləri də İtaliyanın ən nüfuzlu ali məktəblərindən hesab olunur. [[Milan]]ın [[Bokkoni Universiteti]] "Vol Strit" jurnalının apardığı reytinq sıralamasına görə dünyada fəaliyyət göstərən 20 ən yaxşı biznes ali məktəbi sırasına daxil olub.
 
[[Milan Universiteti]] tədqiqat işləri və tədris fəaliyyətinə görə beynəlxalq aləmdə ciddi şöhrət qazanıb. Bu universitet [[Avropa Tədqiqat Universitetləri Liqası]]nın üzvüdür.
 
=== Təhsil proqramları ===
'''Bakalavr.''' Anqlosakson sistemində "Bakalavr" səviyyəsinə uyğun ilk diplomu laurea (C.L.) almaq üçün 4-63 il oxumaq tələb olunur. Filoloqlar bu dərəcəni 4 ildən sonra, kimyaçılar və memarlar 5 ildən sonra, həkimlər isə 6 ildən sonra ala bilərlər.
 
'''Magistratura.''' Magistraturaya uyğun olan növbəti dərəcə – Diploma universitario (C.D.U.) adlanır. Kurs 32 il davam edir. Həmçinin iki illik Scuole dirette a fini speciali ixtisaslaşma kursu var ki, bunun nəticəsində C.D.U.-ya oxşayan dərəcə almaq olar.
 
Doktorantura. Universitet məzunu təhsil aldığı ixtisasa görə 3 illik təcrübədən sonra doktoranturaya daxil ola bilər. Bunun üçün qəbul testindən keçmək lazımdır.
Sətir 207:
 
== Əhalisi ==
İtaliya əhalisi təxminən 5859 milyondur. Etnik qruplar; italyanlar – 9894%, almanlar, slovenlər, albanlar, yunanlar, fransızlar. Orta uzunömürlülük (19922018-ci il üçün); kişilərdə – 7482.5 yaş, qadınlarda – 8185 yaş. Doğum səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 2. Ölüm səviyyəsi (hər 1000 nəfərə) – 10.
 
== Din ==
Sətir 220:
== İqtisadiyyatı ==
{{Əsas|İtaliya iqtisadiyyatı }}
 
İtaliya öz iqtisadi inkişafına görə dünyanın aparıcı sənaye dövlətlərinin "böyük yeddiliyini" qapayır. Adambaşına [[ÜDM]] göstəricisi İtaliyada ''3990032956 (BVF) dollar''dır (nominal). Avropada iqtisadi cəhətdən dördüncü, dünyada isə 7-ci ən böyük ölkə İtaliyadır. Dünyada ilk 10 ən böyük məhsul ixracatçısından biri də İtaliyadır. Burada həyat səviyyəsi hətta [[ABŞ]], [[Almaniya]] və s. ölkələrdən də bəzi sahələrdə üstündür. Ən çox şərab ixrac edən, ən böyük [[turizm]] regionlarından olan, dünyada 43-cü ən böyük qızıl-valyuta ehtiyatı olan İtaliya, [[Avropa]]da 5-ci ən böyük [[avtomobil]] istehsalçısıdır.
 
'''İtaliya''' ''300 min kvadrat kilometr'' ərazidə yerləşən iri döv­lətdir və bu göstəriciyə görə [[Qərbi Avropa]]da yalnız [[Fran­sa|Fransadan]], [[İspaniya]] dan və [[Almaniya]]dan geri qalır. [[İtaliya əha­lisi]]nin sayı ''58 milyon nəfər''dir. Onların '''94%-i''' [[ital­yanlar­]]dır. Əslən İtaliyadan olanların 20 milyondan çoxu xa­ricdə yaşayır (əsasən ABŞ-da, Fransada, AFR-də və [[Argen­tina]]da). İtaliya faydalı qazıntı sarıdan kasıb dövlətlər sırasındadır. Ona görə də ölkə yanacaq idxalından, sənaye və kənd təsərrüfatı xammalının, meşə mate­rial­larının idxalından kifayət qədər güclü asılılıqda qalır, [[emal­edici sənaye]] isə əsasən idxal olunan [[xammal]]la işləyir. İta­liyanın iqtisadi-coğrafi vəziyyəti – Aralıq dənizi hövzəsinin mərkəzi (Avropanın cənubu, [[Apennin yarımadası]] və ona bitişik olan adalar, bu adaların iriləri – [[Siciliya]] və [[Sar­diniya]]) – hələ qədimdən Avropa ölkələri ilə, həmçinin [[Yaxın Şərq]] və [[Şimali Afrika]] ölkələri ilə xarici iqtisadi əla­qə­lərin inkişafına şərait yaradırdı. Bundan başqa, Şimal və Cənub arasında tarixən təşəkkül tapmış regional müxtəlifliklə şərtlənən italyan modelinin spe­si­fikliyi ölkənin xarici əlaqələrinin inkişaf etdirilməsini və möh­kəm­ləndirilməsini diktə edir.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/İtaliya"