Yozef Pilsudski: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
təkmilləşdirmə, yeniləmə |
|||
Sətir 223:
=== Daxili siyasəti ===
Hərbi çevrilişdən sonra Pilsudski tez-tez avtoritar metodlardan istifadə edərək parlament və hökumətin fəaliyyətlərinə məhdudiyyətlər gətirirdi. O, bunu cəmiyyət həyatına əxlaqi nizam gətirmək olaraq adlandırırdı. Hökumət, prezident və Seym Pilsudskinin formal olaraq təklif və təsdiqi ilə seçilirdi. Seymin səlahiyyətləri 2 avqust 1926-cı ildə edilən konstitusiyaya edilən dəyişikliklər nəticəsində məhdudlaşdırıldı. 1926-cı ildən 1930-cu ilə qədər Pilsudski müxalifət liderlərinin təsir gücünü azaltmaq üçün əsasən təbliğatdan istifadə edirdi.
Pilsudskinin diktatorluq və qanundankənar siyasətlərinin zirvəsi özünü 1930-cu ildə bir sıra müxalifət liderlərinin Brest mühakimələrinə cəlb olunaraq həbs edilməsi və 1934-cü ildəki siyasi məhkumlar üçün Bereza Kartuska düşərgəsinin açılmasında özünü göstərdi. Onun həyata keçirdiyi bu fəaliyyətlər, avtoritar siyasət, müxalifət liderlərinin həbs edilməsi və mühakimələr Polşanın beynəlxalq nüfuzunu zədələdi və dünya ictimaiyyəti tərəfindən bu qınaqla qarşılandı.
Bu dövrdə Pilsudski qarşılaşdığı problemləri avtoritar üsulla həll etməyə çalışırdı. Belə ki, Seymdə ona uyğun olmayan hal yaşandığı zaman silanlanmış 90 zabitini ora göndərməsi Polşa demokratiyasının yaranacağına olan inamını itirdiyini göstərirdi.
Daxili siyasətdə Pilsudskinin əsas məqsədlərindən biri də parlamentar sistemin əvəzinə prezident üsul idarəsini gətirmək idi. Bu məqsədini həyata keçirmək üçün 1935-ci ilin aprelində Polşada yenidən konstitusiyaya dəyişiklik edildi və prezidentli idarə sistemi tətbiq olunmağa başlandı. Bu dəyişiklik İkinci dünya müharibəsinə qədər qüvvədə qaldı və daha sonra Polşanın işğal olunması səbəbindən hökumət ölkə xaricinə çıxaraq mühacir fəaliyyətinə davam etməli oldu.
Pilsudski rejimi zamanı etnik azlıqların vəziyyətində yaxşılaşma müşahidə olunmağa başladı. Pilsudski Milli Demokratlar tərəfindən həyata keçirilmək istənilən "etnik assimilyasiya" siyasətini "dövlət assimilyasiyası" siyasəti ilə əvəzlədi. Belə ki, vətəndaşlar artıq etnik kimliklərinə görə yox, dövlətə qarşı olan sədaqətlərinə görə dəyərləndiriləcəkdi. Milli Demokratların yəhudilər əleyhinə olan mövqeyindən fərqli olaraq, Pilsudski və onun dövründə Baş Nazir olan Kazımir Bartelin yəhudilərə qarşı siyasətləri onlar tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdı. Bir çox yəhudi tərəfindən Pilsudski anti-semitizmin önündəki əngəl olaraq görülürdü və bu səbəblə də yəhudilər onun mövqeyini dəstəkləyirdilər. 1935-ci ildə Pilsudskinin ölümündən sonra Polşa yəhudilərinin həyat standartları aşağı düşməyə başladı.
1930-cu illərdə Böyük Böhrandan sonra milli azlıqların gərginliyinin artması, ukrayna millətçilərinin terror hücumlarının yaşanması milli azlıqlarla hökumətin münasibətlərində pisləşməyə səbəb oldu. Etnik azlıqlarla münasibətdə gərginliyin yaşanmasına xarici siyasət faktorları da təsir göstərirdi. Gərginliyi Şərqi Qalitsiyadakı 1800 ukraynalının həbs olunması prosesləri izlədi. Hökumətlə Polşanın alman etnik azlığı arasında xüsusilə də Yuxarı Sileziya bölgəsi ilə bağlı məsələlərdə problem yaşandı. Hökumətdə anti-semitist çağırışların olmamasına baxmayaraq, böhran dövründə vəziyyətləri pisləşən yəhudilər arasında da gileylər artmağa başladı. Nəticədə Pilsudskinin ölümündən sonra Polşada etnik azlıqlarla münasibətlər getdikcə daha da problemli xarakter daşımağa başladı.
Hərbi sahədə Varşava döyüşündəki strategiyası səbəbindən bəyəni qazansa da, daha sonra ancaq şəxsi heyətə fokuslanması və ordunun texniki təchizatında lazımlı modernizasiyanın edilməməsi səbəbindən tənqidlərə məruz qaldı. Sovet-Polşa müharibəsi zamanındakı təcrübələrinə əsasən süvarilərə əhəmiyyət verməsinə baxmayaraq, zirehli birlik və hərbi hava qüvvələrinə ciddi diqqət yetirmədi. Nəticədə bu sahələr əsaslı inkişafdan geri qaldı. Polşanın bu dövrdəki hərbi modernizasiyasının məhdud səviyyədə qalması maliyyə problemlərindən daha çox bu faktorlardan təsirləndi.
=== Xarici siyasəti ===
| |||