Vikipediya

Gəncəçay: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Sətir 28:
{{Yer xəritəsi~|Azərbaycan fiziki|lat_deg=40.906248|lat_min=0|lon_deg=46.455002|lon_min=0|mark =Blue pog.svg|marksize=7||label_size=80|label=mənsəbi}}
}}}}
'''Gəncəçay''' yaxud '''Gəncə çayı''' — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da çay. Başlanğıcını [[Kiçik Qafqaz]]dan götürmüşgötürür Gəncə çayıvə [[Kür]] çayına tökülür.<ref>https://gsaz.az/articles/view/108/Azarbaycanin-chaylari</ref>
 
== Ümumi məlumat==
GəncəçayıGəncəçay özKiçik mənbəyiniQafqazın KiçikMurovdağ Qafqazsilsiləsinin sıraşimal dağlarınınyamacından təxminənaxmağa 3400başlayır. Çayın mənsəbi 2814 m hündürlüyündənyüksəklikdədir. götürürGəncəçay vəKürə şimalmənsəbindən 720 km yuxarıda tökülür. Gəncəçayın uzunluğu 99 km, hövzəsinin sahəsi 752 km<sup>2</sup>-şimalşərqdir. istiqamətindəÇayın axaraq9 Kürqolundan çayı5-i iləsağ, qovuşur4-ü isə sol qoludur.<ref name=":0">{{cite book |last= Məmmədov|first=Maqbet|date=202|title=Azərbaycan Hidroqrafiyası|url=http://anl.az/el/Kitab/2013/Azf-271133.pdf|location=Bakı|publisher=Təhsil|page='''49-50'''|isbn=|author-link=}}</ref><ref name=":1">{{cite book|last=|first=Jesper Ansbaek, Anatoli Pichugin, Peter Roncak, Vəfadar İsmayılov, Fərda İmanov və Rafiq Verdiyev |date=2011 |title=Gəncəçay hövzəsi üçün Pilot Çay Hövzəsinin İdarəçiliyi Planı, Azərbaycan |url=http://kura-aras.iwlearn.org/EU-Azeri_Language_files/Ganjachai_pilot_RBMP_Azeri.pdf |location= |publisher= |page='''7811''' |isbn= |author-link=}}</ref>
 
Hövzə cənubda yerləşən bol yağıntılı alp çəmənliklərdən şimalda yerləşən az yağıntılı quru çöl və yarımsəhra çöllərinə qədər uzanır.<ref name=":1" /> Çayın hövzəsi cənubdan şimala doğru enli və uzunsovdur. Murovdağ silsiləsi boyu Tərtərçayla, qərbdən Qoşqarçayın hövzəsi, şərqdən isə kürəkçayın hövzəsi ilə həmsərhəddir. Çayın hövzəsinin orta eni 7,6 km, orta yüksəkliyi isə 119 m-dir. çayın tam düşməsi 2744 m, çayın orta meyilliliyi 27,7%, çay şəbəkəsinin sıxlığı 0,64 km/km<sup>2</sup>-dir.<ref name=":0" />▼
 
Gəncəçayın uzunluğu təqribən 99 km-dir və bu nisbətən kiçik hövzənin sahəsi 725km2 -dir (bu Azərbaycanın az bir faizini təşkil edir). Hövzənin forması elədi ki, onun uzunluğu enindən bir neçə dəfə artıqdır - xəritədə o cənubdan şimala uzanan dar və uzun hövzə kimi görünür. Hövzə boyu temperatur rejiminin fərqliliyi və hündürlükdə düşən yağıntının böyük fərlilik təşkil etməsi ilə əlaqədar təbii şərait nisbətən qısa məsafədən cənubdan (yüksək dağlar) şimala (düzənlik)doğru cənubda yerləşən bol yağıntılı alp çəmənliklərdən şimalda yerləşən az yağıntılı quru çöl və yarımsəhra çöllərinə qədər uzanır.
 
Gəncəçay Kiçik Qafqazın Murovdağ silsiləsinin şimal yamacından axmağa başlayır. Çayın mənsəbi 2814 m yüksəklikdədir. Gəncəçay Kürə mənsəbindən 720 km yuxarıda tökülür. Gəncəçayın uzunluğu 99 km, hövzəsinin sahəsi 752 km<sup>2</sup>-dir. Çayın 9 qolundan 5-i sağ, 4-ü isə sol qoludur.<ref name=":0">{{cite book |last= Məmmədov|first=Maqbet |date=202 |title= Azərbaycan Hidroqrafiyası |url=http://anl.az/el/Kitab/2013/Azf-271133.pdf |location=Bakı |publisher=Təhsil |page='''49-50''' |isbn= |author-link=}}</ref>
 
▲Çayın hövzəsi cənubdan şimala doğru enli və uzunsovdur. Murovdağ silsiləsi boyu Tərtərçayla, qərbdən Qoşqarçayın hövzəsi, şərqdən isə kürəkçayın hövzəsi ilə həmsərhəddir. Çayın hövzəsinin orta eni 7,6 km, orta yüksəkliyi isə 119 m-dir. çayın tam düşməsi 2744 m, çayın orta meyilliliyi 27,7%, çay şəbəkəsinin sıxlığı 0,64 km/km<sup>2</sup>-dir.<ref name=":0" />
 
Gəncəçay yaz gursulu rejim fazalı çay qrupuna aiddir. Gursululuq adətən mart ayından iyun ayınadək davam edir. Gursulu rejim fazasının orta çoxillik davamiyyəti 137-150 gündür. Gursulu rejim fazasının başlamasının orta tarixi Gedamışda 17 mart, Zurnabadda 9 mart, Alaxançallıda 20 mart, qurtarma tarixi isə müvafiq olaraq 4-6 avqustdur. Gəncəçayın qolu olan Zivlənçayda isə gursululuq 133 gün davam edir. Orta başlama tarixi 17 mart, qurtarma tarixi isə 28 iyuldur. Çayın sol qolu Dəstəfurçayda gursululuq 131 gün davam edir, gursulu rejim fazasının orta çoxillik başlanması 6 mart, qurtarma tarixi isə 15 iyuldur.<ref name=":0" />
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Gəncəçay"