Naxçıvantəpə yaşayış yeri: Redaktələr arasındakı fərq

[[Dalma təpə]] tipli keramika [[1959]] [[Çarlz Barni|Charles Burney]] və [[1961]]-ci ildə [[Kaylr Yang|Cuyler Young]] tərəfindən tədqiq edilən [[Dalma təpə]] yaşayış yerindən aşkar olunmuşdur<ref>Hamlin C. Dalma Tepe, Iran, 13, 1975, pp. 111–127.</ref>. Bu tip keramikanın həmçinin [[Həsənlu|Həsənli]], [[Hacı Firuz Təpə|Hacı-Firuz]],<ref>Voigt M.M. Hajji Firuz Tepe, Iran: The Neolithic Settlement. Philadelphia: University of Pennsylvania, 1983, p. 20.</ref> [[Təpə Sevan]]<ref> Solecki R. L. and Solecki R. S. Tepe Sevan: A Dalma period site in the Margavar valley, Azerbaijan, Iran, Bulletin of the Asia Institute of Pahlavi University, 3, 1973, pp. 98–117.</ref> yaşayış yerlərində mövcudluğu araşdırmalarla müəyyən olunmuşdur. [[Dalma təpə]] keramikasına [[İran]] və [[İraq]]ın yaşayış yerlərində tipik [[Xalaf mədəniyyəti|Xalaf]] və [[Übeyd mədəniyyəti|Ubeyd]] keramikası ilə birlikdə rast gəlinmişdir. Bu tip keramika [[Zaqros dağları|Zaqros dağlarında]] kəşfiyyat xarakterli araşdırmalarla da aşkar olunmuşdur. [[Kəngavər]] vadisində [[Seh-Qabi]] və [[Qodin təpə]] yaşayış yerlərində [[Dalma təpə]] təbəqəsi qazılmış, [[Mahidaşt]]da isə [[16]] yaşayış yerinin səthində zəngin [[Dalma təpə|Dalma]] tipli keramika aşkar olunmuşdur. Bu yaşayış yerlərindən [[Təpə Siahbid]] və [[Çoqa Maran]] şurf qazıntısı ilə öyrənilmiş, [[Təpə Kuh]]da isə yerüstü materiallar arasında [[Dalma təpə|Dalma]] keramikası üstünlük təşkil etmişdir. Bu tip keramika [[İraq]]da Cəbəl yaşayış yerində, [[Kərkük]]də [[Tell Abad]], [[Keit Qasım]] və [[Yorqan Təpə]]də rastlanmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, [[Kəngavər]] vadisində bu tip keramika [[68]][[Faiz|%]], [[Mahidaşt]]da isə [[24]][[Faiz|%]]<ref>Henrickson. E. F. and Vitali. V. The Dalma Tradition: Prehistoric Inter-Regional Cultural Integration Highland Western Iran, Paleorient, Vol. 13, № 2, 1987, pp. 37-45.</ref> olmuşdur. Araşdırmalar bu tip keramikanın cənuba doğru irəlilədikcə azaldığını göstərir. Öncə [[Urmiya gölü|Urmiya]] gölünün cənubunda və qərbində yayıldığı güman edilən bu keramika [[Urmiya gölü|Urmiya]]nın şimalında, hazırda isə [[Naxçıvan]]da aşkar olunmuşdur. [[İran Azərbaycanı]]nda bu mədəniyyət [[Culfa Kultəpəsi]] , [[Ahranjan Təpə]],[[Lavin Təpə]], [[Qoşa Təpə]], [[İdir Təpə]] və Baruj Təpə yaşayış yerlərinin qazıntısı zamanı aşkar edilmişdir. Hazırda bu tip keramika [[İran Azərbaycanı]]nda [[100]]-dən artıq yaşayış yerindən məlumdur. Yaşayış yerlərinin bir qismi oturaq əhaliyə, bir qismi isə köçmə maldarlıqla məşğul olan insanlara məxsusdur<ref>Abedi A. Iranian Azerbaijan Pathway From The Zagros To The Caucasus, Anatolia And Northern Mesopotamia: Dava Göz, A New Neolithic And Chalcolithic Site In NW Iran. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 17, № 1 (2017) pp. 69-87.</ref>. Tədqiqatçıların fikrinə görə, bu mədəniyyət [[Şimal]]-[[Qərb]]i [[İran]]da çiçəklənmiş və [[Urmiya gölü|Urmiya gölü]]nün cənubuna yayılmışdır. [[Dalma təpə]] keramikasının kimyəvi analizi onun yerli istehsalın məhsulu olduğunu göstərmişdir. Belə hesab edilir ki, [[Dalma təpə]] mədəniyyətinin yayılma arealı [[Naxçıvan]]ı da əhatə etmişdir. Daha doğrusu [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvan]] bu mədəniyyətin formalaşdığı areala daxil olmuşdur. Şübhəsiz ki, gələcək araşdırmalar [[Urmiya gölü|Urmiya]] hövzəsi və [[Naxçıvan]] tayfaları arasındakı əlaqələrin və qarşılıqlı münasibətlərin xarakterini daha aydın şəkildə müəyyən etməyə imkan verəcəkdir. Araşdırmalar həmçinin [[Dalma təpə]] mədəniyyətinin yaranması və formalaşması ilə bağlı məsələlərə aydınlıq gətirəcəkdir.