Çexiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
təkmilləşdirmə, yeniləmə |
təkmilləşdirmə |
||
Sətir 97:
=== Çexoslovakiya ===
[[İkinci dünya müharibəsi]]nin başa çatmasından sonra [[Sosialist bloku]]na qatılan [[Çexoslovakiya]] [[1968]]-ci ildə Sovet qoşunlarının [[Praqa baharı]] adı ilə tarixə düşən, sosializmdən uzaqlaşma meyllərinin qarşısını hərbi müdaxilə yolu ilə almasından sonra [[1990]]-cı ilə qədər kommunist rejimi ilə idarə olunmuşdur. Çexiya və Slovakiya olmaqla iki federasiya subyektinin birləşməsindən yaranan Çexoslovakiya 350 üzvlü Federal Məclis tərəfindən idarə olunurdu. Federal Məclis bütün ölkədən seçilən 200 deputatlı Xalq Məclisindən və hər federasiya subyektindən 75 üzv olmaqla 150 deputatlı Millət Məclisindən ibarət idi. Dövlət başçısı, baş nazir və nazirlər Federal Məclis tərəfindən öz üzvləri arasından seçilirdi. [[1989]]-cu ildə Şərqi Avropanın sosialist bloku ölkələrində baş qaldıran demokratikləşmə və çoxpartiyalı sistemə keçid, Çexiyada da müşahidə olundu. [[1990]]-cı ildə ilk çoxpartiyalı seçkilər keçirildi. 1992-ci ilin iyununda Çexoslovakiyanı təşkil edən Çexiya və Slovakiya Respublikalarında ayrı-ayrı seçki keçirildi. Çexiyadakı seçkilərdə qalib gələn [[Vatslav Klaus]] baş nazir oldu. Bu seçkilərdən sonra aparılan danışıqlardan sonra [[31 dekabr]] [[1992]]-ci ildə iki respublika bir-birindən ayrıldı.
== Dövlət quruluşu ==
Çexiya parlament respublikasıdır. Dövlət başçısı prezidentdir, parlament tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. O, Konstitusiya Məhkəməsi hakimlərini təklif etmək, parlamentin Deputatlar palatasını buraxmaq, qanunlara veto qoymaq səlahiyyətlərinə malikdir. Prezident həmçinin baş naziri və onun təqdimatı ilə hökumətin digər üzvlərini təyin edir. Qanunverici hakimiyyəti ikipalatalı parlament təmsil edir. Əsas qanunverici orqan olan Deputatlar palatası proporsional seçki sistemi üzrə 4 il müddətinə seçilən 200 deputatdan, Senat majoritar seçki dairələrindən 6 il müddətinə seçilən 81 nümayəndədən (nümayəndələrin üçdə biri hər iki ildən bir yenidən seçilir) ibarətdir. Deputatlar palatasının qəbul etdiyi qanun layihəsini Senatın rədd etmək hüququ var. İcraedici hakimiyyəti Baş nazirin başçılıq etdiyi hökumət həyata keçirir. O, parlament qarşısında hesabat verir. Deputatlar palatasında hökumətə etimad məsələsi qoyula bilər. Çexiyada çoxpartiyalı sistem mövcuddur. Əsas siyasi partiyalar: Vətəndaş demokratik partiyası, Çexiya sosial-demokrat partiyası, Çexiya və Moraviyanın kommunist partiyası, Xristian-demokratik ittifaqı – Çexoslovakiya xalq partiyası.
== İqlim və təbii ehtiyatlar ==
| |||