Çingiz Hacıbəyov: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: İstinad etiketləri silindi Vizual redaktor |
|||
Sətir 1:
{{Şəxs
|Şəkil = Çingiz Hacıbəyov.jpg
|Şəkil məlumat =Çingiz Hacıbəyov
|Şəkil miqyası = 200
|Adı = ÇİNGİZ HACIBƏYOV
Sətir 10:
|Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1971|1|18|1913|10|2}}
|Vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]
|Vəfat səbəbi =xəstəlik
|Rəsmi vebsaytı =
}}
Sətir 17:
== Həyatı ==
Mən bu böyük insanı tanıyanda hələ çox mətləbləri aydınlaşdırmamışdım.Həmin mətləblər ki, aydın oldu, mən inana bilmədim. Həmin məlumatları mərhumun vəfatının 49-cu illiyində sizlərlə bölüşmək istəyirəm.
Hacıbəyovlar nəsli Ağcabədinin ən tanınmış, ən ziyalı, musiqi sahəsində ən təkmilləşmiş nəsillərindən biri idi. Hacıbəyovlar nəsli musiqidən heç vaxt uzaqda qalmamışdı. Musiqisiz onların bir günü də keçməzdi. Onlar çoxdan maariflənmişdilər və maariflənməyə həvəsi olanları da maarifləndirmək istəyirdilər.Elə buna da nail olurdular.Nəsildə tanınmış təkcə Üzeyir Hacıbəyov idimi? Xeyr. Üzeyir, Ceyhun və Zülfüqar Hacıbəyov qardaşları Sayad və Abuhəyat bacıları bu soyun qollarını yaratdılar, yaşatdılar. Bu qolların yaranması ilə soy daha da inkişaf etdi.Həmin soyun üzvlərindən biri də Zülfüqar Hacıbəyov qolu idi. Aşıq Qəribi opera edən Zülfüqar bəy öz davamçıları ilə Azərbaycan dirijorlarının məktəbini yaratdı. Məhz onlara, həmin dirijorlara korifeylər demək olardı!
Zülfüqar Hacıbəyov ailə həyatı qurduqdan sonra onun 20 avqust 1912-ci ildə ilk övladı-oğlu oldu.Zülfüqar Hacıbəyov seçdiyi adın daha sonralar da oğluna yaraşacağını bilirdi və körpənin adını Niyazi qoymuşdu. Zülfüqar bəy Niyazinin gələcəkdə hansı peşəni seçəcəyi mövzusunda ona qarşı gəlmək istəmirdi, lakin, özü Niyazini musiqiçi kimi görmək istəyirdi. Kim bilir, bəlkə də o, əmisi Ceyhun kimi diplomat və yaxud bibisi oğlu Camal kimi iqtisadçı olacaqdı...
Bu sevindirici hadisədən 1 il yenicə keçmişdi ki, 2 oktyabr 1913-cü ildə Zülfüqar bəyin ailəsində yenidən sevinc yaşandı. Həmin sevinc yenə övlad və yenə oğlan övladı sevinci idi.Zülfqar bəy çox sevinirdi, bayramı bayrama qarışmışdı. Onun toyundan keçən 2 il içərisində 2 fəxrli oğul övladı dünyaya gəlmişdi.Zülfüqar bəy söz vermişdi , söz vermişdi ki, bu oğlanları bir cahilin badına verməyəcək.O söz vermişdi ki, onları öz peşələrində ən peşəkar, tanınmış şəxslərdən biri edəcək. O söz vermişdi, bəstəkar sözü yox, ATA SÖZÜ!
Zülfüqar bəy bu körpənin adını qoymaqda çox düşünmüşdü.Əvvəl Əbdülhüseyn qoymaq istəyirdi, lakin, uşağın üzünə baxıb dedi ki,qınaq obyekti olmayan ad lazımdır.Əbdülhüseyn adı çoxunun yadında qalmaz.Sonra Hacıbəy qoymaq istədi,lakin,bu da olmadı.Sonra düşündü və dedi:
-Musiqini çubuqla fəth edə bilən Çingiz Zülfüqar oğlu Hacıbəyov!
Artıq körpənin adı və adından çox məsləyi bəlli idi.Dirijor Çingiz Hacıbəyov!
