İstanbul: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 641:
 
[[Şəkil:Galatasaray lisesi schoolyard.jpg|thumb|223x223px|İstanbulun ən prestijli məktəblərindən biri – [[Qalatasaray Liseyi]]]]
Demək olar ki, İstanbuldakı bütün özəl lisey və universitetlərdə [[İngilis]], [[Fransız]] və [[Alman]] dilləri, ana xarici dil və ya ikinci xarici dil təhsili verilir. [[Qalatasaray Liseyi]] [[1481]]-ci ildə "''Qalata Sarayı Enderun-u Humayunu"'' adı altında qurulmuşdur. Daha sonrakı ''"Qalatasaray Mekteb-i Sultanisi"'' adıyla şəhərin ən köhnə liseyi olmaqla birlikdə, ən qədimdən təhsil verən 2-ci məktəbdir. Bu liseydə əsas dili Fransızcadır<ref>[http://web.archive.org/web/20160310123335/http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce "Galatsaray Lisesi Tarihi". gsu.edu.tr.] 10 Mart 2016 tarixində [http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce/ bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 27 İyul 2009.</ref>. 1884-ci ildə qurulan İstanbul Liseyi daha çox bilinən adıyla İstanbul Kişi Liseyi, beynəlxalq sahədə tanınmış ən köhnə liseylərdən biridir. Bu lisey isə alman dilini ana dili kimi seçmişdir<ref>[http://www.istanbullisesi.k12.tr/ İstanbul Erkek Lisesi veb səhifəsi] 27 İyul 2009 tarixində yayımlandı.</ref>. Kadıköy Anadolu Liseyi köhnə və daha yayğın bilinən adıyla ''Kadıköy Maarif Kolleci'', gənc əhaliyə istiqamət verəcək üst səviyyədə təhsilli siyasətçi, elm adamı və sənətçilər yetişdirmək məqsədiylə, Nazirlər Kabinetinin və [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-in qərarıyla [[1955]]-ci ildə qurulmuşdur. Bu liseydə isə tədris ingilis dilindədir<ref>[http://www.kadikoyanadolulisesi.k12.tr/ Kadıköy Anadolu Lisesi veb səhifəsi] 27 İyul 2009 tarixində yüklənmişdir.</ref>. Nişantaşı Anadolu Liseyi, [[1905]]-ci ildə ''"English High School for Boys"'' adıyla xüsusilə İngilis birliyi mənsublarının uşaqlarına yüksək səviyyəli təhsil vermək məqsədiylə qurulmuşdur. [[1979]]-cu ildə Milli Təhsil Nazirliyinə qoşulmuş və hal-hazırki adı verilmişdir. Cağaloğlu Anadolu Liseyi, (''köhnə adıyla İstanbul Qız Liseyi'') [[1850-ci illər|1850]]-ci ildə [[Əbdülməcid]]in anası Bezmialem Validə Sultanın istəyi üzərinə qurulmuş, Osmanlının ilk ictimai liseyi ünvanına malikdir. İlk olaraq ''Validə Məktəbi'' sonra isə ''Darülmaarif'' adlarını almış, [[1911]]-[[1933]]-ci illər arasında ''İnas İdadisi'' (Kişi Müəllim Liseyi), [[1933]]-[[1983]]-cü illər arasında Türkiyənin ilk qız liseyi – ''İstanbul Qız Liseyi'' olaraq xidmət vermiş, [[1983]]-ci ildə isə hal-hazırki adını almışdır. Bu liseydə isə digərlərindən fərqli olaraq təhsil almanca keçirilir<ref>[http://www.cal.k12.tr/ Cağaloğlu Anadolu Lisesi Veb səhifəsi]. 21 Sentyabr 2010 tarixində yayımlanmışdır.</ref>.<gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center">
Demək olar ki, İstanbuldakı bütün özəl lisey və universitetlərdə [[İngilis]], [[Fransız]] və [[Alman]] dilləri, ana xarici dil və ya ikinci xarici dil təhsili
 
