Denali: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Kateqoriya:Müqəddəs dağlar əlavə olundu HotCat ilə |
k şablon parametrləri using AWB |
||
Sətir 1:
{{Dağ|Adı=Denali|lon_dir=W|Qoruq=[[Denali Milli Parkı]]|Əyalət=[[Alyaska]]|Region=[[Şimali Amerika]]|Hündürlük mənbə=<ref name=ADN>{{cite press release | url=https://www.usgs.gov/news/new-elevation-nation%E2%80%99s-highest-peak | publisher=USGS | title= New Elevation for Nation’s Highest Peak | author1=Mark Newell | author2=Blaine Horner | date=September 2, 2015 |accessdate=May 16, 2016}}</ref><ref name=Wagner>{{cite journal|last=Wagner | first = Mary Jo | title = Surveying at 20,000 feet | journal = The American Surveyor | date = November 2015 | volume = 12 | issue = 10 | pages = 10–19 | issn = 1548-2669}}</ref>|
Hudson Stuk
Harri Karstens
Sətir 5:
Robert Tatum tərəfindən}}
'''Denali'''<ref>{{cite book|last=Jones|first=Daniel|author-link=Daniel Jones (phonetician)|title=English Pronouncing Dictionary|editor=Peter Roach|editor2=James Hartmann|editor3=Jane Setter|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|orig-year=1917|year=2003|isbn=3-12-539683-2}}</ref><ref>{{cite encyclopedia|title=Denali|encyclopedia=Oxford Dictionaries|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/denali|access-date=December 17, 2015}}</ref> ({{Dil-en|Denali}}, 1896-2015-ci illərdə '''Mak-Kinli dağı''' {{Dil-en|Mount McKinley}})<ref name="McKinley Name">{{cite web|url=http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CRPT-113srpt93/html/CRPT-113srpt93.htm|title=Senate Report 113-93 – Designation of Denali in the State of Alaska|author=Mr. [[Ron Wyden|Wyden]], from the Committee on Energy and Natural Resources|date=September 10, 2013|website=|publisher=U.S. Government Publishing Office|access-date=2015-09-16|quote=The State of Alaska changed the name of the mountain to Denali in 1975, although the U.S. Board on Geographic Names has continued to use the name Mount McKinley. Today most Alaskans refer to Mount McKinley as Denali.}}</ref> — [[Alyaska
Dağın ətrafındakı ərazidə yaşayan Koyukon xalqı əsrlər boyu zirvəyə “Denali” deyirdi. 1896-cı ildə bir qızıl kəşfiyyatı, o zamankı prezidentliyə namizəd [[Uilyam Mak-Kinli|William McKinley-ni]] dəstəkləmək üçün "McKinley Mount" adını verdi; bu ad 1917-ci ildən 2015-ci ilə qədər [[ABŞ federal hökuməti|ABŞ]] - [[ABŞ federal hökuməti|ın Federal hökuməti]] tərəfindən tanınan rəsmi ad idi. 2015-ci ilin avqustunda, Alyaska əyalətinin 1975-ci il rəhbərliyindən sonra Birləşmiş Ştatların Daxili İşlər Nazirliyi dağın rəsmi adının Denali olaraq dəyişdirildiyini elan etdi.<ref name="DenaliNameChangeDOI">{{cite press release|title=Denali Name Change|url=https://www.doi.gov/sites/doi.opengov.ibmcloud.com/files/press-release/Denali%20Name%20Change.pdf|publisher=[[United States Department of the Interior|U.S. Department of the Interior]]|date=August 28, 2015|accessdate=August 31, 2015}}</ref><ref name="OldNameReturns">{{cite web|last=Campbell|first=Jon|title=Old Name Officially Returns to Nation's Highest Peak|url=https://www.usgs.gov/news/old-name-officially-returns-nations-highest-peak|publisher=U.S. Board of 6Geographic Names ([[United States Geological Survey|U.S. Geological Survey]])|date=August 30, 2015|accessdate=May 16, 2016}}</ref>
1903-cü ildə Ceyms Vikkerşam, Denaliyə dırmaşmaq üçün ilk uğursuz cəhdini etdi. 1906-cı ildə [[Frederik Kuk]] dağı fəth etdiyini iddia etdi, lakin bu təsdiqlənməmişdir və onun qanuniliyi şübhə altına alınır. Denalinin zirvəsinə ilk təsdiqlənən yüksəlişə 7 iyun 1913-cü ildə, Cənub zirvəsinə dırmanan alpinistlər Hudson Stuk, Harri Karstens, Valter Harper və Robert Tatum imza atılmışdır. 1951-ci ildə Bradford Vaşburn ən təhlükəsiz və ən asan yol hesab edilən və buna görə də hazırda istifadə edilən ən populyar olan Qərbi Buttress marşrutunu kəşf etdi.
2 sentyabr 2015-ci ildə ABŞ Geoloji Tədqiqatı dağın hündürlüyünün {{Convert|20320|ft|m|0}} deyil, {{Convert|20310|ft|m|0}} olduğunu qeyd etdi.
