Aral gölü: Redaktələr arasındakı fərq

'''Aral dənizi''' və ya '''Aral gölü''' ({{Dil-kz|Арал теңізі}}, {{Dil-uz|Orol dengizi, Орол денгизи}}, {{Dil-kaa|Aral ten'izi, Арал теңизи}})— [[Mərkəzi Asiya]]da, [[Qazaxıstan]] və [[Özbəkistan]] sərhədində, [[Turan ovalığı]]nda axarsız şor [[göl]]. [[1960-cı il|XX əsrin 60-cı illərindən]] [[dəniz]]in əsas qida mənbəyi [[Amudərya]] və [[Sırdərya]] çayları [[su]]yunun [[kənd təsərrüfatı]] ehtiyaclarına daha çox işlədilməsi nəticəsində Aral [[dəniz]]inin səviyyəsi intensiv surətdə aşağı düşməyə başlamışdır. Artıq 200 ilədək səviyyə 19 m aşağı düşmüş, səthinin sah. 24,4 min km²

-ə, həcmi 175 km3-ə, duzluluğu 46–59‰-ə çatmış, sahil xətti onlarla km geriyə çəkilmişdir. Amudərya və Sırdərya çaylarının suyu bəzi illərdə Aral dənizinə gəlib çatmır. [[1989-cu il]]də dəniz iki hissəyə parçalandı — Şimali (Kiçik), Cənubi ([[Böyük Aral|Böyük) Aral]] dənizi. Aral dənizinin şimal sahilləri bəzi yerlərdə hündür, bəzi yerlərdə alçaq, şərq sahilləri qumluqdur; cənub sahilini, əsasən, Amudəryanın [[delta]]sı, qərb sahilini [[Üstyurd]] platosunun uçurumu (hünd. 250 m-ədək) tutur. Aral dənizində çoxlu sayda [[ada]] var. Ən böyükləri [[Kokaral adası|Kokaral]], [[Barsakelmes]] və [[Vozrajdeniya adası|Vozrojdeniyedir]]. [[İqlim]]i kontinentaldır. [[Hava]]nın orta [[temperatur]]u [[yay]]da 24–26oC, qışda–7-dən –13,5oC-yə qədərdir. Suyun səthində temperatur yayda 28–30oC, [[qış]]da 0oC-dən aşağıdır. İllik yağıntı 110–150&nbsp;mm-dir. Axınlar [[saat]] əqrəbi istiqamətindədir. Aral dənizi [[balıqçılıq]] təsərrüfatını və [[nəqliyyat]] əhəmiyyətini itirmiş, [[ekoloji fəlakət]] zonasına çevrilmişdir. Dənizin qurumasının qarşısını almaq, [[fauna]] və [[flora]]sını bərpa etmək üçün elmi cəhətdən əsaslandırılmış yollar axtarılır.<ref>{{AME|1|587}}</ref>

== Tarixi ==

[[Şəkil:Survey of the Sea of Aral 1853.jpg|left|thumb|Aral Dənizi 1853]]