Dizenteriya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Xəstəlik
Dizenteriya qan ilə ishal ilə nəticələnən bir qastroenterit növüdür. [1] [7] Digər simptomlar arasında atəş, qarın ağrısı və natamam defekasiya hissi ola bilər. [2] [8] [5] Fəsadlar dehidrasiya ola bilər. [3]
 
Dizenteriyanın səbəbi ümumiyyətlə Shigella bakteriyasıdır, bu vəziyyətdə şigelloz və ya amoeba Entamoeba histolytica kimi tanınır. [1] Digər səbəblərə müəyyən kimyəvi maddələr, digər bakteriyalar, digər protozoa və ya parazitar qurdlar daxil ola bilər. [2] İnsanlar arasında yayıla bilər. [4] Risk amillərinə, pis sanitariya səbəbindən qida və suyun nəcislə çirklənməsi daxildir. [5] Əsas mexanizm bağırsağın, xüsusən də kolonun iltihabını əhatə edir. [2]
 
Dizenteriyanın qarşısının alınması üçün yüksək riskli ərazilərdə səyahət edərkən əl yuma və qida təhlükəsizliyi tədbirləri daxildir. [4] Vəziyyət ümumiyyətlə bir həftə ərzində öz-özünə həll edilsə də, oral rehidratasiya həlli kimi kifayət qədər maye içmək vacibdir. [4] Azitromisin kimi antibiotiklər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə səyahətlə əlaqəli halları müalicə etmək üçün istifadə edilə bilər. [8] Loperamid kimi ishalın azaldılması üçün istifadə olunan dərmanlar öz-özünə tövsiyə olunmasa da, antibiotiklərlə birlikdə istifadə edilə bilər. [8] [4]
 
Shigella inkişaf etməkdə olan dünyada təqribən bütün hallarla ildə təxminən 165 milyon ishal və 1,1 milyon insanın ölümü ilə nəticələnir. [6] Kanalizasiya zəif olan ərazilərdə ishal hallarının təxminən yarısı Entamoeba histolytica səbəb olur. [5] Entamoeba histolytica milyonlarla insana təsir edir və ildə 55.000-dən çox insanın ölümü ilə nəticələnir. [9] Ümumiyyətlə Mərkəzi və Cənubi Amerika, Afrika və Asiyanın az inkişaf etmiş bölgələrində baş verir. [9] Dizenteriya ən az Hippokrat dövründən bəri təsvir edilmişdir. [10]{{Xəstəlik
| Name = Dizenteriya
|Latınca =
Sətir 21 ⟶ 15:
| MeshID = D004403
}}
 
'''Dizenteriya''' qan ilə ishal ilə nəticələnən bir qastroenterit növüdür. [1] [7] Digər simptomlar arasında atəş, qarın ağrısı və natamam defekasiya hissi ola bilər. [2] [8] [5] Fəsadlar dehidrasiya ola bilər. [3]
 
Dizenteriyanın səbəbi ümumiyyətlə Shigella bakteriyasıdır, bu vəziyyətdə şigelloz və ya amoeba Entamoeba histolytica kimi tanınır. [1] Digər səbəblərə müəyyən kimyəvi maddələr, digər bakteriyalar, digər protozoa və ya parazitar qurdlar daxil ola bilər. [2] İnsanlar arasında yayıla bilər. [4] Risk amillərinə, pis sanitariya səbəbindən qida və suyun nəcislə çirklənməsi daxildir. [5] Əsas mexanizm bağırsağın, xüsusən də kolonun iltihabını əhatə edir. [2]
 
Dizenteriyanın qarşısının alınması üçün yüksək riskli ərazilərdə səyahət edərkən əl yuma və qida təhlükəsizliyi tədbirləri daxildir. [4] Vəziyyət ümumiyyətlə bir həftə ərzində öz-özünə həll edilsə də, oral rehidratasiya həlli kimi kifayət qədər maye içmək vacibdir. [4] Azitromisin kimi antibiotiklər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə səyahətlə əlaqəli halları müalicə etmək üçün istifadə edilə bilər. [8] Loperamid kimi ishalın azaldılması üçün istifadə olunan dərmanlar öz-özünə tövsiyə olunmasa da, antibiotiklərlə birlikdə istifadə edilə bilər. [8] [4]
 
Shigella inkişaf etməkdə olan dünyada təqribən bütün hallarla ildə təxminən 165 milyon ishal və 1,1 milyon insanın ölümü ilə nəticələnir. [6] Kanalizasiya zəif olan ərazilərdə ishal hallarının təxminən yarısı Entamoeba histolytica səbəb olur. [5] Entamoeba histolytica milyonlarla insana təsir edir və ildə 55.000-dən çox insanın ölümü ilə nəticələnir. [9] Ümumiyyətlə Mərkəzi və Cənubi Amerika, Afrika və Asiyanın az inkişaf etmiş bölgələrində baş verir. [9] Dizenteriya ən az Hippokrat dövründən bəri təsvir edilmişdir. [10]{{Xəstəlik
 
== Epidemiologiyası ==
Dünyadakı dizenteriya xəstəliyinə görə ixtisaslı tibbi yardımın olmaması səbəbi ilə hesablanmaq çətindir, lakin DSÖ-dən ehtiyatlı hesablamalara əsasən, hər il 90 milyon şigeloz halına yol verilir, bunlardan ən azı 700 min nəfər həlak olur <ref>[http://whqlibdoc.who.int/publications/2005/9241592330.pdf Руководящие принципы по борьбе с шигеллёзами. Всемирная организация здравоохранения, 2005]</ref>. Amoebiasis, hər il 50 milyondan çox insanı iflic edir, bunlardan təxminən 50 min insan ölümcül<ref>{{Cite book
Sətir 35 ⟶ 38:
}}
</ref>.
 
== Etimologiyası ==
Dizenteriya Şigella cinsinin bakteriyalarından qaynaqlanır. Şigella adi qida maddələrində yaxşıca böyüyür; mikrobik hüceyrələr məhv edildikdə, endotoksin serbest bırakılır, bu da intoksikasiya simptomlarına səbəb olur. Bundan əlavə, Shigella bir neçə növ eksotoksin istehsal edir: epitelial hüceyrələrin membranlarına zərər verən bir sitotoksin; maye və tuzların bağırsaq lümeninə salınmasını artıran enterotoksinlər; Nörotoksin əsasən Grigoriev-Shigi bakteriyalarında aşkar edilmişdir.(Sh. dysenteriae 1)
 
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
Sətir 45 ⟶ 49:
== Xarici keçidlər ==
* [http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/69073/2/WHO_CDS_CSR_NCS_2003.7_Rev.1_rus.pdf Kəskin diareyə qarşı önəmli epidemiyaya nəzarət tədbirləri. Dünya Sağlamlıq Təşkilatı]
 
 
 
{{xəstəlik-qaralama}}
 
[[Kateqoriya:Xəstəliklər]]