|
İbrahim müəllim Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunu bitirdikdən sonra həm bu institutda, həm də Azərbaycan Dövlət Universitetində çalışmağa başlayır. Sonra Moskvaya aspiranturaya göndərilir və orada görkəmli riyaziyyatçı A.O.Gelfondun rəhbərliyi altında aspirant olur. 1939-cu ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir və ryaziyyat üzrə ilk azərbaycanlı elmlər namizədi olur, 1947-ci ildə isə Moskvada doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir. İbrahim müəllim Sovetlər Birliyi və dünya riyaziyyatçıları tərəfindən tanınmış bir alimimiz idi. Onun rəhbərliyi altında Azərbaycanda həqiqi və kompleks dəyişənli funksiyaların yaxınlaşması nəzəriyyəsi, interpolyasiya nəzəriyyəsi, tam funksiyalar nəzəriyyəsi, funksiyalar sistemlərinin tamlığı kimi sahələrdə geniş tədqiqatlar aparılmış və bunların böyük bir hissəsi İbrahim müəllimin yazdığı, o cümlədən Moskvada da çap edilən, monoqrafiyalarına daxil edilmişdir. İbrahim müəllimin zəmanəmizin ən görkəmli alimlərindən biri M.V.Keldışla və A.O.Gelfondla birlikdə yazdığı məqalələr dünya riyaziyyat ədəbiyyatında böyük iz qoymuş əsərlərdir. Funksiyaların konstruktv nəzəriyyəsinin yaradıcılarından biri sayılan akademik S.N.Bernşteynin xatirəsinə həsr edilmiş Beynəlxalq konfransda onun yaradıcılığı haqqında məruzənin edilməsinin İbrahim müəllimə tapşırılması da onun nüfuzunun göstəricisidir. İbrahim müəllim 1959-cu ildə Akademiyanın müxbir üzvü, 1968-ci ildə isə həqiqi üzvü (akademik) seçilmişdir.
==Əldə olunmuş nəticələr==
Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun fəaliyyəti ildən-ilə güclənərək Azərbaycanda riyaziyyat və mexanika elminin müxtəlif yeni sahələrinin də inkişaf edilməsi ilə bağlı olubdur.
İnstitut yarandığı zaman onun tərkibində olan 8 şöbə və laboratoriyalara yeni elmi qurumlar əlavə edilmişdir. Bunların içində cəbr və riyazi məntiq, riyazi fizika tənlikləri, riyazi analiz, qeyri-harmonik analiz, sürüncəklik nəzəriyyəsi, hesablama riyaziyyatı və informatika, maye və qaz mexanikası, tətbiqi riyaziyyat şöbələrini qeyd etmək olar. 1978-ci ildə xalq təsərrüfatına tətbiqlərin yerinə yetirilməsi məqsədi ilə Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunda xüsusi konstruktor bürosu yaradılmışdır və bu büro 2001-ci ilə qədər öz fəaliyyətini davam etmişdir, 60-dan çox iş xalq təsərrüfatına tətbiq edilmişdir.
İnstitutun əməkdaşlarının elmi fəaliyyəti nəticəsində əsas elmi istiqamətlər üzrə bir çox mühüm nəticələr əldə edilmişdir. Əldə edilmiş bu nəticələrin əhatə etdiyi məsələlər aşağıdakılardır:
Funksional analiz üzrə müxtəlif tənliklər həlləri üçün ümumi göstərişlər; operatorlu tənliklərin həllinin dayanıqlığı; Şturm-Liuvill operatorunun spektral analizi və iki spektrə görə tərs məsələnin həlli; Dirak tipli sistem üçün tərs məsələnin həlli; riyazi fizikanın müxtəlif tənlikləri üçün spektral analizin və səpilmə nəzəriyyəsinin düz və tərs məsələləri; tamlıq, bazislik, minimallıq məsələləri, məxsusi və qoşulmuş funksiyalar üzrə ayrılış teoremləri.
Funksiyalar nəzəriyyəsi üzrə funksiyaların interpolyasiyası, analitik funksiyalar sistemlərinin tamlığı, funksiyaların polinomlarla, rasional funksiyalarla, xətti müsbət operatorlar ardıcılıqlarıyla yaxınlaşması, tam funksiyaların ekstremal xassələri; çoxdəyişənli tam funksiyalar siniflərində Bernştein və Nikolski tipli bərabərsizliklər; əyrilər üzrə kompleks dəyişənli funksiyaların yaxınlaşması; dəyişənlərinin sayı az olan funksiyaların kombinasiyaları ilə yaxınlaşma.