verilir. [[Qalatasaray Liseyi]] [[1481]]-ci ildə "''Qalata Sarayı Enderun-u Humayunu"'' adı altında qurulmuşdur. Daha sonrakı ''"Qalatasaray Mekteb-i Sultanisi"'' adıyla şəhərin ən köhnə liseyi olmaqla birlikdə, ən qədimdən təhsil verən 2-ci məktəbdir. Bu liseydə əsas dili Fransızcadır<ref>[http://web.archive.org/web/20160310123335/http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce "Galatsaray Lisesi Tarihi". gsu.edu.tr.] 10 Mart 2016 tarixində [http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce/ bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 27 İyul 2009.</ref>. 1884-ci ildə qurulan İstanbul Liseyi daha çox bilinən adıyla İstanbul Kişi Liseyi, beynəlxalq sahədə tanınmış ən köhnə liseylərdən biridir. Bu lisey isə alman dilini ana dili kimi seçmişdir<ref>[http://www.istanbullisesi.k12.tr/ İstanbul Erkek Lisesi veb səhifəsi] 27 İyul 2009 tarixində yayımlandı.</ref>. Kadıköy Anadolu Liseyi köhnə və daha yayğın bilinən adıyla ''Kadıköy Maarif Kolleci'', gənc əhaliyə istiqamət verəcək üst səviyyədə təhsilli siyasətçi, elm adamı və sənətçilər yetişdirmək məqsədiylə, Nazirlər Kabinetinin və [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-in qərarıyla [[1955]]-ci ildə qurulmuşdur. Bu liseydə isə tədris ingilis dilindədir<ref>[http://www.kadikoyanadolulisesi.k12.tr/ Kadıköy Anadolu Lisesi veb səhifəsi] 27 İyul 2009 tarixində yüklənmişdir.</ref>. Nişantaşı Anadolu Liseyi, [[1905]]-ci ildə ''"English High School for Boys"'' adıyla xüsusilə İngilis birliyi mənsublarının uşaqlarına yüksək səviyyəli təhsil vermək məqsədiylə qurulmuşdur. [[1979]]-cu ildə Milli Təhsil Nazirliyinə qoşulmuş və hal-hazırki adı verilmişdir. Cağaloğlu Anadolu Liseyi, (''köhnə adıyla İstanbul Qız Liseyi'') [[1850-ci illər|1850]]-ci ildə [[Əbdülməcid]]in anası Bezmialem Validə Sultanın istəyi üzərinə qurulmuş, Osmanlının ilk ictimai liseyi ünvanına malikdir. İlk olaraq ''Validə Məktəbi'' sonra isə ''Darülmaarif'' adlarını almış, [[1911]]-[[1933]]-ci illər arasında ''İnas İdadisi'' (Kişi Müəllim Liseyi), [[1933]]-[[1983]]-cü illər arasında Türkiyənin ilk qız liseyi – ''İstanbul Qız Liseyi'' olaraq xidmət vermiş, [[1983]]-ci ildə isə hal-hazırki adını almışdır. Bu liseydə isə digərlərindən fərqli olaraq təhsil almanca keçirilir<ref>[http://www.cal.k12.tr/ Cağaloğlu Anadolu Lisesi Veb səhifəsi]. 21 Sentyabr 2010 tarixində yayımlanmışdır.</ref>.
<gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center">
File:Bosphorus University.jpg|[[Boğaziçi Universiteti]]
File:Istanbul university 48.jpg|[[İstanbul Universiteti]]
Sətir 683 ⟶ 680:
[[Şəkil:Topkapı Sarayı, Topkapi Palace - panoramio (1).jpg|thumb|[[Topqapı Sarayı]]nın girişi.|202x202px]]
 
