Çaldıran döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
||
Sətir 19:
Anadoluda məskunlaşmış çoxlu sayda şiənin Səfəvilər dövlətinə birləşmək cəhdi və bölgədə şiəliyin hakimliyi olan hər hansı bir dövlət qurumunun yaradılmasına cəhd göstərilməsi Osmanlı dövləti üçün arzuolunan deyil idi. Ona görə Sultan Bəyazid dövlətinin sərhədləri boyunca şiə dövlətinin yaranmasından razı deyildi.<ref>{{harvnb|Mehman Süleymanov|2018|p=354}}</ref>
[[Şərur]] yaxınlığında ağır məğlubiyyətə uğradıqdan sonra [[Əlvənd Mirzə|Ağqoyunlu Əlvənd Mirzə]] Osmanlı sultanı II Bəyazidə məktub göndərdi və ondan Şah İsmayıla qarşı mübarizədə kömək istədi. Bu məktubu alandan sonra Sultan Bəyazid Mahmud ağa Çavuşbaşı adlı elçisini cavab məktubu ilə birlikdə onun yanına göndərdi. Həmin məktubda Sultan Bəyazid Əlvənd Mirzəni Səfəvi qoşunlarına qarşı mübarizə aparılması üçün digər Ağqoyunlu şahzadələri ilə birləşməyə, Ağqoyunlu şahzadələrinin və hakimlərinin səylərinin Səfəvilər dövlətinə qarşı birləşdirilməsinə çağırdı. Öz tərəfindən isə Sultan Bəyazid Ağqoyunlu qoşunlarına maliyyə yardımı və digər köməklərin göstəriləcəyini bildirdi. Sultan Bəyazid Səfəvilərə qarşı ciddi tədbirlərə əl atmadı və Ağqoyunlu qoşunlarına da təsirli kömək göstərmədi. Əlvənd Mirzə Osmanlı dövlətinin yardımı olmadan Səfəvi qoşunlarına üstün gəlməyin mümkün olmayacağını gördüyü üçün Sultan Bəyazidə yeni bir məktub göndərdi. Həmin məktubunda o, Sultan Bəyazidi "Allahın yer üzündəki kölgəsi", "bütün müsəlmanların xəlifəsi" kimi dəyərləndirdi, Səfəvi qoşunlarına qarşı Ağqoyunluların hamısının birləşməli olması haqqında sultanın tövsiyəsini qəbul etdiyini bildirdi. Onu da əlavə etdi ki, Sultan Bəyazidin köməyi ilə Səfəvilərin qrupunu yox edə biləcəkdir. Sultan Bəyazid bu məktuba da cavab verdi və bu dəfə də Əlvənd Mirzəyə hərbi kömək göstərilməsi barəsində aydın fikir ifadə etmədi. Sultan Bəyazid yenə də Ağqoyunluları birləşməyə və Səfəvi qoşunlarına qarşı birgə mübarizə aparmağa səslədi. Əlvənd Mirzənin bu mübarizəyə təşviq edilməsi üçün Sultan Bəyazid yazdı ki, "''üsyançı qızılbaşlar dünyanı atəşə tutsalar da, onların minarələri nə qədər yüksəlsə də Əlvənd dağından uca ola bilməyəcəkdir.''" Bununla, Sultan Bəyazid ona işarə edirdi ki, Əlvənd Mirzəni Səfəvilər məğlub edə bilməyəcəklət. Osmanlı dövlətinin maraqları tələb etsə də Sultan Bəyazid Səfəvilərə qarşı qoşun çıxarmağa ehtiyat edirdi.
Əlvənd Mirzə də Osmanlı sultanından kömək almaq ümidi ilə qoşunlarını toparlayıb yenidən Səfəvi qoşunlarına qarşı göndətdi. Lakin bu dəfə də məğlubiyyətlə qarşılaşdı və [[Səfəvi]] qoşunları qarşısında geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı. İsmayıl isə bununla kifayətlənmədi və indiki İranın cənubunun hakimi olab Əlvənd Mirzənin qardaşı Sultan Muradın ordusuna qarşı müharibəyə girdi və onu da məğlubiyyətə uğradaraq Əcəm İraqını, İsfahanı, Fars vilayətini ələ keçirdi. Bundan sonra Sultan Bəyazid [[Diyarbəkr]] hakimi Rüstəm bəyə məktub göndərdi və ondan tələb etdi ki, Səfəvilərin hansı gücə malik olması, Səfəvilərin güclənməsi ilə bölgədə vəziyyətin necə dəyişməsi haqqında ona məlumat versin. Sultan Bəyazid eyni zamanda [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]] və [[Səfəvilər|Səfəvi]] çəkişmələrinin sonda hansı tərəfin qələbəsi ilə başa çatacağını öyrənmək niyyətində idi. Bir müddətdən sonra Rüstəm bəy Osmanlı sultanına cavab məktubu göndərdi və bəyan etdi ki, Səfəvi qoşunları Ağqoyunlu qoşunlarını məğlubiyyətə uğradaq [[Misir]]ə doğru irəliləməkdədir. O, yazdıqlarında bildirirdi ki, "''Səfəvi qoşunlarının Misir yürüşü uğurla başa çatacağı təqdirdə Diyarbəkr təhlükə altına düşə bilərdi.''"
Mehman Süleymanov qeyd edir ki, "''Bu cavabdan sonra Sultan II Bəyazid başa düşdü ki, Şah İsmayılın Əlvənd Mirzə üzərində qələbəsi heç də təsadüfi deyildir və Səfəvilər böyük gücə malikdirlər. Bu səbəbdən Sultan Bəyazid Səfəvi dövlətinə qarşı sərt mövqe tutmaqdan çəkindi.''" Bu Sultan Bəyazidin Osmanlı sərhədlərinin şərqə doğru genişləndirilməsi istəyindən əl çəkməyi mənasına gəlmirdi. Tarixi-şərait, ölkə daxilində mövcud olan hərbi-siyasi vəziyyət Səfəvi dövlətinə qarşı təcavüzkar mövqe tutulmasından imtina edilməsini tələb edirdi. İki dövlət başçısı arasında aparılan məktublaşma da Osmanlı sarayının şərq qonşusu ilə mülayim münasibətlərdə olmasından xəbər verirdi.
Əcəm İraqının, İsfahanın, Farsın Səfəvi qoşunlarının əlinə keçməsindən
sonra Sultan Bəyazid özünün Məhəmməd Çavuş Balaban adlı elçisini çoxlu qiy-
| |||