1921-ci il. Üzeyir bəyin tutulacağından narahat olduğu zamanlarda Çingiz böyük oğlan olmuşdu.Onun əlində dərslik olmalı idi.O,ifa etməli,ya da yazmalı idi.Axı Zülfüqar bəy də söz vermişdi, vaxtı çatanda uşağı cahillərin badına verməyəcəkdi.Ona görə də Zülfüqar bəy musiqi məktəbi barədə fikirləşirdi.O,skripkada çalır,nə vaxt skripkada çalırdısa,Çingiz onun yanına gəlirdi.Hər dəfə skripkaya əlini vurmuş,onu çala bilməmiş,çalmağı da çox istəmişdi.Bir gün ata-oğulun arasında belə bir söhbət oldu:
-Oğul,deyəsən,skripkama gözün düşüb.
-Bilirsən,ata,-Çingiz duruxur.-Mən skripkanı...
-Çox istəyirsən?
-Bəli,çalmağı çox istəyirəm.Bir də bir çubuq var ey,oynadırlar.Onun adı nədir?
-Dirijor çubuğunu da istəyirsən?
-Bəli.
-Deyəsən, səni skripka sinfinə qoymağın vaxtı çatıb.
-Bir də dirijor çubuğu məktəbinə.
Zülfüqar güldü.O,səhər musiqi məktəbi ilə danışacağını və Çingizi də skripka sinfinə qoyacağını dedi.
Səhəri günü Zülfüqar bəy musiqi məktəbi ilə danışdı və Çingizə məktəbə gedəcəyini dedi.
Artıq Çingiz skripka sinfinin şagirdi idi.Çingizin sevincinin həddi-hüdudu yox idi. O,skripkada çoxlu mahnıları çalacağı xəyalı ilə sanki qanadlanıb uçurdu. Bir dəfə də,yuxusunda görmüşdü ki,skripkada elə çalır ki,ona xüsusi diplom verirlər.O,skripka sinfində tək deyildi.Onunla birlikdə qardaşı Niyazi də oxuyurdu.Onun sevinci sevincinə qarışmışdı.
Çingiz ilk dərsində işə çox həvəslə yanaşırdı.Onun gözündə çoxlu xəyallar var idi, buna görə çox sevinirdi.Skripkada notlarla çala bilirdi. Bu, onun gözünə çox çətin kimi görünsə də, sonradan asanlaşdı və skripka üzrə təkmilləşdi, inkişaf etdi.
İllərin necə keçdiyi bilinmədi, bir də gördülər ki, artıq 1932-ci ildir. Həmin gündən düz 10 il keçmişdi. Çingiz və Niyazi 10 illik sinfi bitirmişdi. Niyazi bir neçə dəfə ağır atletika üzrə Bakı və Azərbaycan çempionu olmuşdu. Çox güclü və bədənli idi Niyazi.
Artıq skripkadan əlini üzə bilmirdi Çingiz. Skripkadan yapışmışdı. Günün istənilən saatı Çingiz skripka çalırdı. Zülfüqar bəy bunu bilirdi və Çingizə sürpriz etmək istəyirdi.Ona görə də,bir gün Çingizə dedi ki,belə ki,istedadın var,Üzeyir bəylə görüşə bilərsən. O sənin əmindir. Mən ona deyərəm,o sənə çox kömək edə bilər.Çingiz çox sevindi.O ömründə çox sevinmişdi.Skripka sinfində oxumağa başlamaq, bitirmək, skripkanı öyrənmək və indi isə Üzeyir əmi ilə görüşmək...Üzeyir əminin Çingizə çox köməyi dəyəcəkdi. Bu köməklər onu Çingiz Hacıbəyov edəcəkdi. Məhz bu köməklər...!
Bir neçə gün sonra Üzeyir bəy,müəllim Bədəlbəy Bədəlbəyli və onun oğlu Əfrasiyab Bədəlbəyli Hacıbəyovların qonağı oldular.
Qonaqlıqda birdən Çingiz mövzusu açıldı.
-Əmisi,bizim bu Çingiz onilliyi bitirib.Çox istedadlı skripkaçıdır,dirijorluğu da bilir.O da istəyir ki,Üzeyir əmisi kömək etsin. Zülfüqar bəy gülərək dedi;
-Edim deyir, edim də, cavan qoca, məharətini görək bir. Üzeyir bəy Çingizə işarə etdi və Çingiz o saat gəldi.
-Çox zirəksən,sən də Əfrasiyab kimi Şəbi-dovşan eləmə.
-Bu saat çalaram, nə istəyirsiniz,çalım.Çingiz həyəcanlanaraq dedi.
-Məsələn, “Uzundərə”ni çal.Eşitmisən də,”Mən dəyərəm min cavana”.-Üzeyir bəy bir az zümzümə edib güldü.
