Mars: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 82.194.30.223 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq PhilipTerryGraham tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teqlər: Geri qaytarma SWViewer [1.3]
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Sətir 132:
| qeyd =
}}
'''Mars''', köhnəlmiş adı '''Mürrix'''<ref>https://vk.com/doc18066328_459853124 Sultan-Məcid Qənizadə, Azərbaycanca-rusca lüğət (Татарско-русский словарь), 1904, Bakı (s.127)</ref><ref>https://vk.com/doc18066328_459852371 Abbasqulu xan Sərtib, Rusca-farsca-azərbaycanca lüğət (Русско-персидско-русский словарь), Tehran, 1908 (s.51)</ref><ref>https://vk.com/doc18066328_462261043 Sultan-Məcid Qənizadə, Rusca-azərbaycanca lüğət (Русско-татарский словарь), 1909, Bakı (s.174)</ref> — [[Günəş sistemi]]nin [[Günəş]]ə yaxınlığına görə dördüncü və kiçikliyinə görə [[Merkuri]]dən sonra ikinci [[planet]]i. Adını [[Roma mifologiyası]]nın [[Mars (mifologiya)|müharibə tanrısı]]ndan alan bu planetin səthində [[dəmir]] oksidinin geniş yayılması ona [[qırmızı]] görünüş verir və o, tez-tez "qırmızı planet" kimi təsvir edilir.<ref name="nasa_hematite" /> Mars nazik [[atmosfer]]i və həm [[ay]]ın [[Zərbə krateri|çarpışmadan sonra yaranan kraterləri]], həm də [[Yer]]in [[vulkan]]ları, dərələri, [[səhra]]ları, qütb buz örtüklərini xatırladan səth xüsusiyyətləri olan terrestrial (əsasən silikat süxurları və [[metallar]]dan ibarət) planetdir. Marsın fırlanma periodu və mövsümi dövrləri Yerinkinə oxşardır; oxunun mailliyi mövsümləri əmələ gətirir. Mars Günəş sistemində bilinən ən hündür ikinci (planetdə birinci ən hündür) dağ - [[Olimp (Mars)|Olimp Dağı]]nın və ən böyük kanyonlardan biri [[Valles Marineris]]in olduğu yerdir. Şimal Yarımkürəsindəki hamar Borealis hövzəsi planetin 40%-i əhatə edir və nəhəng bir çarpışmadan sonra yaranan xüsusiyyət ola bilər.<ref name="northcratersn" /><ref name="northcraterguard" /> Marsın iki peyki var: [[Fobos]] və [[Deymos]]. Kiçik və nizamsız formalaşmış peyklərdir. Bu peyklər Mars troyası ''5261 Evrika'' kimi planet tərəfindən tutulmuş asteroidlər ola bilər.<ref>{{cite web|title=Mars Moon Mystery|author=John P. Millis| url=http://space.about.com/od/mars/a/Mars-Moon-Mystery.htm}}</ref><ref>{{cite journal|author=Adler, M.; Owen, W. and Riedel, J. |date=2012|url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/marsconcepts2012/pdf/4337.pdf|bibcode=2012LPICo1679.4337A|work=Concepts and Approaches for Mars Exploration, held June 12–14, 2012 in Houston, Texas. LPI Contribution No. 1679, id.4337|title= Use of MRO Optical Navigation Camera to Prepare for Mars Sample Return|volume=1679|page=4337}}</ref>
 
1965-ci ildə ''Mariner 4'' tərəfindən edilən Mars [[flaybay]]ından əvvəl bir çoxları planetin səthində suyun olmasını iddia edirdilər. Bu işıqlı və qaranlıq yerlərdə, xüsusilə qütb en dairələrində müşahidə edilən periodik müxtəlifliklərə əsaslanırdı; uzun qara cizgilər bəziləri tərəfindən maye su üçün suvarma kanalları hesab edildi. Bu düz xətlər sonra optik illüziyalar kimi izah edildi, baxmayaraq ki insansız missiyalarda toplanan geoloji sübut göstərir ki, Marsın səthində onun həyatının erkən dövrlərində irimiqyaslı su örtüyü var idi.<ref name="marswater" /> 2005-ci ildə radar məlumatı qütblərdə <ref name="specials1" /> və orta en dairələrində <ref name="jsg.utexas.edu" /><ref name="esa050221" /> böyük miqdarda su olduğunu aşkar etdi. Mars [[rover]]i ''Spirit'' 2007-ci ilin martında su molekullarının daxil olduğu kimyəvi birləşmələri götürdü. ''Phoenix'' [[enmə aparatı]] 31 iyul 2008-ci ildə Marsın üst torpağında buz suyu götürdü.<ref name="spacecraft1" />