Hərb: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k clean up using AWB |
||
Sətir 2:
'''Hərb''' - mənası döyüş,savaş anlamına gəlir.Qədim dövrlərə gedib çatan bir tarixə malikdir.Hərbidə işləyən və ya xidmət edən şəxsə isə hərbçi deyilir.
[[Hərbçi]]lərin mülki şəxslərdən fərqi odurki,onlar nizamnamə çərçivəsində hərəkət edir,müəyyən hərbi və mülki biliyə sahib,ekstrimal vəziyyətlərdən çıxış yolunu asanlıqla tapan,fiziki cəhətdən güclü və mənəvi cəhətdən iradəli olurlar.
İlk olaraq Qədim [[Misir]]də tətbiq olunan məcburi hərbi xidmət hələ də dünyanın bir çox ölkəsində mövcuddur. Bəzi ölkələr isə peşəkar ordu ilə kifayətlənirlər. Məcburi hərbi xidmət tədbiq edilən ölkələrdə də xidmət müddəti müxtəlifdir. Bəzi ölkələrdə ordunun müxtəlif növlərində hətta 10 illik hərbi xidmət mövcuddur.
Sətir 9:
== Dünya hərb tarixində [[Azərbaycan]] sərkərdələrinin yeri ==
Dünya tarixində yeritdiyi hərbi taktika və strategiyası ilə döyüşün gedişini öz xeyirinə dəyişən görkəmli sərkərdələr çox olub. Onların seçdiyi taktika məğlub olmaq ərəfəsində olan hərbi qüvvələri belə sonda savaşın qalibi edib. Bir çox məşhur sərkərdələr var ki, onların hərb sənətinə gətirdiyi taktikalardan bu günün hərbi əməliyyatlarında da uğurla istifadə olunur.
Qədim dövrlərdə Sparta hökmdarı Menelay 300 nəfərlik qüvvə ilə tutduğu əlverişli mövqe sayəsində İran Əhəməni dövlətinin qat-qat çoxsaylı qüvvələrinin irəliləməsinin qarşısını xeyli müddət ləngidə bilmişdi. Karfagen sərkərdəsi Hannibal hərbi sənəti ilə uzun müddət qədim Roma Respublikasını qorxu içində saxlamış, Kann döyüşündə yeritdiyi mükəmməl taktika ilə zəfər çalmışdı. Hətta İkinci Cahan Müharibəsindəki Kursk döyüşündə rusların alman faşistlərinə qarşı həyata keçirdiyi taktika zamanı da Kann döyüşünün strategiyasından istifadə olunub. Makedoniyalı İsgərdər özündən 5-6 dəfə çox olan Əhəməni ordusunu mükəmməl hərbi istedadı sayəsində az müddət ərzində pərən-pərən salmağa nail oldu. Orta əsrlərdə monqolların böyük hökmdarı Temuçin Çingizxan yüksək sərkərdəlik bacarığını nümayiş etdirərək, qısa müddətdə o vaxt bəlli olan dünyanın yarısına sahib çıxmışdı. Osmanlı İmperiyasının hərbi sərkərdələri də möhtəşəm bacarıqları sayəsində dəfələrlə rəqiblərini məğlub durumda qoya bilib. Fransada Napoleon Bonapart top atəşi sənətinin ustası kimi şöhrət qazanmışdı. O, Fransanın cənubunda Tulon şəhərini tutan ingilis ordusunu özünün sərrast top atəşilə heyran qoydu. Rusiya tarixində də hərb sənətinin məşhur sərkərdələri olub. Təkcə Suvorovun adını çəkmək kifayətdir. Generalissimus rütbəsinə kimi yüksələn bu dahi şəxs mükəmməl taktikası ilə özündən qat-qat çox qüvvənin öhdəsindən asanlıqla gəlmək bacarığı ilə seçilirdi. Vətənimiz Azərbaycan da bəşəriyyətə hərb sənətinin bir çox görkəmli sərkərdələrini yetişdirib. Girdman dövlətinin başçısı Cavanşir həm də sərkərdəlik bacarığı ilə seçilirdi. 