Pir (əsər): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 1:
{{iş gedir}}
'''Pir''' — [[Nəriman Nərimanov]]un nəsr yaradıcılığında öz orjinallığı və bədii dəyəri ilə xüsusi yer tutan povest. Əsər [[1917]]-ci ildə Bakıda "Açıq söz" qəzetinin elektrik mətbəəsində kitabça şəklində dərc olunmuşdur. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra "Pir" povesti [[rus]], [[tatar]], və [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dil]]lərində dəfələrlə kütləvi tirajlarla çap edilmişdir. Povestə Allah müqəddəs məbud kimi göstərilərək, bəzi dini ehkamlar tənqid edilir{{Kitab3|Teymur Əhmədov=|nəşriyyat=Nurlar|yer=Bakı|il=2005|adı=Nəriman Nərimanovun yaradıcılıq yolu|səhifələr=228-243|ref=|isbn=-9952-426-02-X}}.
== Məzmunu ==
Povestdə Şərq cəhaləti, avamlıq və din möhvumat sənətkarlıqla tənqid edilmişdir. Köhnə dünyaya qarşı kəskin etiraz və qəzəblə dolu olan bu əsərin hər səhifəsində yazıçı tərəfindən xalqın taleyi düşünülürdü. Məzlum Şərq xalqlarının qurtuluşunu inqilabi mübarizədə görən N. Nərimanov mövhumat, avamlıq və cəhaləti böyük ictimai fəlakət hesab edirdi. <ref>Mirzə İbrahimov. Xəlqilik və realizm cəbhəsindən. Bakı, Azərnəşr, 1961, s. 377</ref>
Sətir 6:
Yazıçı avam kütlələrə həyat hadisələrinə fəal münasibət oyatmaq üçün "Pir" povestində "müqəddəs" ziyarətgahları, ocaqları cəhalət və mövhumat yuvası kimi ifşa etmiş və bilavasitə şahidi olduğu həyat həqiqətlərini son dərəcə realist boyalarla, ümumiləşmiş şəkildə qələmə almışdır. Əsərdə ziyarətgahların müqəddəslik pərdəsi də məharətlə parçalanır, onların rəzalət, soyğunçuluq və riyakarlıq yuvası olması real təsvir edilir. Pir povestində bütün hadisələr bir ziyarətgah ətrafında, onunla bağlı cərəyan edir. Molla Cəfərqulu və Qafqazdakı arvadı Molla Tutu obrazlarında yazışı din vaizlərinin riyakarlığını, şəxsi mənafeyi, zövqü xatirinə hər cür alçaqlığa yol verdiyini açıq göstərir.
Əsərdə yazıçı tərəfindən pir, ocaq, ziyarətgah yerləri rəzalət, hiyləgərlik yuvası, soyğunçuluq vasitəsi kimi ifşa edilmişdir.
== Sujeti ==
Povestin ilk səhifələrində Məşədi Allahverənin səhər namazını qılıb pirə hazırlaşdığı [[epizod]] təsvir edilir. Onun əlli yaşında Gülbadamdan bir oğlu olmuşdu, o da şikəst idi. Məşədi Allahverən şikəst oğlu Cəbini pirə tez-tez apararaq oğlunun şəfa tapacağı ümidi ilə yaşayırdı.
Məşədi Allahverənin otuz il birgə ömür sürdüyü arvadı onun müstəbildliyinin qurbanı olmuşdur. İkinci arvadı da Məşədi
Ziyarətgahın mollası Molla Cəfərqulu -
Molla Cəfərqulunun qardaşı Həsənəli Gülbadamla evlənir, lakin
Bu evliliyində dünyaya gələn balaca Cəbinin vəziyyəti Gülbadamı gün keçdikcə narahat edirdi və oğlunu xəstəliyin pəncəsindən xilas etməyə çalışırdı. Gülbadam Cəbinin şikəst doğulması səbəbini başa düşür, oğluna nicatı daha artıq "bəlkə çarə ola" deyən həkimlərdən gözləyir, lakin ərinin həkimə etinasızlığı onu daha da dözümlülükdən salırdı.
Gülbadam pirin "peyda" olması səbəbini bildiyindən kütlələrin pirə tapınmasına və etiqadına qəlbində istehza ilə gülürdü, nifrət edirdi. Lakin həqiqəti açıb söyləyə bilmirdi. Çünki Gülbadam Molla Cəfərqulunun onun namusuna toxunamması xatirinə Qurana and içmişdi ki, pirin "sirrini" gizli saxlayacaqdır. Qurana and içəndən sonra da sirr vermək Gülbadam kimi inanmmış bir adama asan deyil. Gülbadama tərbiyə belə verilmişdi. Heç bir şeyə and verməmək, xüsusən Allah və
Gülbadamın bu fikir və düşüncələrini toplayan bu and idi. O susur ancaq mənən sıxıntı çəkirdi. Gülbadam ərinin təkidi ilə pirə ziyarətə gedir, avam kütlələrin ocağa tapınmasına canyanğısı ilə baxır. Lakin isməti, namusu ləkələnmək qorxusu və Qurana andını pozmaq vahiməsi onu susmağa məcbur edir. ▼
Məşədi Allahverənin oğlunu pirə aparmaq istədiyi gün eşilir ki, Molla Cəfərqulu vəfat etmişdir. Bu hadisədən sonra pir insanlara görə, xüsusəndə Məşədi Allahverən üçün çox dəyərli oldu. Bu zaman Gülbadam görür ki, ərinin pirə olan inamı daha da güclənmişdir və çıxış yolu tapmayan Gülbadam uca səslə deyirː "Mən nifrət etdiyim məkandan balama nicat gözləmirəm". Və avam kütlələrə pirin rəzalət, riya yuvası olduğunu açıb söyləyir. ▼
▲Gülbadamın bu fikir və düşüncələrini toplayan bu and idi. O susur ancaq mənən sıxıntı çəkirdi. Gülbadam ərinin təkidi ilə pirə ziyarətə gedir, avam kütlələrin ocağa tapınmasına canyanğısı ilə baxır. Lakin isməti,namusu ləkələnmək qorxusu və Qurana andını pozmaq vahiməsi onu susmağa məcbur edir.
<br />
▲Məşədi Allahverənin oğlunu pirə aparmaq istədiyi gün eşilir ki, Molla Cəfərqulu vəfat etmişdir. Bu hadisədən sonra pir insanlara görə, xüsusəndə Məşədi Allahverən üçün çox dəyərli oldu.
== Personajlar ==
|