Bəsrə: Redaktələr arasındakı fərq

|statusnövü = Şəhər

|azərbaycan dilində adırəsmi_adı = Bəsrə

|orijinal adıorijinal_adı = {{lang-ar|البصرة}}

'''Bəsrə''' ([[Ərəb dili]]:البصرة ) — Cənubi [[İraq]]da şəhər. Bəsrə mühafazasının inzibati mərkəzi. Əhalisi 2,02 mln. nəfər (2005). İran körfəzinin 55  km-liyində, [[Şəttül-Ərəb|Şətt-ül-ərəb çayında]] port (1980-ci illərədək qabarma zamanı okean gəmiləri daxil ola bilirdi; sonralar çay yatağını lil basdığından yalnız kiçik tonnajlı gəmilər daxil olur). Nəqliyyat qovşağı. Beynəlxalq hava limanı var.

Bəsrənin əsasını [[637]]/[[638]] ildə [[xəlifə]] [[Ömər ibn əl-Xəttab]] qoymuşdur. Bəsərə VIII– IX əsrlərdə [[Ərəblər|ərəb]]-müsəlman mədəniyyətinin formalaşmasının (Bəsrə əhalisi mürəkkəb etnik-irqi müxtəlifliyi ilə seçilirdi; burada ərəblər, farslar, Hindistan və Afrika xalqları yaşayırdı), İraqın siyasi və iqtisadi həyatının, həmçinin tunc, saxsı və şüşə məmulatı istehsalının mühüm mərkəzlərindən idi. 762-ci ildə [[Abbasilər]] paytaxtı [[Bağdad|Bağdada]]a köçürdükdən sonra Bəsrə iqtisadi mövqeyini tədricən itirməyə başladı. [[923-cü il|923-cü ildə]]də [[Qərmətilik|qərmətilərin]] hücumuna məruz qaldı, [[947-ci il|947-ci ildə]]də [[Buveyhilər sülaləsi|Büveyhilər]] tərəfindən zəbt olundu. [[XI əsr|XI əsrin]]in ortalarından [[Səlcuqlar dövləti|Səlcuqi dövlətinin]] tərkibində idi. [[1258-ci il|1258-ci ildə]]də [[monqollar]] şəhəri işğal edib viran etdilər. XIV–XVI əsrlərdə monqol və türk canişinləri tərəfindən idarə olunurdu. [[1538-ci il|1538-ci ildə]]də [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı imperiyasının]] Bağdad paşalığına daxil edildi; 1884-cü ildən eyniadlı vilayətin əsas şəhəri oldu.

[[1914-cü il|1914-cü ilin]]in [[Noyabr|noyabrındanoyabr]]ında Bəsrə ingilis qoşunları tərəfindən işğal edildi. [[Birinci Dünya Müharibəsi|Birinci dünya müharibəsindən]] sonra ingilis mandatı altında olan İraqın tərkibinə qatıldı. Bəsrə [[İran-İraq müharibəsi]] (1980–88), [[Küveyt|Küveyt böhranı]] (1990–91), müxalif qruplaşmalar ilə hökumət qoşunları arasındakı döyüşlər, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və müttəfiq qoşunların İraqa müdaxiləsi (2003) zamanı böyük dağıntılara məruz qalmışdır.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/4262336.stm|title=UK soldiers 'freed from militia'|date=20 September 2005|publisher=BBC|accessdate=17 March 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2005/09/20/MNGS5EQNGN1.DTL|title=British smash jail walls to free 2 arrested soldiers|date=20 September 2005|publisher=San Francisco Gate|accessdate=17 March 2012}}</ref>.

Əli məscidi, Təlxə, əz-Zübəyr, ibn Sirin və əl-Həsən məqbərələri tarixi memarlıq abidələrindəndir. XVIII–XIX əsrlərdən Bəsrənin müasir hissəsində fəal tikinti işlərinə başlanmış (o cümlədən Aşar rayonu, XIX əsrin əvvəlləri), şəhər çoxsaylı kanallarla bölünmüşdür (buna görə Bəsərə “Şərqin Venesiyası” adlanır).<ref>{{Cite web|url=http://www.csmonitor.com/2007/0918/p11s02-wome.html|title=In the 'Venice of the East,' a history of diversity|author=Sam Dagher|work=In the 'Venice of the East,' a history of diversity|date=18 September 2007|publisher=The Christian Science Monitor}}</ref> [[XX əsr|XX əsrin]]in əvvəllərində Bəsərədə M. Lok, L. Cons və başqa memarların planı əsasında abadlıq işləri aparılmışdır (müasir Margil portu). Universitett (1964 ildən), mərkəzi kitabxana (2004-ci ilin aprelində yanmışdır), Təbiyyat tarixi muzeyi (1971) var.