Çaldıran döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə
Sətir 19:
Anadoluda məskunlaşmış çoxlu sayda şiənin Səfəvilər dövlətinə birləşmək cəhdi və bölgədə şiəliyin hakimliyi olan hər hansı bir dövlət qurumunun yaradılmasına cəhd göstərilməsi Osmanlı dövləti üçün arzuolunan deyil idi. Ona görə Sultan Bəyazid dövlətinin sərhədləri boyunca şiə dövlətinin yaranmasından razı deyildi.<ref>{{harvnb|Mehman Süleymanov|2018|p=354}}</ref>
 
Şərur yaxınlığında ağır məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ağqoyunlu Əlvənd Mirzə Osmanlı sultanı II Bəyazidə məktub göndərdi və ondan Şah İsmayıla qarşı mübarizədə kömək istədi. Bu məktubu alandan sonra Sultan Bəyazid Mahmud ağa Çavuşbaşı adlı elçisini cavab məktubu ilə birlikdə onun yanına göndərdi. Həmin məktubda Sultan Bəyazid Əlvənd Mirzəni Səfəvi qoşunlarına qarşı mübarizə aparılması üçün digər Ağqoyunlu şahzadələri ilə birləşməyə, Ağqoyunlu şahzadələrinin və hakimlərinin səylərinin Səfəvilər dövlətinə qarşı birləşdirilməsinə çağırdı. Öz tərəfindən isə Sultan Bəyazid Ağqoyunlu qoşunlarına maliyyə yardımı və digər köməklərin göstəriləcəyini bildirdi. Sultan Bəyazid Səfəvilərə qarşı ciddi tədbirlərə əl atmadı və Ağqoyunlu qoşunlarına da təsirli kömək göstərmədi. Əlvənd Mirzə Osmanlı dövlətinin yardımı olmadan Səfəvi qoşunlarına üstün gəlməyin mümkün olmayacağını gördüyü üçün Sultan Bəyazidə yeni bir məktub göndərdi. Həmin məktubunda o, Sultan Bəyazidi "Allahın yer üzündəki kölgəsi", "bütün müsəlmanların xəlifəsi" kimi dəyərləndirdi, Səfəvi qoşunlarına qarşı Ağqoyunluların hamısının birləşməli olması haqqında sultanın tövsiyəsini qəbul etdiyini bildirdi. Onu da əlavə etdi ki, Sultan Bəyazidin köməyi ilə Səfəvilərin qrupunu yox edə biləcəkdir. Sultan Bəyazid bu məktuba da cavab verdi və bu dəfə də Əlvənd Mirzəyə hərbi kömək göstərilməsi barəsində aydın fikir ifadə etmədi. Sultan Bəyazid yenə də Ağqoyunluları birləşməyə və Səfəvi qoşunlarına qarşı birgə mübarizə aparmağa səslədi. Əlvənd Mirzənin bu mübarizəyə təşviq edilməsi üçün Sultan Bəyazid yazdı ki, "''üsyançı qızılbaşlar dünyanı atəşə tutsalar da, onların minarələri nə qədər yüksəlsə də Əlvənd dağından uca ola bilməyəcəkdir.''" Bununla, Sultan Bəyazid ona işarə edirdi ki, Əlvənd Mirzəni Səfəvilər məğlub edə bilməyəcəklət. Osmanlı dövlətinin maraqları tələb etsə də Sultan Bəyazid Səfəvilərə qarşı qoşun çıxarmağa ehtiyat edirdi. Əlvənd Mirzə də Osmanlı sultanından kömək almaq ümidi ilə qoşunlarını toparlayıb yenidən Səfəvi qoşunlarına qarşı göndətdi. Lakin bu dəfə də məğlubiyyətlə qarşılaşdı və Səfəvi qoşunları qarşısında geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı.
 
