Metsamor AES: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 64:
[[Ermənistan SSR]]-də Atom Elektrik Stansiyasının tikintisi barədə qərar SSRİ rəhbərliyi tərəfindən 1967-ci ildə qəbul olunub. Metsamor AES-in tikintisinə 1969-cu ildə başlanılıb, həmin ildə də Metsamor şəhərinin təməli atıldı. 1970-ci ildə Metsamor özünün ilk sakinlərini qəbul etdi, onların arasında [[Sovet İttifaqı]]nın müxtəlif guşələrindən gələn 32 millətin nümayəndələri vardı.<ref>[https://jam-news.net/metsamor-atom-stansiyasi/?lang=az-AZ Metsamor atom stansiyası]</ref> 1976-ci ilin dekabrında isə AES istismara verilib. Hər biri 408 MV gücə sahib WWER-440 /230 tipli 2 yunitardan ibarətdir. Stansiya Ermənistanın paytaxtı [[İrəvan]]dan 32&nbsp;km, [[Qars]]dan 100&nbsp;km, [[İğdır]]dan isə 30&nbsp;km uzaqlıqdadır. AES dünyanın ən etibarsız reaktorlarından biridir. Stansiyanın tikilməsi zamanı SSRİ alimləri onun Ağrı dağı tektonik zonasında yerləşəcəyi üçün buna qarşı çıxmışlar. AES-in birinci enerji bloku 1976-cı ildə, ikincisi isə 1980-ci ildə istifadəyə verilib. 1983-cü ildə AES-in 3-cü və 4-cü enerji bloklarının tikintisinə başlanılsa da, 1986-cı ildə [[Çernobıl faciəsi|Çernobıl AES-də baş verən qəza]]dan sonra bu proses dayandırılıb.
 
1988-ci ildə [[Spitak zəlzələsi|Spitakdakı zəlzələ]] ilə əlaqədar AES-in fəaliyyəti 1989-cu il yanvarın 15-də dayandırılmışdı. Ermənistan üzləşdiyi ciddi böhranla əlaqədar 1993-cü ildə AES-in fəaliyyətini bərpa etmək barədə qərar qəbul edib və 1995-ci ildə 2-ci enerji bloku işə salınıb.

== Texniki xüsusiyyətləri ==
Ermənistan AES [[Qafqaz]]da unikal layihədir, digər analoqu yoxdur. Bu AES Rusiyanın köhnə VVER-440 reaktoru ilə təchiz edilən iki enerji blokundan ibarətdir. Hər blokun istilik gücü 1375 MVt, elektrik enerji gücü isə 440 MVt-dır. Hazırda AES-in yalnız ikinci enerji bloku fəaliyyətdədir.<ref>[https://ordu.az/az/news/151897/regional-tehlukesizliyin-temin-olunmasinda-qlobal-tehdid--metsamor-aes-ekspert Regional təhlükəsizliyin təmin olunmasında qlobal təhdid - "Metsamor" AES (EKSPERT)]</ref> İrəvanın Moskvaya uran yanacağına görə yaranan 53 milyon dollarlıq borcu müqabilində AES-in idarə edilməsi Rusiyaya həvalə edilib.
 
1989-cu ilə qədər stansiyada istifadə olunmuş nüvə yanacağı qalıqları o zamankı RSFSR-ə aparılırdı. Ondan sonra meydana gələn bütün yanacaq tullantıları Metsamor AES-də xüsusi saxlama anbarında, istifadə olunmayan ilk enerji blokunun reaktorunda, həmçinin yanacaq saxlanma hovuzunda saxlanılır. İstifadə olunmuş uran yanacağından xüsusi məqsədlər üçün istifadə olunan [[plutonium]] əldə etmək olar. Ermənistan tərəfi istifadə olunmuş yanacaq qalıqlarının Rusiyaya daşınması haqqında danışıqlar aparır.<ref>[https://ru.armeniasputnik.am/economy/20200228/22211445/Otrabotavshee-toplivo-Armyanskoy-AES-mozhet-ispolzovat-Rossiya--direktor-Armatoma.html Ermənistan AES-in yanacağından Rusiya istifadə edə bilər – "Armatom" direktoru]</ref>
 
== Zəlzələyə dayanıqlığı ==