Exnaton: Redaktələr arasındakı fərq

| izahı1 = Amenhotep <br /> ''Jmn {{Unicode|ḥ}}tp[.w]'' <br />''[[Amun]] razıdır''<br />{{Hiero/kartuş|<hiero>M17-Y5:N35-R4:X1*Q3-R8-S38-R19</hiero>}}<br /><br /><br />Amenhotepneçerhekvavaset<br />(Amen hotep neçer hekva Vaset)<br /> ''{{Unicode|Jmn ḥtp[.w] nṯr hq3 W3st}}'' <br /> ''Amun razıdır, [[Teben]]nin tanrısı və hökumdarı''<br />{{Hiero/kartuş|<hiero>M17-X1:N35:N5-Aa1-G25-N35</hiero>}}<br /> <br /><br /><br />

Exnaton ''{{Unicode|3ḫ}} n Jtn'' <br /> '' [[Aton]]a yarar / xeyirkar; Şəfəq / Atonun şəfəqi''

| izahı2 = Nefer-xeperu-Re-va-en-Re <br /> ''{{Unicode|Nfr-ḫpr.w-Rˁ-wˁ-n[.j]-Rˁ}}'' <br /> ''Mükəmməl yaranmış, yeganə [[Ra]]''

| izahı3 (serexli) = Ka-nexet-ka-suti <br /> ''{{Unicode|K3-nḫt-q3-šwtj}}'' <br /> ''Qüvvətli öküz, uca cüt lələklə''<br />{{Hiero/Serex|<hiero>i-t:n:N5-mr</hiero>}}<br /><br /><br />Meri-Aton <br /> ''Mrj-Jtn'' <br /> ''Atonun sevgilisi''

| izahı5 (kartuşsuz) = Ver-nesit-em-İpet-sut <br /> ''Wr-nsyt-m-Jpt-swt'' <br /> '' [[Karnak]]in böyük çarlığı''<br /><hiero>G36:r-M23 -i-i-t:Z2-Aa15 :N27-i-t:n:N5</hiero><br />''Wr-nsyt-m-3ḫt-Jtn'' <br /> Ver-nesit-em-axet-Aton <br /> ''Möhtəşəm Axetaton şarlığı''

| izahı6 (kartuşsuz) = Vetes-xau-em-İunu-şema <br /> ''{{Unicode|Wṯs-ḫˁw-m-Jwnw-šmˁ}}'' <br /> ''Tacları Heliopolisdə qoyan''<br /><hiero>U39-r:n-V10-i-t:n:N5</hiero><br />''Wts-rn-n-Jtn'' <br />Vetes-ren-en-Aton <br /> ''"Atonun... adı"''

IV Amenhotep (e.ə.1372-1354) atası [[III Amenofis|III Amenhotepin]] ölümündən sonra [[Misir]]də XVIII sülalənin IX fironu olmuşdur. Bu dövrdə Misirdə hakim inanc baş Tanrı hesab olunan [[Amon]]a inam idi və Amon rahibləri hakimiyyətdə iradə sahibi idilər. Fironlar hər hansı bir işə başlayarkən mütləq kahinlərin öncəgörmələrinə və fikirlərinə qulaq verirdilər. IV Amenhotep Amon-Ra tanrısına pərəstişlə sıx bağlı olan Fiva əyanlarının qüdrətini sarsıtmağa cəhd göstərmişdir. Əhalinin orta təbəqələrinə arxalanan IV Amenhotep Fiva kahinlərinə və qədim əyanlara zərbə endirdi, sonra isə Aton tanrısının kultunu elan etdi. IV Amenhotep dövlətin paytaxtını yeni Axetaton şəhərinə (indiki Tel-əl-Amarna şəhərciyi) köçürdü. Firon IV Amenhotep Exnaton adını aldı.

Hər yerə işıq saçırsan...saçırsan…<ref>Documentary film. Secrets of the mummies</ref>

· Məbədlərə girməzdən qabaq əllər və ayaqlar müəyyən bir rituala əməl olunaraq yuyulur

· Yaşlı insan yanlarına gəldikdə gənclər ayağa qalxırlar

· Yaxınlıq əlaqəsindən sonra mütləq yuyunulur

· Məbədə girərkən pişiklərə və itlərə toxunulmamamlıdır, əgər toxunularsa əllər, ayaqlar və üz yuyulmalıdır

· Bütlər qadağan edilir

· Donuz əti yasaqlanır

· Dini adət olaraq heyvan qurban kəsilir

· Ölən insan üçün dəfn mərasimi keçirilir

· Ruhun varlığına, ölümdən sonra həyata inam güclənir

1. Firon Exnaton hakimiyyətin idarə edilməsində nüfuz sahibi olan Amon kahinlərinin mövqeyini sarsıtmaq və onları hakimiyyətdən uzaqlaşdırmaq istəyirdi. Buna görə də kahinlərin hakimiyyət rıçaqlarını əllərindən almaq qərarına gəlir. Fikrimizcə, bu yanlışdır. Çünki Exnaton hakimiyyətə gələrkən 10 yaşı var idi və atası III Amenhotep ona ucsuz-bucaqsız imperiya miras qoymuşdu. Təbii ki, kahinlərə qarşı çıxmaqdansa Exnatonun onların dəstəyi ilə öz hakimiyyətini saxlaması daha düzgün addım olardı.

2. Həqiqətən Exnaton müəyyən biliklərə sahib idi və mövcud inancın yanlışlığını anlayaraq, onun hakimiyyətindən 300 il əvvəl Misirə monoteist inancı gətirən Həzrəti Yusif peyğəmbərin təbliğatını davam etdirmək istəyirdi. Hansı ki, Quranda bu barədə deyilir: "Ey mənim iki zindan yoldaşım! Ayrı-aryı tanrılar yaxşıdır, yoxsa bir olan, qadir olan Allah. Qeyri-ibadət etdikləriniz sizin və atalarınızın qoyduğunuz adlardan başqa bir şey deyildir. Allah isə onlara heç bir dəlil nazil etməmişdir. Hökm ancaq Allahındır. O sizə yalnız Onun özünə ibadət etmənizi buyurmuşdur. Doğru din budur, lakin insanların çoxu bilməz!" ("Yusif"-39-40) Çünki digər yazılan şeirlərdə də Aton yer üzündəki həyatın mənbəyi, bütün dövlətlərin və xalqların yaradıcısıdır: "Sən zamanınn gedişini təyin etmisən, -qışı yaratmısan ki, şumlanmış yer sərinləşsin; sən uzaq göyləri yaratmısan ki, oradan doğasan, yaratdığın hər şey səni görsün. Sən vahidsən, sən öz surətində zühur edirsən, ey canlı, parlaq, işıqlı Aton, uzaq və yaxın Aton! Sən özündən özünəbənzər milyonları yaratmısan...yaratmısan… Sən səmaya qalxdığın zaman Yer üzü işıqlanır; sən günəş diski kimi işıq saçırsan, səxavətlə sən öz şüalarını yayaraq zülməti qovursan və hər iki dünya oyanır, sevinclə ayağa qalxır...qalxır…"