Çingiz “Uzundərə”ni skripkada elə çaldı ki,Üzeyir bəy lap vuruldu.Niyazi də bundan cuşa gəldi və özü də skripkada davamını gətirdi .Üzeyir bəy əl çaldı, onun yanındakılar da əl çaldılar.Üzeyir bəy dedi:
-Bəh-bəh,”Məşədi İbad” sizin çalmağınızdan lap cavanlaşdı ki...Əmilər(əzizləyərək),sizə bir köməkliyim dəyəcək.Bu köməklik bəlkə də,sizin fəaliyyətinizin başlanğıcı olacaq.Bəlkə də,siz sevinməyəcəksiniz,bəlkə də,bu anı heç vaxt unutmayacaqsınız.
Niyazi, sən mənlə işlə. Dirijor kimi çalış,teatrda ya operaların,ya baletlərin və yaxud mahnıların dirijoru ola bilərsən, özü də hamıdan yaxşı.
Çingiz,mən Opera Teatrının rəhbərliyindən xahiş edəcəyəm,onlar xahişimi yerə salmazlar.Səni Opera Teatrında skripkaçı etmək istəyirəm.
Sən də razısan deyəsən.
-Razı nə deməkdir.Sevincimdən qanadımı tapa bilmirəm ki, uçam.
-Aha,çox gözəl. Deməli,teatrın nə atmosferi,nə də gurultusu sənə təsir edəcək, həyəcanlanmayacaqsan.
-Arxayın olun,əmi,arxayın olun.Mən oranı dağıdaram.
-Dağıtmağın lazım deyil,çalmağın lazımdır.
-Yaxşı əmi,onda dağıtmaram.
Üzeyir bəy Çingizə öz köməkliyini göstərdi.Çingiz o qədər sevinirdi ki...Teatrın atmosferi,ruhu ona əvvəldən sirayət etmişdi.O,Opera Teatrından xəbərsiz deyildi.Baxmışdı,’’Leyli və Məcnun’’a,’’Şah İsmayıl’’a dəfələrlə baxmışdı.Orada çalınan mahnıları oxuyar, ya da çalardı.Dirijorun ruhu da ona sirayət etmişdi.Arada bir əlini fırladardı.Dirijor isə bir dəfə ona göz vurmuşdu.Çingiz də dirijora oxşamaq və dirijorluq etmək istəyirdi.Lakin,bu dəfə o,dirijor olmaq istədiyini desə,ona gülərdilər.Həm dirijor və həm də skripkaçı necə ola bilərdi axı?.Lakin,bir insan hər iki işdə işləyə bilər.Rza Təhmasib kimi.O,həm aktyor,həm də diplomat oldu.Baxaq görək,Çingiz arzusuna yetə biləcəkdimi...
1937-38-ci illər idi.Artıq Üzeyir bəy daha da narahatlanır və həyəcanlanırdı. O,repressiya olacağından narahat deyildi.O,ailəsinin xain ailəsi adlandırılacağından qorxurdu.
Bu illərdə hələ də Çingiz skripkaçı kimi çalışırdı.O,arzularından birinə-“Leyli və Məcnun” operasında skripkaçı olmağa çatmışdı.Üzeyir bəy nə yazsa,Çingiz orada skripkaçı olmağa hazır idi. Lakin,artıq skripkaya olan həvəsi sönürdü.O,dirijor olmaq istəyirdi.Cəfər Cabbarlının və Əfrasiyab Bədəlbəylinin dirijor çubuğunu görəndə daha da həvəslənirdi. Lakin,bunu necə deyəcəyini bilmirdi.
Bu illərdə Üzeyir bəy “Dəmirçi Gavə” operası üzərində işləyirdi.Lakin,tanınmayan bir adam,akademiya işçisi Heydər İsmayılov ona təklif etdi ki, “Koroğlu” operasını yazsın.Üzeyir bəy də razılaşdı və “Dəmirçi Gavə”ni yox, “Koroğlu”nu yazdı.
Bir gün Çingiz Üzeyir bəyin qəbulunda oldu.
-Salam,Üzeyir əmi.
-Salam,skripkaçı.
-Mənim Sizdən bir xahişim var.
-Sənin bütün istəklərini yerinə yetirməyə hazıram.Sən ki istedadlısan.
-Mən...necə deyim...skripkaçılıqdan əl çəkmək istəyirəm. Buna hirslənməzsiniz ki?
-Çingiz,bunu əvvəldən deyərdin də.Problem yoxdur,mən kiməm ki,sənə deyim ki,skripkaçı olmalısan.Hansı peşəni istəyirsən,onu da seç.İstəyirsən skripkaçı ol,istəyirsən heç musiqiylə məşğul olma.
