İstanbul: Redaktələr arasındakı fərq

İstanbul, [[Türkiyə]]nin ən böyük şəhəri və köhnə paytaxtıdır. Quru və dəniz [[ticarət]] yollarının qovşağıqovşağında olmasıyerləşməsi və stratejik mövqeyi səbəbiylə [[Türkiyə]]də iqtisadi həyatın mərkəzi olmuşdur. Eyni zamanda şəhər ölkənin ən böyük sənaye mərkəzidir. TürkiyədəkiÖlkədəki sənaye məşğulluğunun 20%-ni sadəcə İstanbul qarşılayır. Sənaye sahəsi təxminən 38%-dir. İstanbul və yan illərşəhərlər [[meyvə]], [[zeytun yağı]], [[ipək]], [[pambıq]] və [[tütün]] kimi məhsullar ixrac etməkdədiredir. Bununla yanaşı, qida sənayesi, parça istehsalı, neft məhsulları, rezin, metal əşya, dəri, kimyəvi maddələr, [[dərman]], elektronika məhsulları, [[şüşə]], texnoloji məhsullar, [[avtomobil]], nəqliyyat vasitələri, [[kağız]] və kağız məhsulları, [[Alkoqollu içkilər|spirtli içkilər]], şəhərin əhəmiyyətli sənaye məhsulları arasında iştirak etməkdədir.<ref name="tuikrapor.tuik.gov.tr">[http://tuikrapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?ulusalhesaplardb2=&report=i_tablo3_il.RDF&p_tur=2&p_yil1=2001&p_il1=34&desformat=html&p_kod=9&ENVID=ulusalhesaplardb2Env "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla".] Yayımlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref>. [[Forbes (jurnal)|Forbes jurnalınınjurnalı]] [[2008]]-ci ilin dünya sıralamasınınsiyahıyaalınmasının məlumatına görə, 35 milyarderə sahib olan şəhər, siyahıda 4-cü sırada yer almışdır.<ref>[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3511875.ece "Turkey's new rich find the Midas touch"]. The Sunday Times qəzeti tərəfindən. 9 Mart 2008 tarixində arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 18 İyun 2009.</ref>. Həmçinin şəhərdə işsizlik nisbəti 6.5% olmuşdur.<ref>[http://web.archive.org/web/20160306154752/http://www.milliyet.com.tr/4-turk-sehri-dunya-zirvesinde-/ekonomi/detay/2002817/default.htm "4 Türk şehri dünya zirvesinde!"]. Milliyet Xəbər veb-səhifəsi. 23 Yanvar 2015. 6 Mart 2016 tarixində [http://www.milliyet.com.tr/4-turk-sehri-dunya-zirvesinde-/ekonomi/detay/2002817/default.htm bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 24 Yanvar 2015.</ref>.

İstanbulda ilk olaraq [[1866]]-ci ildə xidmətə girən ''Dərsaadət Təhvilat Birjası'', [[1986]]-ci ilin əvvəllərində mövcud quruluşbirja təşkilatı dəyişdirilərək bugünki ''İstanbul Menkul Kıymetler Birjası'' (İMKB) açılmışdır.<ref>[http://www.imkb.gov.tr/ İstanbul Menkul Kıymetler Borsası resmi web sitesi] 24 İyul 2009 tarixində Vikipediya səhifəsində yayımlanmışdır.</ref><ref>[http://www.imkb.gov.tr/genel/tarih.htm İMKB'nin tarixçəsi] 24 İyul 2009 tarixindən Vikipediyada yayımlanmışdır.</ref>. [[XIX əsr|XIX]] və [[XX əsr]]in əvvələrində Qalata səmtində yer alan Banklar Prospekti Osmanlı İmperiyası üçünİmperiyasının maliyyə mərkəzi olmuşdur. Osmanlı dövründə İstanbuldaşəhərdə "''Bank-ı-Osmanı-Şahanə''" adlı bank da fəaliyyət göstərirdi.<ref>[http://web.archive.org/web/20160131150701/http://www.obarsiv.com:80/ob-tarih.html "Ottoman Bank Museum: History of the Ottoman Bank". Obarsiv veb-səhifəsi] 31 Yanvar 2016 tarixində [http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 24 İyul 2009.</ref> adlı bank da fəaliyyət göstərirdi<ref>[http://web.archive.org/web/20111104190458/http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp "Ottoman Bank Museum". Ottoman Bank Museum.] 4 Oktyabr 2011 tarixində [http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 18 İyun 2009.</ref> Hal-hazırda İstanbul, Türkiyənin 55% istehsalına və 45%-lik ticarət həcminə malikdir. Ölkənin [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-sinin 21,2%-i İstanbul şəhərinin hesabınadır. Ümumi [[ixracat]]dakı payı 45,2%, [[idxal|idxalatdaki]] payı isə 52,2% təşkil edir.

İstanbulun gəlirlərində ən böyük paya sahib olan sektor – [[ticarət]] sektorudur. [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 İyul Şəhidlər Körpüsü]], [[Asiya]] və [[Avropa]] kimi əhəmiyyətli mərkəzləri birləşdirən avtobanlaravtomobil yolları ticarət sektoruna xeyli miqdarda dəstək veribvermişdir. İstanbul ticarət sektoru ölkənin ümumi həcminin 27% -ni təşkil edir. [[İxracat|İxrac]] və xaricə satış mövzusunda da İstanbul, [[Türkiyə]] səviyyəsindəölkədə birinci sıradadır. [[Türkiyə]]də xidmət verən xüsusi [[bank]]ların, [[qəzet]]lərin, televiziya kanallarının, nəqliyyat firmalarının və çap evlərinin, ümumiyyətlə hər şeyin başlıca ofisi İstanbulda yerləşir. İstanbul iqtisadiyyatında nəqliyyat-kommunikasiya sektorunun payı 15%-dən çoxdur.<ref name="tuikrapor.tuik.gov.tr" />.

Türkiyənin böyük sənaye quruluşlarından bir çoxunun ümumi mərkəzimərkəz və fabriki İstanbulda yerləşir. Şəhərdə metal qablar, [[maşınqayırma]], [[gəmiqayırma]], kimya, toxuculuq, hazır ərzaq, şüşə və sement sənayesi inkişaf etmişdir. [[2000]]-ci illərin əvvəllərində 30%-ə yaxın payı olan sənaye sektoru, ticarətdən sonra şəhərin ikinci ən böyük sektordur. Respublikanın qurulması ilə bir çox fabriklərinfabriklər Haliçin sahilində tikilmişdir. Lakin sonradan şəhərdə yaranan çirklənmə və qarışıqlıq səbəbindən bir-bir ləğv edilərək şəhər xaricində yaradılan sənaye zonalarına köçürüldüköçürülmüşdür. Atatürk avtomobil sənayesi bölgəsi və İkitelli Mütəşəkkil Sənaye Bölgəsi, İstanbulun ən böyük sənaye bölgələridir. AncaqLakin yaşayış məntəqələrinin və əhalinin qarşısıalınmaz artımı, sənaye bölgələrində də məskunlaşmayamənzillərin tikintisinə səbəb olmuşdur.