Paris Sülh Konfransı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teq: 2017 viki-mətn redaktoru |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:Council_of_Four_Versailles.jpg|thumb|300px|"[[Böyük dördlük (Birinci dünya müharibəsi)|Böyük dordlük]]": [[Devid Lloyd Corc]], [[Vittorio Emanuele Orlando|Vittorio Orlando]], [[Jorj Klemanso]], [[Vudro Vilson]]]]
'''Paris Sülh Konfransı''' (18 yanvar 1919 — 21 yanvar 1920)— [[Birinci dünya müharibəsi]]ndən sonrakı dünyanın taleyini həll etmək məqsədi ilə "[[Antanta]]" ölkələri və [[ABŞ]]-ın [[Paris]]də çağırdıqları sülh konfransı.<ref name=":0">{{AXCE|2|287-292}}</ref>
== Faəliyyəti ==
Konfrans 18 yanvar 1919-cu ildə öz işinə başlayır. Bu tarix simvolik bir tarix idi. Alman imperatoru l Vilhelm 1871-ci ilin 18 yanvarında Versalda “Güzgülü zalda” Fransa-Prussiya müharibəsindən qısa müddə sonra öz hakimiyyətini elan etmişdi. Həmdə 18 yanvar 1701-ci ildə Prussiya krallığının da yarandığı gün idi.
Burada 27 ölkə təmsil olunurdu. Məğlub ölkələr və Sovet Rusiyası konfransa dəvət almamışdılar. Konfransda aparıcı rolu "Böyük dördlük" - [[ABŞ]] prezidenti [[Vudro Vilson]], [[Böyük Britaniya]] baş naziri [[Devid Lloyd Corc|Lloyd Corc]] və [[Fransa]] baş naziri Jorj Klemanso və [[İtaliya]] baş naziri Vittorio Orlando oynayırdı. Konfransda məqsəd Almaniya və məğlub dövlətlərlə sülh müqavilələrini hazırlamaq idi. Müqavilənin əsasını V.Vilsonun konqresə təqdim etdiyi 14 maddə təşkil edirdi. Bu maddələrin məğzini dünyanın ədalətli surətdə yenidən qurulması prinsipləri (gizli diplomatiyadan imtina, azad ticarət, silahlanmanın azaldılması, xalqlara öz müqəddaratını təyin etmək hüququnun verilməsi və s.) təşkil edirdi.<ref name=":0" />
Rəsmi nümayəndə heyətləri 4 kateqoriyaya bölünmüşdü:
Sətir 31:
çevrilmiş, dcmokratik ruhlu və milli əqidəli ziyalıları öz ətrafına toplamışdı. 1905-ci il Birinci rus inqilabından sonra Ə.M.Topçubaşov bütün Rusiya türklərinin və müsəlmanlarının lideri kimi daha ardıcıl və prinsipial siyasi fəaliyyəti ilə tanınmışdı.
O, Rusiya müsəlmanlarının 1904-07-ci illərdə keçirilən I-III qurultaylarının əsas təşkilatçılarından və rəhbərlərindən biri olmuş, Üçüncü qurultayın qərarı ilə yaradılan Ümumrusiya müsəlmanları partiyasının-[[İttifaqi-əl-Müslimin|”İttifaqi-
1918-ci ilin dekabrında Azərbaycan Parlamenti özünün ilk iclasında onu sədr seçmişdi. Həmin il dekabrın 28-də Parlamentin yekdil qərarı ilə Paris Sülh
konfransında Azərbaycan Nümayəndə heyətinin başçısı təyin olunmuşdu. Diplomatik missiyada Ə.M.Topçubaşovun müavini olan [[Məmməd Həsən Hacınski]] Bakı real məktəbində və Peterburq Yol Mühəndisləri İnstitutunda təhsil almış, uzun müddət Bakı Dumasında şəhər tikintisi idarəsinə başçılıq etmişdi. O, həm də Ə.M.Topçubaşovla birlikdə Müsəlman ictimai-siyasi təşkilatları İcraiyyə Komitəsinin rəhbərlərindən biri idi. Sonralar “[[Müsavat]]” sıralarına keçən M.H.Hacınski bu
Sətir 46:
İrəvan gimnaziyasını bitirmiş, gənc yaşlarından İrəvan azərbaycanlılarının təmsilçilərindən biri kimi tanınmışdı. 1917-ci ilin noyabrında İrəvan quberniyasından Rusiya Müəssislər Məclisinə nümayəndə seçilmişdi. Transqafqaz Seyminin üzvü olmuş, Milli Xartiyanı – İstiqlal Bəyannaməsini imzalayanlar sırasında yer almışdı.
Azərbaycan Parlamentində Sosialist fraksiyasının üzvü idi. Heyətinin başqa bir məsləhətçisi Miryaqub Mirmehdiyev
Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmiş, Bakıda vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdu. Azərbaycan Parlamentinə “[[İttihad Partiyası|İttihad]]” partiyasından üzv seçilmişdi 1919-cu ilin avqustunda Parlamentin Sosialist fraksiyası Nümayəndə heyəti tərkibindəki üzvlərinin rotasiya qaydası ilə əvəzlənməsi barəsində qərar çıxarmış və
M. Məhərrəmovun yerinə Abbas bəy Atamalıbəyov Parisə göndərmişdi. Lakin həmin dövrdə heyətin başqa bir üzvü - M.H.Hacınski artıq Azərbaycana qayıtdığından həm M.Məhərrəmovun, həm də A.Atamalıbəyovun Parisdə qalmaları məqbul sayılmışdı.
Eyni zamanda Nümayəndə heyətinin hər bir üzvünün görəcəyi konkret iş, məsuliyyət daşıyacağı konkret sahə də müəyyən olunmuşdu. Sədr Ə.M.Topçubaşov ümumi rəhbərliklə bir sırada siyasi məsələlər və memorondum hazırlanması üçün məsul idi. O, həm də heyətin təşkilati işlərinə və maliyyə vəsaitinin təyinatı üzrə xərclənməsinə nəzarət edirdi.
|