[[Topqapı sarayı]] — [[Türkiyə]]nin İstanbul şəhərində yerləşən və 400 il (1465–1856) [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanların]]ın iqamətgahı olmuş saray kompleksidir. Hökmdar iqamətgahı kimi saray təntənəli qəbullar və əyləncə məclislərinin keçirildiyi məkan olmuşdur<ref>Katie Hallam, (Ed.) (2009). ''The Traveler's Atlas: Europe'' (İngilizce). Londra: Barron's Educational Series. s. 119. <nowiki>ISBN 0-7641-6176-8</nowiki>. <q>About 4,000 people once lived in the Topkapı Palace</q></ref>. Hazırda muzey kimi fəaliyyət göstərən saray İstanbulun əsas turist məkanlarından biridir. Sarayda Məhəmməd peyğəmbərin əbası və qılıncı kimi müsəlmanlar üçün çox dəyərli olan müqəddəs relikviyalar qorunur. [[1985]]-ci ildən “İstanbulun tarixi ərazisi”nin tərkibində [[UNESCO]] [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil olan saray IV kriteriya ilə ''“Osmanlı dövrü saraylarının ən yaxşı nümunələrindən biri”'' kimi təsvir edilir<ref>[http://web.archive.org/web/20100210180715/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/tarihce.html "Topkapı Sarayı'nın Kısa Tarihçesi".] 10 Fevral 2010 tarixində [http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html bu mənbədən arxivləndi]. Yayınlanma tarixi: 19 May, 2018.</ref>. Saray kompleksi dörd həyət və çoxlu kiçik binalardan ibarətdir. Ən aktiv məskunlaşma dövründə 4.000 insanın yaşadığı saray uzun sahilboyu ərazini əhatə edirdi. Kompleksə məscidlər, xəstəxana, çörəkxanalar və başqa binalar da daxildir. Sarayın inşasına [[1459]]-cu ildə [[Konstantinopol]]u işğal etmiş Sultan [[II Mehmed]]in əmri ilə başlanmışdır. Sultanların əvvəlki iqamətgahından fərqləndirilməsi üçün saray “Yeni Saray” adlandırılmışdır. Saray XIX əsrdən etibarən Topqapı adlandırılmağa başlamışdır. [[1509]]-cu il zəlzələsi və [[1665]]-ci il yanğınından sonra sarayda əsaslı bərpa işləri aparılmış və saray genişlədilmişdir<ref>Nikolaus Himmler, Ruth Lochar, Hildegard Toma, (Ed.) (2008). "Türkiye". ''Museums of the World''. '''1'''. Münih. səhifələr: 690, 691, 692, 693, 694, 695.</ref>.
[[Topqapı sarayı]] — [[Türkiyə]]nin İstanbul şəhərində yerləşən və 400 il (1465–1856) [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanların]]ın iqamətgahı olmuş saray kompleksidir.
 
Hökmdar iqamətgahı kimi saray təntənəli qəbullar və əyləncə məclislərinin keçirildiyi məkan olmuşdur<ref>Katie Hallam, (Ed.) (2009). ''The Traveler's Atlas: Europe'' (İngilizce). Londra: Barron's Educational Series. s. 119. <nowiki>ISBN 0-7641-6176-8</nowiki>. <q>About 4,000 people once lived in the Topkapı Palace</q></ref>. Hazırda muzey kimi fəaliyyət göstərən saray İstanbulun əsas turist məkanlarından biridir. Sarayda Məhəmməd peyğəmbərin əbası və qılıncı kimi müsəlmanlar üçün çox dəyərli olan müqəddəs relikviyalar qorunur. [[1985]]-ci ildən “İstanbulun tarixi ərazisi”nin tərkibində [[UNESCO]] [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil olan saray IV kriteriya ilə ''“Osmanlı dövrü saraylarının ən yaxşı nümunələrindən biri”'' kimi təsvir edilir<ref>[http://web.archive.org/web/20100210180715/http://www.topkapisarayi.gov.tr:80/tarihce.html "Topkapı Sarayı'nın Kısa Tarihçesi".] 10 Fevral 2010 tarixində [http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html bu mənbədən arxivləndi]. Yayınlanma tarixi: 19 May, 2018.</ref>.
 
