Şirvanşah: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 9:
== Sülalələr ==
Ərəb istilasına qədərki erkən [[Şirvanşahlar]] haqqında məlumat yox dərəcəsindədir.
Rəşidəddinin müasiri olan digər müəllif Kəmal əd-Din ibn-əl- Füvati Şirvanşah [[III Fəribürz ibn Güştasp]]dan bəhs edərkən göstərirdi ki, o, ''"qədim xanədan nəslindəndir. Onların nəsli Bəhram Çuibndən başlayır. Onların [[Şirvan]] və [[Şamaxı]] məmləkətinə sahib olduqları vaxtdan iki min ildən çox keçir. Onlar Xosrovların (Sasanilərin) sərkərdəsi (kand əl-əsakir) [[Bəhram Çubin]]in nəslindəndilər..."'' <ref>З.M.
▲Ərəb istilasına qədərki erkən [[Şirvanşahlar]] haqqında məlumat yox dərəcəsindədir. [[Rəşidəddin]] ([[1247]]-[[1318]]-ci illər) "Məkatubat"ında oğlu Əli üçün nişanladığı Şirvanşahın qızı haqqında danışarkən göstərirdi ki, Şirvanşahlar [[Dərbənd]] hökmdarları nəslindən olan qədim xanədandır. ''"Artıq, iki min ilə yaxındır ki, sultan taxtı onların nəslinə məxsusdur..."'' <ref>Paшид aд-Дин. Пepeпиcкa. Пepeв. A.И.Фaлинoй. Пaмятники письменности Bocтoкa, XVII, M, 1971, c.186</ref> Onun hesablamasına görə Şirvanşahlar hələ [[Əhəmənilər]] dövründən hakimiyyət sürmüşlər.
▲Rəşidəddinin müasiri olan digər müəllif Kəmal əd-Din ibn-əl- Füvati Şirvanşah [[III Fəribürz ibn Güştasp]]dan bəhs edərkən göstərirdi ki, o, ''"qədim xanədan nəslindəndir. Onların nəsli Bəhram Çuibndən başlayır. Onların [[Şirvan]] və [[Şamaxı]] məmləkətinə sahib olduqları vaxtdan iki min ildən çox keçir. Onlar Xosrovların (Sasanilərin) sərkərdəsi (kand əl-əsakir) [[Bəhram Çubin]]in nəslindəndilər..."'' <ref>З.M.Бyниятoв. Hoвыe мaтepиaлы no reнeaтoгии Шиpвaншaxoв -Кecpaнидoв. "ДAH. Aзepб. CCP", 1971, т.XXVII, N°l, c.70-71.</ref>
Şirvanşahlar haqqında dürüst məlumata IX-X əsrlər ərəb müəlliflərində rast gəlinir. Şirvanşahların hakimiyyətinin ilk dövrünə dair ətraflı məlumatı ayrı-ayrı parçaları [[Münəccimbaşı]]nın (XVII əsr) əsərində gəlib çatmış "Tarix-i əl-Bab"dan öyrənilir.<ref name="Sara07"/> V. F.Minorski "Şirvan və Dərbəndin tarixi"nin ingiliscə mətnində dörd Şirvanşah sülaləsi ayırd edir; l.Sasanilərin dağ keçidlərini mühafızə üçün təyin etdikləri qədim [[Şirvanşahlar]]; 2 [[Məzyədilər]]; 3.[[Kəsranilər]]; 4.[[Dərbəndilər]]. Həmin əsərin rusca nəşrində V.F.Minorski göstərir ki, əvvəlki baxışlarına rəğmən Məzyədilərlə Şirvanşahların üçüncü sülaləsi arasında genealoji qırıqlıq görmür. ''"...Lakin görünür ki, Fəribürzdən sonrakı qarmaqarışıq səlcuq basqınları zamanı Məzyədilərin tarixi yolunu dumanlandıran hökmdarsızlıq dövrü olmuşdur..."'' <ref>Zotenberq, s.176, ing. mətni, s.404-405</ref>
Sətir 24 ⟶ 23:
X əsr müəllifi əl – [[Məsudi]] deyir: ''"Ənuşirəvanın Bərdə ölkəsində islam torpaqları ilə həmsərhəd olan bu yerlərə təyin etdiyi hökmdarlardan biri Şirvan adlanırdı. Onun məmləkətinə isə adına uyğun olaraq Şirvanşah deyilirdi. Ümumiyyətlə, bu ölkəni idarə edən hər bir hökmdar Şirvan adlanırdı"''.<ref>Əl-Məsudi. Mürüc... s.190</ref>
Fəzlullah ibn Ruzbixan Xuncinin (XV əsr) əsərində Şirvanşahın şirlər sahı (şiranşah) şah nəslindən olması göstərilir. (''"Alicənab səltənəti-intisab maliki-möhtəşəm cəlal əs-səltənə"'').<ref>
Cənubi Qafqazda Sasani şahlarına tabe olan vassal məlikliklərindən xəbər verən VI əsr (555-ci il) müəllifi [[Arran]] torpağının adını çəkərək yazır: ''"... onların [[İran]] şahına tabe olan hökmdarları var. Öz dili olan Bazqun torpağı Hun ərazisindəki Xəzər qapıları və dənizinə qədər uzanır"''. <ref>Захарий Ритор, с.327-328; Пигулевская. Сирийские истoчники, с.165</ref> Bazqun torpağının ərazisi qismən Şirvan ərazisinə müvafiq idi. Erkən orta əsr salnaməsinin verdiyi bu məlumat İranda və Qafqazda feodalizmin təşəkkül prosesinə yardım göstərən bir sıra islahatların isnad edildiyi Xosrov Ənuşirəvanın hakimiyyəti dövründə Sasanilərdən asılı olan Arranşah, Şirvanşah və s.vilayət məlikləri haqqında IX-X əsr ərəb müəllifinin xəbərlərini təsdiqləyir.<ref name="Sara07"/>
Sətir 39 ⟶ 38:
* [[Azərbaycan tarixi]]
{{Şirvanşahlar}}
[[Kateqoriya:Şirvanşahlar dövləti]]
| |||