Adilə Sultan: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →‎top: parametr düzəlişləri using AWB
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|adı ='''Adilə Sultan'''|orijinal adı =عادل سلطان|şəkil=|şəklin izahı=|şəklin ölçüsü =|titul=|ləqəbi=|dövr əvvəl=|dövr son=|sələfi=|xələfi=|varisi=|milliyəti=|dini=[[İslam]]|doğum tarixi={{doğum tarixi|1826|6|1}}|doğum yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|vəfat tarixi={{vəfat tarixi və yaşı|1899|2|12|1826|6|1}}|ölüm yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|dəfn yeri=|sülalə=|əvvəlki adı=|atası=[[II Mahmud]]|anası=Zərnigar XanımSultan|həyat yoldaşı=[[Mehmed Əli Paşa]]|uşağı =Hayriyə Sultan|monoqramı=|monoqramın adı=|bayraq=Osmanli-nisani.svg}}'''Adilə Sultan''' ([[Osmanlı Türkcəsi|Osmanlı türkcəsi]]: عادل سلطان) (d. [[1 iyun]] [[1826]], [[İstanbul]] - ö. [[12 fevral]] [[1899]], [[İstanbul]]) — [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|30. Osmanlı sultanı]] [[II Mahmud]]<nowiki/>un qızı, [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|31. Osmanlı sultanı]] [[I Əbdülməcid]]<nowiki/>in bacısı, eyni zamanda [[şair]]ə<nowiki/>dir.<ref>http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=010383</ref>
 
== Həyatı ==
[[1 iyun]] [[1826]] tarixində [[İstanbul]]<nowiki/>da dünyaya gələn Adilə Sultanın anası [[II Mahmud|Zərnigar XanımdırSultan]]<nowiki/>dır. ''Adil'' ləqəbi ilə şeirlər yazan atası [[II Mahmud]] yeni dünya gələn qızına öz ləqəbinə uyğun ad qoydu.<ref>Ceyb-i Hümâyûn Defteri, nr. 4/2472</ref> 13Hələ 4 yaşındaykən anası vəfat etmiş, sonrakı illərdə atasının bir digər xanımı olan Pərtəvpiyalə Sultanın himayəsində böyümüşdür. 13 yaşında isə atası vəfat etmiş, təhsil və tərbiyəsi ilə böyük qardaşı [[I Əbdülməcid|Sultan Əbdülməcid]] maraqlanmışdır. [[28 aprel]] [[1845]] tarixində gələcəkdə [[sədrəzəm]]<nowiki/>liyə olanqədər yüksələn [[Mehmed Əli Paşa]] ilə nigahlandı və ertəsi ilin [[fevral]] ayında bir həftə davam edən möhtəşəm bir toy mərasimi ilə evləndi. Adilə Sultanın toy mərasimi [[XIX əsr]]<nowiki/>də [[:Kateqoriya:Osmanlı sarayları|Osmanlı sarayı]]<nowiki/>nda yaşanan ən maraqlı hadisələrdən biri oldu. Belə ki, Osmanlı tarixində ilk dəfə möhtəşəm hava balonları uçuruldu. Hal-hazırda [[Memar Sinan Gözəl Sənətlər Universiteti|Memar Sənan Universiteti]]<nowiki/>nin yerləşdiyi [[Bəyoğlu|Beyoğlu]] səmtindəki Neşətabad Sarayı, evləndikdən sonra Adilə Sultana hədiyyə edildi.
 
