İstanbul: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Azerifactory (müzakirə) tərəfindən edilmiş 5119929 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 77:
[[Dünya]]nın ən qədim şəhərlərindən biri olan İstanbul, [[330]]-[[395]]-ci illər arasında [[Roma İmperiyası]]nın, [[395]]-[[1204]] ilə [[1261]]–[[1453]] illəri arasında [[Bizans İmperiyası]]nın<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFD748A88C51E17C58 T.C. Kültür Bakanlığı Osmanlı başkentleri sayfası]. - İstifadə tarixi: 2 aprel, 2019</ref>, [[1204]]–[[1261]] arasında [[Latın İmperiyası]]nın və son olaraq da [[1453]]–[[1922]] illəri arasında [[Osmanlı İmperiyası]]na paytaxtlıq etmişdir<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFD748A88C51E17C58] T.C. Kültür Bakanlığı Osmanlı başkentleri sayfası.</ref>.
 
Son illərdə ard-arda ortaya çıxarılan [[Arxeoloji abidələr|arxeoloji tapıntılar]] bəşəriyyət tarixində mühüm rol oynamışdır. [[Yarımburqaz mağarası]]nda çıxarılan daş alətlərlə, [[İbtidai icma quruluşu|ibtidai insan]] izlərinin 400.000 il əvvəlinəəvvələ söykəndiyi ortaya çıxmışdır<ref name="C.P.İ-I">Qaya, Öndər (2010). "Byzas'ın yerinden Konstantin'in şehrine: İstanbul". "''Cihan Payitahtı" – İstanbul'' kitabından. İstanbul: Timaş. ss. səhifə. 15-23. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9786051141655|ISBN 978-605-114-165-5.]]</ref><ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:7fkquRL90PwJ:dergi.istanbul.gov.tr/Default.aspx%3Fpid%3D518%26did%3D1%26sid%3D26+yar%C4%B1mburgaz+ma%C4%9Faras%C4%B1+M.%C3%B6.+400.000&cd=7&hl=tr&ct=clnk&gl=tr "Çağlar boyu İstanbul"]. Buraxılış tarixi: 29 İyun 2010.</ref><ref>[http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/34951/1/3_ftp.pdf "History of sedimentary infilling of Yarimburgaz Cave] '''(PDF faylı),''' Buraxılış tarixi: 29 İyun, 2010 ''([[İngilis dili|İngiliscə]])''</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20150122234220/http://www.denizce.com:80/tunaturgay12.asp "İstanbul'un en eski yerleşimi: Yarımburgaz Mağaraları"] 22 Yanvar, 2015 tarixində [http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx bu mənbədən] arxivləndi. Buraxılış tarixi: 29 İyun, 2010</ref>. Bu arxeoloji tapıntılar təkcə İstanbulun deyil, həm də bütün [[Mərmərə regionu]]nun ən qədim insan izləridir. Asiya tərəfindəki ilk məskunlaşma mərkəzləri [[Kalkedon]], [[Avropa]] tərəfində isə [[Bizantion]] olmuşdur. Müstəqillik dövründən əvvəllər də əsarəti altında olduğu dövlətlərin yüz illərcə paytaxt rolunu oynayan bu şəhər, [[13 oktyabr]] [[1923]]-cü ildə paytaxtın [[Ankara]]ya köçürülməsi ilə bu özəlliyini itirmişdir. Buna baxmayaraq, İstanbul hal-hazırda da ölkənin [[ticarət]], [[sənaye]], [[nəqliyyat]], [[turizm]], [[təhsil]], [[mədəniyyət]] və [[incəsənət]]in mərkəzi olaraq qalmağa davam edir<ref>"İstanbul". ''Təməl Britannica''. '''IX'''. İstanbul: Əsas Buraxılış. 1993. ss. səhifə 115.</ref>.
 
[[Qara dəniz]] ilə [[Mərmərə dənizi]]ni birləşdirən və [[Asiya]] ilə [[Avropa]]nı ayıran [[Bosfor]]a ev sahibliyi etməsi səbəbiylə, İstanbulun geosiyasi əhəmiyyəti olduqca yüksəkdir<ref>Qaya Öndər (2010). "Bizansın yerindən Konstantinin Şəhərinə: İstanbul". ''Cihan Paytaxtı İstanbul''. İstanbul: Timaş. ss. səhifə 15-23. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9786051141655|ISBN 978-605-114-165-5.]]</ref>. İndiki zamanda demək olar ki, İstanbuldakı bütün təbii limanlar doldurulur və ya itirilir. Bu xüsusiyyətlərinə görə, uzun müddətli dominantlıq mübahisələri məhz bu bölgənin ərazisində baş vermişdir. Əsas çayları [[Riva çayı|Riva]], [[Kağıthane çayı|Kağıthane]] və [[Əlibəy çayı|Əlibəy]]dir<ref name=":0">''Təməl Britannica''. '''IX'''. İstanbul: Əsas Buraxılış. 1993. ss. səhifə 115.</ref>. Şəhər torpaqları kələ-kötür deyil, ən yüksək nöqtəsi isə [[Kartal]] ilçəsindəki [[Aydos təpəsi]]dir. Şəhərdəki başlıca təbii göllər [[Böyükçəkməcə gölü|Böyükçəkməcə]], [[Kiçikçəkməcə gölü|Kiçikçəkməcə]] və [[Durusu gölü|Durusu]] gölüdür<ref name=":0" />. Hava temperaturu və yağıntı miqdarı qeyri-sabitdir<ref name=":0" />.