Ateizm: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə
Sətir 129:
Eradan əvvəl III əsrdə yaşayan Yunan filosofları [[Teodorus (Kirenalı)|Kirenalı Teodorus]]<ref name=CIC /><ref>Diogenes Laërtius, The Lives and Opinions of Eminent Philosophers, ii</ref> və [[Straton (Lampsakuslu)|Lampsakuslu Straton]]<ref>Cicero, ''Lucullus'', 121. in Reale, G., ''A History of Ancient Philosophy''. SUNY Press. (1985).</ref> tanrıların varlığına inanmırdılar. Pyrhonist filosofu [[Sekstus Empirikus|Sesktus Empirikus]] tanrıların varlığına qarşı çox sayda qədim arqument tərtib etmişdi.<ref>[[Sextus Empiricus]], ''Outlines of Pyrrhonism'' Book III, Chapter 3</ref> Onun əsərlərinin nisbətən böyük həcmi sonrakı filosoflara daim təsir göstərdi.<ref name="gordonstein">Stein, Gordon (Ed.) (1980). "[http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm The History of Freethought and Atheism] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930024429/http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm |date=30 September 2007 }}". ''An Anthology of Atheism and Rationalism''. New York: Prometheus. Retrieved 2007-APR-03.</ref>
 
Klassik antik dövr ərzində "ateist" sözünün mənası dəyişməyə məruz qaldı.<ref name="Winiarczyk" /> [[Erkən xristianlıq|Erkən xristianlar]] Yunan-Roma tanrılarının varlığına inanmadıqlarıinanmadıqlarına üçüngörə "ateist" olaraq adlandırılıb təhqir edilirdilər.<ref name="CE1913">{{Cite CE1913|wstitle=Atheism}}</ref><ref name="Winiarczyk" /><ref name="Ferguson1993">{{cite book |last1=Ferguson |first1=Everett |title=Backgrounds of Early Christianity |date=1993 |publisher=William B. Eerdmans Publishing Company |location=Grand Rapids, Michigan |isbn=978-0-8028-0669-7 |pages=556–561 |edition=second}}</ref><ref name="Sherwin">{{cite journal |last1=Sherwin-White |first1=A.N. |title=Why Were the Early Christians Persecuted? – An Amendment |journal=Past and Present |date=April 1964 |issue=27 |pages=23–27 |jstor=649759}}</ref> [[Roma İmperiyası]] dövründə xristianlar ümumən Roma tanrılarını və xüsusən də qədim Romanın İmperator kultlarını rədd etdiklərinə görə edam edilirdi.<ref name="Sherwin" /><ref name="Maycock">Maycock, A.L. and Ronald Knox (2003). ''[https://books.google.com/books?id=DmL8CljbqDwC Inquisition from Its Establishment to the Great Schism: An Introductory Study] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151030191702/https://books.google.com/books?id=DmL8CljbqDwC |date=30 October 2015 }}''. {{ISBN|0-7661-7290-2}}.</ref> Bununla birlikdə, xristianlarla bütpərəstlər arasında hər bir qrupun doğru hesab etdikləri dinə etiqad etmədikləri üçün bir-birilərini ateizmdə günahlandırdıqları ağır bir mübarizə var idi.<ref name="Duran">{{cite book |last1=Duran |first1=Martin |title=Wondering About God: Impiety, Agnosticism, and Atheism in Ancient Greece |date=2019 |publisher=Independently Published |location=Barcelona |isbn=978-1-08-061240-6 |pages=171–178}}</ref> Xristianlıq 381-ci ildə [[I Feodosi]]<nowiki/>nin rəhbərliyi altında Romanın dövlət dininə çevrildiyi zaman bidət cəzalandırılan cinayətə çevrildi.<ref name="Maycock" />
=== Erkən orta əsrlərdən intibah dövrünə qədər ===
Erkən orta əsrlərdə [[İslam dünyası]] [[İslamın qızıl çağı|Qızıl çağı]]<nowiki/>nı yaşayırdı. Elm və fəlsəfədə irəliləyişlərlə yanaşı, ərəb və fars torpaqları açıqsözlü rasionalistlər və ateistlər yetişdirdilər, bu şəxslərin arasına daxil idi: Məhəmməd əl-Vərraq (9-cu əsr), [[İbn əl-Ravəndi]] (827–911), [[Məhəmməd ibn Zəkəriyə əl-Razi|əl-Razi]] (854–925) və [[Əbüləla əl-Müərri|əl-Müərri]] (973–1058). Əl-Müərri yazır və öyrədirdi ki, "dinin özü qədim xalqın ixtira etdiyi xurafatdır"<ref name="Nicholson318">Reynold Alleyne Nicholson, 1962, ''A Literary History of the Arabs'', p. 318. Routledge</ref> və "insanlar iki növdür: ağılları olan, lakin dinləri olmayan və dinləri olan, lakin ağılları olmayanlar."<ref>[http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html Freethought Traditions in the Islamic World] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120214102422/http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html |date=14 February 2012 }} by Fred Whitehead; also quoted in Cyril Glasse, (2001), ''The New Encyclopedia of Islam'', p. 278. Rowman Altamira.</ref> Nisbətən çox məhsuldar yazıçı olmalarına baxmayaraq, əsərlərinin çox az hissəsi günümüzə qədər çatmışdır, qalanlarının isə böyük hissəsi onları təkzib etməyə çalışan müsəlman apologetiklərin sonraki əsərlərində sitatlar və çıxarışlar vasitəsi ilə qorunur.<ref>''Al-Zandaqa Wal Zanadiqa'', by Mohammad Abd-El Hamid Al-Hamad, first edition 1999, Dar Al-Taliaa Al-Jadida, Syria (Arabic)</ref> Qızıl çağın digər görkəmli alimləri də rasionalist düşüncə tərzi və həmçinin ateizmlə əlaqələndirilmişlər, ancaq [[İslam dünyası]]ndakı mövcud intellektual mühit və bu dövrdən qalan sübutların azlığı bu fikri şübhə altına alır.