Nigahın ardından cütlüyün ard-arda 4 övladı dünyaya gəldi: Sidiqə, Aliyə, İsmayıl və Hayriyə. Ancaq bunlardan üçü körpə yaşında bilinməyən səbəblərlə vəfat etdi. Ardından bütün ömrünü yeganə qızı Hayriyəyə və dinə yönəldən Adilə Sultan [[1865]]-ci ildə qızını Paşazadə Rza bəylə evləndirdi. Ancaq çox keçmədən [[1869]]-cu ildə əri Mehmed Əli Paşanı, ardından yeganə övladını itirdi. Ömrünün sonuna qədər təqribən 30 il boyunca hər [[Ramazan ayı|Ramazan]] ayında [[Əyyub Sultan məscidi|Əyyub Sultan türbəsi]]<nowiki/>nə qapanan Adilə Sultanın [[Bəyoğlu]]<nowiki/>ndakı [[saray]]ı dövrün din xadimləri və alimlərinin görüş yerinə çevrilmişdi.
Yeganə övladı olan Hayriyə Sultanı [[1865]]-ci ildə Paşazadə Rza bəylə evləndirən Adilə Sultan [[1869]]-cu ildə ərini, ardından qızını itirdi. Dindarlığı və xeyirxahlığı ilə tanınan Adilə Sultanın [[Beyoğlu]]<nowiki/>ndakı [[saray]]ı dövrün din xadimləri və alimlərinin görüş yerinə çevrilmişdi. [[12 fevral]] [[1899]] tarixində bu [[saray]]<nowiki/>da vəfat etdi və [[Əyyub Sultan məscidi]]<nowiki/>ndəki Hüsrəv Paşa türbəsində ərinin yanında dəfn olundu.
 
[[II Əbdülhəmid]]<nowiki/>in qızı [[Ayşə Sultan (II Əbdülhəmidin qızı)|Ayşə Sultan]] öz xatirələrində qeyd edir ki, ''"Böyük bibimiz Adilə Sultan tez-tez Ulduz sarayını ziyarət edər, atam Sultan Əbdülhəmid bibisini sarayın qapısında qarşılayardı. Onu qəbul otağındakı öz taxtına əyləşdirər, özü isə yandakı kiçik taxcada oturardı. O illərdə ailənin ən yaşlı üzvü olan bibisinin qəhvəsini şəxsən özü təqdim edərdi. Ardından mən və qardaş-bacılarım sırayla otağa çağırılar və bir-bir yaşlı Adilə Sultanın əlini öpərdik. Bir neçə saat davam edən ziyarətin ardından Sultan Əbdülhəmid bibisini arabasına qədər müşayiət edib yola salardı."''
Adilə Sultanın dini mövzuda yazdığı şeirləri minacat, nət, [[mərsiyə]] və böyük din xadimlərinə yazdığı məthiyələrdən ibarətdir. Bundan başqa atası, əri, qızı və qardaşları üçün yazdığı mənzum şeirlərdən ibarət br divanı da var.<ref>Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine, nr. 995, 996, 997</ref><ref>Millet Ktp., Ali Emîrî, Manzum, nr. 260</ref>
[[Şəkil:Galata Mevlevihanesi Müzesi 5.JPG|left|thumb|267x267px|Qalata Mevlevihanesinin həyətindəki Adilə Sultan şadırvanı və kitabəsi.]]
Ömrünün son [[Ramazan ayı|Ramazan]] ayında da yenə [[Əyyub Sultan məscidi|Əyyub Sultan türbəsi]]<nowiki/>nə qapanan Adilə Sultan sonuncu gün köşkünə gəldi. Ancaq ertəsi gün [[Ramazan]] bayramının ilk günü otağından çıxmadığını görən xidmətçiləri otağa daxil oldular və yaşlı sultanın vəfat etdiyini gördülər ([[12 fevral]] [[1899]]). Ardından cənazəsi yoldaşının və övladlarının da dəfn edildiyi [[Əyyub Sultan məscidi]] yaxınlığındakı ailə türbəsində torpağa verildi.
 
 
Adilə Sultanın dini mövzuda yazdığı şeirləri minacat, nət, [[mərsiyə]] və böyük din xadimlərinə yazdığı məthiyələrdən ibarətdir. Bundan başqa atası, əri, qızı və qardaşları üçün yazdığı mənzum şeirlərdən ibarət brbir divanı da var.<ref>Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine, nr. 995, 996, 997</ref><ref>Millet Ktp., Ali Emîrî, Manzum, nr. 260</ref> Bundan başqa bir çox xeyir işləri də görmüşdü: Qalata Mevlevihanesində və Ərəb məscidində şadırvan, Gül məscid yaxınlığında məktəb, uzun illər qız məktəbi olaraq fəaliyyət göstərən Kadilli sarayı, Haliç sahillərindəki Qadınlar kitabxanası və bu kimi başqa əsərlər ona aiddir.
 
== Mənbə ==