Sətir 16:
Əsrlər boyu dağın ətrafında yaşayan Koyukon [[Alyaska atabaskları|Atabaskaları]] dağı ''Dinale'' ya ''Denali'' kimi adlandırırdılar. Bu ad "yüksək" və ya "hündür" mənasını verən Koyukon sözünə əsaslanır.<ref>{{cite news|url=http://www.adn.com/article/20150830/it-s-official-it-s-denali|title=McKinley no more: America's tallest peak to be renamed Denali|last=Martinson|first=Erica|date=August 30, 2015|newspaper=Alaska Dispatch News|access-date=August 31, 2015|quote=The name "Denali" is derived from the Koyukon name and is based on a verb theme meaning "high" or "tall," according to linguist James Kari of the Alaska Native Language Center at the University of Alaska Fairbanks, in the book "Shem Pete’s Alaska." It doesn't mean "the great one," as is commonly believed, Kari wrote.}}</ref>[[Rus Amerikası|Rusların Alyaskaya sahib olduğu]] dövrdə dağın adı ''Bolşaya Qora idi'' ( {{Dil-ru|Большая Гора}}, ''bolşaya''-böyük, ''qora''-dağ deməkdir).<ref name="DictionaryOFAlaskaPlaceNames2">{{cite book|title=Dictionary of Alaska Place Names|publisher=[[United States Department of the Interior]]|year=1976|url=http://www.dggs.dnr.state.ak.us/webpubs/usgs/p/text/p0567.PDF|page=610|isbn=0944780024}}.</ref> Dağın təməlinə çatan ilk yerli Alyaskalı qızıl kəşfiyyatçısı Frank Densmordan<ref>{{cite book|last1=Berton|first1=Pierre|origyear=1972|year=1990|title=Klondike: The Last Great Gold Rush 1896–1899|edition=revised|page=84|isbn=0-14-011759-8|oclc=19392422}}</ref> sonra 1880-ci illərin sonu və 1890-cı illərin əvvəllərində dağ qısaca Densmore dağı adlandırıldı.<ref name="norrisv1-1">{{cite web|last=Norris|first=Frank|title=Crown Jewel of the North: An Administrative History of Denali National Park and Preserve, Vol. 1|url=http://www.nps.gov/dena/historyculture/upload/Crown%20Jewel%20of%20the%20North%20-%20An%20Administrative%20History%20of%20DENA%20-%20Vol%20I.pdf|publisher=National Park Service|page=1}}</ref>
1896-cı ildə bir qızıl kəşfiyyatçısı sonrakı il prezident olmuş o zamankı prezidentliyə namizəd [[Uilyam Mak-Kinli
30 Avqust 2015-ci ildə, Alyaskaya prezident ziyarətindən bir qədər əvvəl [[Barak Obama]] administrasiyası ''Denali'' adının Alaska Coğrafiya Şurasının təyinatına uyğun olaraq bərpa ediləcəyini elan etdi.<ref>{{cite news|url=http://www.newsminer.com/news/local_news/denali-to-be-restored-as-name-of-north-america-s/article_c5444ce4-4f4d-11e5-80ac-4b3fcffe6182.html|title=Denali to be restored as name of North America's tallest mountain|first=Jeff|last=Richardson|work=Fairbanks Daily News-Miner|date=August 30, 2015|accessdate=August 30, 2015}}</ref> ABŞ Daxili İşlər Katibi Sally Cevellin, 28 Avqust 2015 tarixində adın Denali olaraq dəyişdirilməsi əmri dərhal qüvvəyə mindi.
== Tarixi ==
[[Yukon çayı|Yukon]], Tanana və Kuskokvim çaylarının hövzəsində yaşayan Koyukon [[Atabasklar
Susitna çayının qumlarında qızıl axtaran, [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqtonun]] [[Sietl]] ştatında yaşayan Yeni Hampşire əsilli Uilyam Dikkey, Alyaskadan qayıtdıqdan sonra, 24 yanvar 1897-ci ildə yaranan "New York Sun"a hesabat verdi. O hesabatında "Bu zirvənin Şimali Amerikada ən yüksək zirvə olduğuna şübhə etmirik və {{Convert|20,000|ft|m}} hündürlüyündə olduğunu təxmin edirik" cümləsi ilə diqqət çəkdi. Buna qədər [[Kanada
== Hava stansiyası ==
Yaponiya Alp Klubu 1990-cı ildə Denali zirvəsi yaxınlığında, {{Convert|18733|ft}} yüksəklikdə bir meteoroloji stansiya quraşdırdı. 1998-ci ildə bu hava stansiyası Alyaska Fairbanks Universitetindəki Beynəlxalq Arktika Tədqiqat Mərkəzinə bağışlandı. 2002-ci ilin iyun ayında {{Convert|19000|ft|m}} hündürlükdə bir hava stansiyası yerləşdirildi. Yarandığı gündən bəri, avadanlıqların illik yeniləmələri həddindən artıq hava və hündürlük şərtləri üçün qurulmuş xüsusi alət ilə aparılır. Bu hava stansiyası dünyanın üçüncü ən yüksək hava stansiyasıdır.<ref name="japantimes">{{cite news|title=Japanese install probe on tallest US peak|url=http://info.japantimes.co.jp/text/nn20060717f2.html|accessdate=2013-01-24|newspaper=[[The Japan Times]]|date=July 17, 2006|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131103213828/http://info.japantimes.co.jp/text/nn20060717f2.html|archivedate=November 3, 2013}}</ref>
Hava stansiyası1 dekabr 2003-cü ildə temperaturu {{Convert|-75.5|°F|°C}} olaraq qeyd etdi. 29 Noyabr 2003-cü ildə temperatur {{Convert|-74.4|°F|°C}}, küləyin sürəti saatda 29.6 kilometr kimi qeyd alındı.
== İstinadlar ==
[[Kateqoriya:Alyaska dağları]]
[[Kateqoriya:Müqəddəs dağlar]]
|