Plebsin patrisiatla mübarizəsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k clean up using AWB |
k clean up using AWB |
||
Sətir 8:
müəyyən olunublar; əvvəllərdə onlar konsulların məhkəmə işlərində köməkçiləri idilər, sonra isə dövlət xəzinəsinin qorunması ilə məşğul olurdular.
Məhz bu vəziyət plebsin əsas tələblərini müəyyən edirdi.
Birincisi, bu [[auxilium]] idi, yəni patrisiat hakimiyətin özbaşınalığından elementar hüquqi
== Qüvvələrin nisbəti ==
Mübarizədə qüvvələrin nisbəti qəliz idi. Plebs ancaq xalq kütələlərini deyil, varlı,bəzən isə,qeyri-romalı elitatadan çıxmış və yaxud yoxsullaşmış patrisilərdən olan adlı-sanlı adamları birləşdirirdi. Bu elita patrisiləri sıxışdırmağa və siyasətdə onlarla eyni hüquqlar almağa çalışırdı. Məhz bunların içindən ən çox plebsin liderləri çıxırdı. Sıravi üzvləri isə daha çox torpaq, borc və xalq yığıncaqının haqlarının genişlənməsi məsələləri maraqlandırırdı.
Patrisilər də həmişə həmrəy olmurdu. Adlı-sanlı nəsillər arasında mübarizə ona gətirirdi ki, bəziləri plebeylərlə yaxınlaşırdılar, bəziləri isə əksinə, ciddi olaraq zümrə imtiyazlarını
== Mübarizənin gedişi ==
=== Tribunatın təsisatı ===
Zümrə mübarizəsinin ilk qığılcımı [[Tit Livi]]ya inansaq,e.ə 494 ilə aiddir. Borc şərtlərinin dözülməzliyinə və kreditorların özbaşınalığına cavab olaraq plebeylər Romadan [[Aventin]] təpəsinə uzaqlaşdılar. [[Etrusklar]] və latinlərin hərbi təhdidi qarşısında patrisilər güzəştə getdi. Plebs öz sıralarından olan xüsusi maqistratın təsis edilməsinə nail oldu, plebsin dövlət qarşısında nümayəndəsi rolunu oynayan - xalq [[tribun]]u.
Əvvəlcə [[tribun]]lar ayrı-ayrı plebeyləri maqistratların özbaşınalığından
E.ə V əsrin 80-50 ci illəri, aqrar məsələ ətrafında ən kəskin mübarizə illəri idi. Bu illər Roma ekvlər, volsklər və başqa qonşu tayfalarla ağır müharibərlə aparırdı. Plebsin və tribunların ənənəvi taktiki qoşuna yığımdan imtina etməkdən ibarət idi. Aqrar məsələni həll etmək mümkün olmurdu, və ancaq e.ə 456- ci ildə tribun İçilinin qanununa görə Aventindəki torpağı bölüşdürmək mümkün oldu.
E.ə 451-450-ci illərdə plebsin təzyiqi ilə hüququn ilk [[kodifikasiya]]sı baş verir. Qanunların "[[10 ər]]"dən ibarət ([[desemvir]]dən)ibarət komissiya yaradılır. Komissiya demək olar ki tamamilə patrisilərdən ibarət idi. Qanunlar məhkəmə icralarını, borc hüququnu, ailədaxili münasibətləri, mülkiyyət hüququnu, və alış-veriş əməliyatlarını tənzimləyirdi. Onlar həmçin müxtəlif cinayətlərə görə cəza təyin edirdilər(cadu, qətl, oğruluq, üzv xəsarətləri, dövlətə xəyanəti). Qanunların yazılması nəsli cəmiyətdən sinfi cəmiyətə və Roma polisinin qurulmasında vacib ünsür idi. Keçid dövrünə xas müxtəlif prinsiplərin kombinasiyası onlar üçün də səciyəvi idi: [[talion]] və pul [[peni]]si prinsipi, vərəsəlik azadlığı və mülkiyətin nəslin içində saxlanılması meyli və sairə.
| |||