Saray kompleksi dörd həyət və çoxlu kiçik binalardan ibarətdir. Ən aktiv məskunlaşma dövründə 4.000 insanın yaşadığı saray uzun sahilboyu ərazini əhatə edirdi. Kompleksə məscidlər, xəstəxana, çörəkxanalar və başqa binalar da daxildir. Sarayın inşasına [[1459]]-cu ildə [[Konstantinopol]]u işğal etmiş Sultan [[II Mehmed]]in əmri ilə başlanmışdır. Sultanların əvvəlki iqamətgahından fərqləndirilməsi üçün saray “Yeni Saray” adlandırılmışdır. Saray XIX əsrdən etibarən Topqapı adlandırılmağa başlamışdır. [[1509]]-cu il zəlzələsi və [[1665]]-ci il yanğınından sonra sarayda əsaslı bərpa işləri aparılmış və saray genişlədilmişdir<ref>Nikolaus Himmler, Ruth Lochar, Hildegard Toma, (Ed.) (2008). "Türkiye". ''Museums of the World''. '''1'''. Münih. səhifələr: 690, 691, 692, 693, 694, 695.</ref>.
 
==== Ulduz sarayı ====
Sətir 717 ⟶ 710:
{{Əsas|Taksim meydanı}}
 
[[Taksim meydanı]] — İstanbulun Avropa hissəsində, [[Bəyoğlu]] ilçəsində yerləşən meydan<ref>[http://web.archive.org/web/20160324010649/http://www.teknikportal.com/istanbul-semtlerinin-adi-nereden-geliyor-t7328.0.html "İstanbul semtlerinin adı nereden geliyor?"]. 24 Mart 2016 tarixində [http://www.teknikportal.com/istanbul-semtlerinin-adi-nereden-geliyor-t7328.0.html bu mənbədən] arxivləndi.</ref>. Meydan İstanbul şəhərinin ən məşhur məkanlarından biri, eləcə də böyük alış-veriş, turizm və istirahət ərazisidir. Öz restoranları, mağaza və otelleri ilə məşhurdur<ref>Çelebi, Mevlüt (2006). ''Taksim Cumhuriyet Anıtı''. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/975-16-1910-6|ISBN 975-16-1910-6.]]</ref>.
 
==== Sultanəhməd Meydanı ====
Sətir 744 ⟶ 737:
==== 15 iyul Şəhidlər Körpüsü ====
{{Əsas|15 iyul Şəhidlər Körpüsü}}
[[Bosfor]] üzərindən salınan ilk asma körpü Boğaziçi körpüsü olmuşdur. Körpü İstanbulun Avropa və Asiya hissələrini birləşdirir. Körpünün uzunluğu 1560 metr, əsas aşırımın uzunluğu 1074 metr, körpünün eni 33 metr, suyun üstündə dayaqların hündürlüyü 165 metr, yoldan ötən hissədən suyun səthinə qədər 64 metrdir.<ref>{{cite web |title=Asya ile Avrupa'yı birleştiren Boğaziçi Köprüsü, 30 Ekim'de 30 yaşını dolduruyor. Bugüne kadar 1.5 milyara yakın aracın geçtiği köprü, 1 milyar dolar kazandırdı |url=http://web.archive.org/web/20150206201714/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |website=Radikal |accessdate=14 aprel 2020 |date=6 fevral 2015}}</ref> Hər gün körpüdən təxminən 600 000 sərnişin daşıyan 200 000-dən çox nəqliyyat vasitəsi keçir. Uzunluğuna görə körpü dünyada 13-cü yerdədir. Körpüdən geçiş pulludur, piyada keçişi isə qadağandır (körpüdən özünü atıb intihar etməyə cəhd göstərənlərin sayının çoxluğu üzündən). [[Osmanlı İmperiyası]] dövründən bəri boğazı körpü ilə keçmək fikri Boğaziçi körpüsünün inşasına qədər illər ərzində tez-tez gündəmə gəlmişdir. Cümhuriyyətin ilk illərində varlı bir iş adamı olan Nuri Dəmirağ körpü üçün fərdi layihələr hazırlamış və [[1931]]-ci ildə [[San Fransisko]]da [[Qızıl qapı]] körpüsünü inşa edən Bethlehem Polad Şirkəti üçün bir layihə çəkmişdir. Dəmirağın həyata keçirilməyən layihəsindən başqa, [[1951]]-ci ildə bir alman şirkəti tərəfindən hazırlanan bir layihə də reallaşmadı. Hal-hazırda İstanbulun əsas görməli yerlərindənsimgələrindən biridir.
<center><gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center">
File:500px photo (140630573).jpeg|[[Qız qülləsi]]