Diferensial tənliklər və riyazi fizika tənlikləri üzrə müxtəlif tənliklər üçün Koşi və qarışıq məsələlərin həllərinin varlığı, yeganəliyi və həllərin asimptotikası; parabolik və hiperbolik tənliklər üçün Koşi məsələsinin lokal və qlobal həll olunması; bəzi adi törəməli diferensial operatorların məxsusi və qoşulmuş funksiyalarının yarısının tamlığı; geniş sinif elliptik və parabolik tənliklərin həllərinin requlyarlığı; diferensial tənliklərin keyfiyyət nəzəriyyəsi.
Riyazi analiz üzrə çoxölçülü Kalderon-Ziqmund sinqulyar inteqralının simvolunun diferensial xassələri; sferik qarmonikalar üzrə Furye sıralarının multiplikatorları; daxilolma teoremləri; coxölçülü Evklid fəzalarında, bircins və qeyri-bircins tipli fəzalarda, habelə müəyyən hiperqruplarda inteqral operatorların məhdudluq teoremləri.
Cəbr və riyazi məntiq üzrə kəsişməyə ayrılmayan yarımqəfəslər çoxobrazlıları haqqında T.Evans probleminin, kateqoriyalar nəzəriyyəsinin Mak-Leynin koherentlik probleminin həll edilməsi.
Qeyri-harmonik analiz üzrə operatorların spektral nəzəriyyəsində məlum olan Kostyuçenko məsələsinin həlli; məşhur «1/4- Kadets» teoreminin analoqları; kompleks əmsallı ikiqat eksponent sistemləri üçün Xausdorf –Yunq və Peli tipli bərabərsizliklər; klassik Laks-Milqram teoreminin Banax analoqları.
Elastiklik nəzəriyyəsi üzrə elastiki cisimlərin gərginlik-deformasiya vəziyyəti və elastiklik nəzəriyyəsinin kontakt məsələlərinin analitik və ədədi həll üsulları; mürəkkəb içiboş milin əyilmə mərkəzinin koordinatları düsturu; çat məsələsinin analitik həlli; elastiklik nəzəriyyəsinin üçölçülü məsələlərindən ikiölçülü məsələlərinə limit keçidi üsulu; lövhə və örtüklərin dəqiqləşdirilmiş nəzəriyyəsi; müstəvi iplər, ortotrop dairəvi membranlar deformasiyalarının qeyri-xətti düz və tərs məsələləri.
Dalğa dinamikası üzrə zərbəyə məruz qalan elastiki-plastiki materialların dinamik xassələrini təyin edən orijinal və effektli metod; saplar və saplar sisteminə cisimlərlə zərbə məsələsinin həlli və aerofinişyor nəzəriyyəsinin yaradılması.
Sürüncəklik nəzəriyyəsi üzrə özlüelastik cisimlərin deformasiya və dağılma proseslərini nəzərə alan yeni möhkəmlik nəzəriyyəsi hazırlanmışdır; korroziyadan dağılma vaxtını və yerini təyin etməyə imkan verən üsul; korroziyanın müxtəlif parametrlərinin təcrübə ilə uyğunlaşan qiymətlərini tapmağa imkan verən nəzəriyyə.
Maye, qaz mexanikası və plastiklik nəzəriyyəsi üzrə elastik-plastik konstruksiya elementlərin dayanaqlığı nəzəriyyəsi; özlüelastik cisimlərin qeyri-xətti rəqslərinin asimptotik həll üsulu; dispers sistemlərdə yaranan qeyri müntəzəmliklərin qaz daxili ilə tənzimlənməsi prosesi.
İnstitutun əməkdaşları Azərbaycan elminin inkişafı yolunda üzərinə düşdüyü vəzifələri həmişə şərəflə yerinə yetirmişlər. Müvəqqəti olaraq çalışdıqları qonşu ölkələrdə də onlar elmimizi yüksək səviyyədə təmsil etmişlər və bu ölkələrdə riyaziyyat və mexanika elmlərinin inkişafında alimlərimizin danılmaz xidmətləri vardır.
Dünya elminin sürətlə inkişaf etdiyi zəmanəmizdə Azərbaycan elmini də yeni tədqiqatlar və yeni-yeni uğurlar gözləyir. Alimlərimiz elmin dərəli-təpəli, enişli-yoxuşlu yollarında yorulmadan irəliləməkdədirlər. Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu da Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının başqa institutlarıyla bir yerdə üzərinə düşən vəzifəni ləyaqətlə yerinə yetirməyə hazırdır.
== Şöbələr ==
| 