816-837 illər arasında məşhur sərkərdəmiz Babək ərəb işğalçılarının 6 ordusunu darmadağın edib. Bu qələbələr bir sərkərdə kimi məhz onun həyata keçirdiyi strategiya nəticəsində əldə olunmuşdu. Erkən orta əsrlərdə Şəmsəddin Eldəniz, onun oğlu Məhəmməd Cahan Pəhləvan, Qara Yusif, Uzun Həsən kimi hökmdar və sərkərdələrimiz də qələbə çaldıqları döyüşləri həyata keçirdikləri xüsusi taktikalar vasitəsilə əldə etmişdilər. Səfəvilər dövlətinin banisi Şah İsmayıl Xətai 14 il ərzində az qüvvə ilə 14 vilayəti özünə tabe etməyə nail olur. Azərbaycanın hərbçi sərkərdələrinin başında isə, heç şübhəsiz, Səməd bəy Mehmandarov və
Siyasi şərhçi, professor Vaqif Arzumanlı da bildirdi ki, Azərbaycan hərbçiləri dünya hərb tarixində müəyyən mənada bəzi misilsiz xidmətlərlə yadda qalıb: "İstər XIX, istərsə də XX əsrdə baş verən bir sıra müharibə və dövlətlərarası münaqişələrdə iştirak edərkən ayrı-ayrı şəxsiyyətlərimiz müəyyən taktika və özünəməxsus hərbi strategiyaları ilə fərqləniblər. İlk növbədə 1905-ci ildəki Rus-Yapon müharibəsində həmvətənimiz
Keçmiş hərbi jurnalist Telman Nəzərli Mehmandarovun sözügedən keyfiyyətlərə malik böyük sərkərdə olduğuna diqqət yetirdi: "Görkəmli sərkərdəmiz Səməd bəy Mehmandarov artilleriya sahəsində bir çox yeniliklər müəllifidir. Bu tarixi şəxsiyyətə həsr olunan "Səməd bəy" adında sənədli filmin ssenari müəllifi olmuşam. Burada bir məqamı xüsusi olaraq qabartmışdıq ki, Səməd bəy Mehmandarov müdafiə naziri olan kimi birinci növbədə top və mərmi, yəni artilleriya məsələlərini önə çəkərək qeyd edib ki, bu, ordunun bel sütunudur. Yəni bütün müharibələrdə artilleriya olmadan hansısa bir qələbəyə nail olmaq qeyri-mümkündür. Dünya müharibəsində də bu praktika qəbul olunub. Artilleriya olmadan piyada heç vaxt istədiyinə nail ola bilmir. Mehmandarovun ilk fərmanlarından biri də ordumuzda ana dilinin tətbiqilə bağlı olub. O bunun orduda əsgərin verilən əmri daha yaxşı qavraması üçün lazım olduğunu söyləmişdi. Bunu da onunla bağlayırdı ki, orduda əsgərin mənəvi cəhətdən tam yetkin formalaşması üçün yuxarıdan aşağı verilən əmrləri tam mənimsəməsi vacib şərtdir. Bunun həlli üçün müəyyən müddət qoyuldu, kurslar keçirildi. Qısa zamanda, təxminən 2-3 ay ərzində əmr qüvvəyə minərək tətbiq olundu. Ondan sonra gördülər ki, bütün sahələr, xüsusən də artilleriya sahəsindəki əsgərlər döyüş prinsiplərini daha asan qavramağa başlayıb. Dünya praktikasında fərqlənmə baxımından Mehmandarovun xidməti artilleriyanın bütün parametrləri üzrə vaxtında və yerində işlədilməsi prinsipi olub. Bu, müharibənin zəfərlə başa çatmasında həlledici əhəmiyyət daşıyırdı. İkinci Dünya Müharibəsində Həzi Aslanovun taktikası xüsusilə seçilirdi. Biz Azərbaycan hərb tarixini əsasən məlum Cumhuriyyət dövründən götürmüşük. Çünki məsələyə milli kadr baxımından yanaşılıb. Bu sıraya
== Həmçinin bax ==
Sətir 19:
* [http://www.anl.az/down/meqale/baki_xeber/2011/may/el06.htm Azərbaycan - həm də onun zəngin hərbi tarixi ilə məşhurdur]
* [http://military-az.com/forum/ Azərbaycan hərbi portalı]
[[Kateqoriya:Hərb]]
|