-Mən dirijor olmaq istəyirəm.
-Çox gözəl.Sənə elə dirijorluq yaraşır.Niyazi də dirijorluq edir.İki dirijor qardaş bir yerdə işləyərsiniz də.Yox,məncə, bir tamaşada iki dirijor olmaz...Necə ki,bir qazanda iki qoç başı kimi.Səni göndərirəm Dövlət Orkestrinə baş dirijor.Orada hamıya dərs keçərsən.Mən sənə inanıram.
Amma skripkaçı olsaydın,mənim bu operamda sənə yer verərdilər.Ancaq,heç nə olmaz.Orkestrdə bundan da yaxşı mahnılar,xalq mahnıları çalınacaq.Orada da sən olacaqsan baş dirijor.Baş dirijor ha...
-Çox sağ olun,əmi.Sizdən xoşrəftar,mehriban,gənclərə yer verən adam tanımaram.Mənə həmişə dəyər verirsiniz.
-Sənin kimilərinə dəyər verilməlidir də.
Çingiz sevinə-sevinə oradan uzaqlaşdı.O,indi də dirijor çubuğundan ayrılmırdı.Özü çoxlu məşq edirdi.Bir neçə dəfə Əfrasiyab Bədəlbəyliylə də görüşürdü.
İlk mahnısında həyəcanını dəf etmiş və çox yaxşı da dirijorluq etmişdi,
Son mahnısında da belə etdi.
Çingiz Hacıbəyov öz arzusunu yerinə yetirdi.O bunu bacardı.Ömrünün sonuna qədər dirijor oldu,dirijorluğu öyrətdi,hamıya dərs keçdi.Adını tarixə yazdı.Çingiz Niyazi qədər tanınmadı,ancaq indi şərəfli səhifəsinə baxanda bilirəm ki,o,tanınmaq üçün çırpınmayıb.O,çox şərəfli,işinə can yandıran,zəhmət çəkən adam olub.1971-ci ilin 18 yanvarı,yəni 49 il əvvəl vəfat edəndə “Aygün” və “Qara daşlar filminin dirijoru,Əməkdar incəsənət xadimi,baş dirijor idi.
“Ek.anl.az” saytına baxdıqda görürük ki,artıq Çingiz Hacıbəyov tanınır.Onu həmişə yad edirlər.Ən əsası da budur ki,Çingiz Hacıbəyov 20-ci əsrin ən böyük 100 Azərbaycan Türkü sırasına daxil edilib.Bu çox sevindiricidir və Çingiz Hacıbəyovun ruhunu şad edir.
Mənim dediyim kitablar və məqalələr aşağıdakılardır:
Çingiz Hacıbəyov.Biblioqrafiya.
1.XX əsrin ən böyük 100 azərbaycanlısı.Ənbiyeviç Əbdül.Sumqayıt,2002.
<nowiki>2. Xalq mahnıları [Səsyazma] : ["Musiqi dünyası" beynəlxalq, elmi-pedaqoji, tənqidi-publisistik və mədəni-maarif musiqi jurnalının 3-4/2010-cu il buraxılışına əlavə] /ifa edir F. Qasımova, X. Qasımova ; fortepianoda Ç. Sadıqov</nowiki>
3. "Hacıbəyovlar nəslinin layiqli nümayəndəsi" ( Çingiz Hacıbəyov -100) məqaləsi [Mətn] /R. Bayramov.Musiqi dünyası,2013.
4. Çingiz Hacıbəyovun 100 illik yubileyi qeyd olundu [Mətn] /S.Fərəcov.Mədəniyyət,2013.
5. Hacıbəyovlar nəslinin layiqli nümayəndəsi [Mətn] /R.Bayramov.Mədəniyyət,2013.
6. Klassik Musiqi Həvəskarları Klubunda daha bir yubiley gecəsi: [Mətn] /S.Abdullayeva.525-ci qəzet,2013.
7. Dirijor Çingiz Hacıbəyov yad edildi [Mətn].525-ci qəzet,2018.
8.İki dirijordan biri(mətn).Sevindik Nəsiboğlu.Kredo,2020.
== Nəsil ağacı ==
Sətir 29 ⟶ 161:
== Filmoqrafiya ==
*[[Aygün (film, 1960)|AYGÜN]]([[film]],[[1960]])-dirijor.
*[[Qara daşlar (film, 1956)|QARA DAŞLAR]]-dirijor
== Həmçinin bax ==
| |||