İsmayıl isə bununla kifayətlənmədi və indiki İranın cənubunun
hakimi olan Əlvənd Mirzənin qardaşı Sultan Murada qarşı qoşun çəkdi və onu
da məlum olduğu kimi məğlubiyyətə uğradaraq Əcəm İraqını, İsfahanı, Fars
vilayətini ələ keçirdi.
Bundan sonra Sultan Bəyazid Diyarbəkr hakimi Rüstəm bəyə məktub
göndərdi və ondan tələb etdi ki, səfəvilərin hansı gücə malik olması, səfəvilərin
güclənməsi ilə bölgədə vəziyyətin necə dəyişməsi haqqında ona məlumat versin.
Sultan Bəyazid həm də bilmək istəyirdi ki, Ağqoyunlu və Səfəvi çəkişmələri
sonda hansı tərəfin qələbəsi ilə başa çata bilər. Bir müddətdən sonra Rüstəm bəy
Osmanlı sultanına cavab məktubu göndərdi və bəyan etdi ki, Səfəvi qoşunları
Ağqoyunlu qoşunlarını məğlubiyyətə uğradaraq Misirə doğru irəliləməkdədir.
Onun yazdıqlarından belə bir qənaət hasil olurdu ki, Səfəvi qoşunlarının Misir
yürüşü uğurla başa çatacağı təqdirdə Diyarbəkr təhlükə altına düşə bilərdi (8).
Aldığı bu cavabdan sonra Sultan II Bəyazid əmin oldu ki, Şah İsmayılın
Əlvənd Mirzə üzərində qələbəsi heç də təsadüfi deyildir və səfəvilər böyük gücə
malikdirlər. Ona görə də Sultan Bəyazid Səfəvi dövlətinə qarşı sərt mövqe tut-
maqdan çəkindi. Bu heç də o demək deyildi ki, Sultan Bəyazid Osmanlı sərhəd-
lərinin şərqə doğru genişləndirilməsi istəyindən də əl çəkmişdi. Konkret tarixi
şərait, ölkə daxilindəki hərbi-siyasi vəziyyət Səfəvi dövlətinə qarşı təcavüzkar
mövqe tutulmasından imtina edilməsini tələb edirdi ki, Sultan Bəyazid də bu
yolu tutdu. İki dövlət başçısı arasında aparılan məktublaşma da Osmanlı sarayı-
nın şərq qonşusu ilə mülayim münasibətlərdə olmasından xəbər verirdi.
Əcəm İraqının, İsfahanın, Farsın Səfəvi qoşunlarının əlinə keçməsindən
sonra Sultan Bəyazid özünün Məhəmməd Çavuş Balaban adlı elçisini çoxlu qiy-
mətli hədiyyələrlə Şah İsmayılın yanına göndərdi. Həmin elçi vasitəsilə Osmanlı
sultanı tük dilində Şah İsmayıla iki məktub göndərmişdi. Məktubların birində
Sultan Bəyazid əldə etdiyi uğurlara görə Şah İsmayılı təbrik edirdi. Digər
məktubunda isə Sultan Bəyazid Səfəvi ərazisində sünnilərin incidilməsinə son
qoyulması barəsində Şah İsmayıl qarşısında məsələ qaldırmışdı. Səfəvi dövləti-
nin bərqərar edilməsi və möhkəmləndirilməsi üçün Şah İsmayıl və onun ətrafın-
dakılar tərəfindən sünnilərə təzyiqlər göstərilməsi xəbəri Sultan Bəyazidə də
çatmışdı və o, dostcasına irəli sürdüyü təkliflə bu məsələyə son qoyulmasını is-
təmişdi. Şiəliyin qəbul edilməsi ilə razılaşmayan xeyli sayda etiqad sahibi
Osmanlı ərazisinə köçmüşdü və onların arasında üləmalar və fəqihlər də var idi.
Bu insanlar Osmanlı sultanına müraciət edərək ondan səfəvilər tərəfindən sünni
 
== İstinadlar ==