Kainat: Redaktələr arasındakı fərq

'''Kainat''' — [[zaman]], [[məkan]] və onların bütün tərkib hissələrini əhatə edir.<ref>{{cite book |url=http://www.yourdictionary.com/Universe |title=Universe |work=Webster's New World College Dictionary, Wiley Publishing, Inc. |date=2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dictionary.reference.com/browse/Universe?s=t |title=Universe |work=Dictionary.com |accessdate=2012-09-21}}<!-- bu mənbə təkcə məlum faktlara deyil, həm də ehtimallara əsaslanır--></ref><ref>{{cite web |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/Universe |title=Universe |work=Merriam-Webster Dictionary |accessdate=2012-09-21}}<!-- this source even includes postulated things, not JUST known things--></ref><ref>{{cite book |title=Introductory Astronomy & Astrophysics |last1=Zeilik |first1=Michael |last2=Gregory |first2=Stephen A. |date=1998 |edition=4th |publisher=Saunders College Publishing |quote="The totality of all space and time; all that is, has been, and will be." |isbn=0030062284}}</ref> Kainata [[planet]]lər, [[Peyk|təbii peykl]]ər, [[cırtdan planet]]lər, [[ulduz]]lar, [[qalaktika]]lar, [[qalaktikalararasıNdjdkd|qalaktijrndkalararası boşluqboşluqshs]], ən kiçik [[subatom zərrəciklər]] və bütün [[materiya]] və [[enerji]] daxildir. ''Müşahidəolunan kainat''ın diametri hal-hazırda 28 milyardhdjdndnmilyard [[parsek]] və ya 91999999999999991 milyard [[işıq ili]]dir. Kainatın ölçüləri məlum deyil və sonu olub-olmadığı bilinmir.<ref name="Brian Greene 2011">{{cite book |author=Brian Greene |title=The Hidden Reality |publisher=Alfred A. Knopf |date=2011}}</ref> Müşahidələr və fiziki nəzəriyyələrin inkişafı kainatın tərkibi və təkamülü barədə nəticə çıxarmağa imkan verib.jsms

[[Qalaktika]]larJsksksmm kainatın müşahidə edilən hissəsindəki cisimlərdir. Hər böyük qalaktikada təqribən bir neçə yüz mlrd. [[Ulduz Sönməz|ulduz]], Metaqalaktikada isə təqribən 100 mlnk. qalaktika olduğundan, kainatdakı ulduzların sayı 10¹⁹-dan çoxdur.<ref> Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. "Elm" nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.</ref>

Qədim zamanlardanzammankjdmlardan insanlar kainatı öyrənməyə başlayıblar. Onlar səmaya baxıb ulduzlar haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürmüşdülər. Hələ o zamanda yaşayıb yaradan Biruni teleskop olmadan belə ulduzlar haqqında dəqiq məlumatlar vermişdir. İlk teleskopu isə elmdən kənar, amma “yandırıcı” güzgü həvəskarı olan [[Yakob Metenus]] düzəltmişdir. O, bir gün borunun bir ucuna çökək, o birinə isə qabarıq linza bərkitmək qərarına gəlir və nəticəsi durbin olur. Beləliklə, ilk durbin [[Niderland]]da [[XVII əsr]]in əvvəllərində ixtira edilmişdir. Bundan sonra durbinin bir neçə müəllifi də olmuşdur. Onlar da elmdən kənar adamlar idilər. Lakin onlar birbirindən xəbərsiz bu durbinləri düzəltmişdilər. Onlardan birini Middelsbur adlı şəhərciyin sakini olan İohan Leppersqey düzəltmişdir. Bu teleskop 1608-ci ildə nümayiş etdirilmişdir. 1610-cu ildə [[Qalileo Qaliley]] bundan xəbər tutub, özü teleskop düzəltmək fikrinə düşür və çox keçmir ki, o nəzəri düşüncələri əsasında teleskop düzəldir. Qalileyi teleskopun ixtiraçısı saymaq olmaz. Lakin o, elmi əsaslarla teleskop düzəltmiş ilk alim oldu. Birlinzalı teleskopun sxemini isə ilk dəfə alim, mühəndis, rəssam və heykəltəraş olan [[Leonardo da Vinçi]] (1452-1519) vermişdir.

Ən maraqlısı da odurki, bu hadisə [[Qalileo Qaliley|Qaliley]] teleskopla müşahidələrə başlayandan 100 il əvvəl olmuşdur. [[Leonardo da Vinçi]]<nowiki/>nin əlyazmalarında iki linzalı [[teleskop]]<nowiki/>un sxemi də aşkar edilmişdir. Lakin onun özünün teleskop düzəltməsi və göy cisimləri üzərində müşahidələr aparması məlum deyil. [[XIX əsr]]in ortalarında spektral analiz kəşf olundu. Bu analiz spektroskop adlanan cihazla aparılır. Müşahidələr zamanı müəyyən edilmişdir ki, közərmiş bərk və maye cismlər göy qurşağının zolaqları şəklində olan bütöv spektr verir. Bildiyimiz kimi, işıq dalğa şəklində yayılır və hər bir rəngin də bir-birindən fərqli dalğa uzunluğu olur. Bu üsulla da göy cismlərinin fiziki təbiəti və kimyəvi tərkibi öyrənilir. Spektral analiz vasitəsilə özü işıq verən və ya hər hansı ulduzun işığını əks etdirən obyektin atmosferini öyrənmək olar.