İstifadəçi:Sura Shukurlu/Qaralama: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 397:
Yer kürəsi, digər [[daxili planetlər]] kimi, kimyəvi və ya fiziki ([[Reologiya|reoloji]]) xüsusiyyətləri ilə təbəqələrə bölünür. Xarici təbəqə, yüksək [[Özlülük|özlü]] bərk mantiya ilə örtülmüş olan kimyəvi cəhətdən fərqlənən [[Silikatlar|silikatlı]] bir qabığdır. Yer qabığı [[Moxoroviçiç sərhədi]] ilə mantiyadan ayrılır. Yer qabığının qalınlığı okeanlar üçün təxminən {{Convert|6|km|mi}}, qitələr üçün isə {{Convert|30|-|50|km|mi}} arasında dəyişir. Yer qabığı və soyuq, sərt, üst [[mantiya]] birlikdə [[litosfer]] adlanır və [[tektonik plitələr]] litosferdə meydana gəlmişdir. [[Astenosfer|Litosferin]] altında [[astenosfer]], litosferin üstündə hərəkət etdiyi nisbətən aşağı [[Özlülük|özlü]] təbəqə yerləşir. Mantiya içərisindəki kristal quruluşunda əhəmiyyətli dəyişikliklər yuxarı və aşağı mantiyanı ayıran bir keçid zonasını əhatə edərək səthin {{Convert|410|-|660|km|mi}} altında baş verir. Mantiyanın altında, olduqca aşağı özlülüklü bir mayedən ibarət xarici nüvə möhkəm bir [[Barisfer|daxili nüvənin]] üstündə yerləşir.<ref name="tanimoto_ahrens1995">{{cite book|last1=Tanimoto|first1=Toshiro|editor=Thomas J. Ahrens|date=1995|chapter=Crustal Structure of the Earth|title=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants|journal=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants|issue=1|publisher=American Geophysical Union|location=Washington, DC|isbn=978-0-87590-851-9|chapter-url=http://www.agu.org/reference/gephys/15_tanimoto.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061016194153/http://www.agu.org/reference/gephys/15_tanimoto.pdf|archivedate=16 October 2006|accessdate=3 February 2007|bibcode=1995geph.conf.....A}}</ref> Yerin daxili nüvəsi, planetin qalan hissəsi ilə müqayisədə biraz daha yüksək [[Bucaq sürəti|sürətlə]], ildə 0.1-0.5 ° dönə bilir.<ref name="science309_5739_1313">{{cite journal|last1=Kerr|first1=Richard A.|title=Earth's Inner Core Is Running a Tad Faster Than the Rest of the Planet|journal=Science|date=26 September 2005|volume=309|issue=5739|page=1313|doi=10.1126/science.309.5739.1313a|pmid=16123276}}</ref> Daxili nüvənin radiusu Yer kürəsinin beşdə birini təşkil edir.
{| class="wikitable"
! rowspan="
!Dərinlik
km
! colspan="2" |Qat
!Sıxlıq
q/sm<sup>3</sup>
!Qalınlıq
km
!Temperatur
<small>°C</small>
|-
|0–35
|[[Litosfer]]<ref group="qeyd">Ərazidən asılı olaraq qalınlığı 5-200 km. arasında dəyişir</ref>▼
| -▼
▲|-
|0-35▼
|[[Yer qabığı]]<ref group="qeyd">Ərazidən asılı olaraq qalınlığı 5-70 km. arasında dəyişir</ref>
▲| rowspan="2" |[[Litosfer]]<ref group="qeyd">Ərazidən asılı olaraq qalınlığı 5-200 km. arasında dəyişir</ref>
|2
| rowspan="2" |0–1 100
|-
|35–60
| rowspan="2" |Üst mantiya
| rowspan="2" |3
|25
|-
|60–670
|[[Mantiya]]▼
|3.4–5.6▼
|-▼
|[[Astenosfer]]
|
|1 100–2 000
|670–2 890
▲|[[Mantiya]]
|2220
|2 000–4 000
|-
|2 890–5 100
|Xarici nüvə
|
|9
|2210
|4 000–6 000
|-
|5 100–6 378
|[[Barisfer|Daxili nüvə]]
|
|12
|1278
|6 000
|}
|