Finlandiya vətəndaş müharibəsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru |
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru |
||
Sətir 233:
Terrorun əsas hədəfləri düşmənin komandanlıq quruluşunu məhv etmək; ordular tərəfindən işğal edilən və idarə olunan əraziləri təmizləmək və təhlükəsizliyi təmin etmək; mülki əhali və düşmən əsgərləri arasında şok və qorxu yaratmaq idi. Bundan əlavə, ortaq qoşunların hərbi qüvvəsi və döyüş bacarıqlarının olmaması onları siyasi zorakılıqdan hərbi silah kimi istifadə etməyə məcbur etdi. Edamların çoxu 15 ilə 20 yaş arasında 10-80 əsgərdən ibarət və mütləq səlahiyyətləri olan təcrübəli, yetkin bir lider tərəfindən idarə olunan Uçan Patrullar adlı süvari dəstələr tərəfindən həyata keçirildi. Axtarış və məhvetmə əməliyyatları və ölüm qrupu taktikaları ilə məşğul olan patrullar Almaniyanın Sturmbattalionlarına və Birinci Dünya Müharibəsi zamanı təşkil olunan Rusya Hücum Birliklərinə bənzəyirdi. Terror bəzi məqsədlərinə çatdı, ancaq eyni zamanda qeyri-insani və qəddar olaraq qəbul edilən bir düşmənə qarşı mübarizə aparmaq üçün əlavə motivasiya verdi. Həm Qırmızı, həm də Ağ propaqanda qisas spiralını artıraraq rəqiblərinin hərəkətlərindən effektiv şəkildə istifadə etdi.
Qırmızı Qaravullar Ağ Qaravullardan başqa, siyasətçi, böyük torpaq sahibi, sənayeçi, polis zabiti, məmur və müəllimlər daxil olmaqla Ağları edam etdi. Evangelik Lüteran Kilsəsinin 10 keşişi v 90 mülayim sosialist də Qırmızılar tərəfindən öldülürdü. Edam rəqəmləri müharibə ayları üzrə fərqlilik göstərirdi. Qırmızıların gücü əldə etməyə başladığı fevral ayında pik səviyyəyə çatan edamlar Qırmızıların əsas cəbhə xətlərindən kənarda yeni ərazilər tuta bilmədiyi mart ayında azalmışdı. Edamlar Qırmızıların Finlandiyanı tərk etməyi hədəflədiyi Aprel ayında yenidən artmağa başlamışdı. Qırmızı terrorun əsas iki mərkəzi 1918-in fevral və aprel ayları arasında 300-350 Ağın edam edildiyi Toyyala və Kouvola idi.
Ağ Qaravullar Qırmızı Qaravulu, partiya rəhbəri, Qırmızı qoşunu, Finlandiya parlamentinin sosialist üzvlərini, yerli Qırmızı idarəçiləri və Qırmızı terroru tətbiq etməkdə aktivlik göstərənləri edam etdi. Ağlar cənubi Finlandiyanı tutduqca rəqəmlər aylar üzrə dəyişkənlik göstərirdi. Ağ terror geniş şəkildə onların 1918-ci ilin martında ümumi hücuma keçməsiylə başladı və davamlı olaraq artdı. Edamlar müharibənin sonunda pik həddinə çatdı və düşmən qoşunların həbs düşərgələrinə köçürülməsindən sonra azaldı və dayandı. Aprelin sonu, mayın əvvəli arasında hər gün 200 Qırmızı güllələnirdi. Ağ terror Fin Qırmızılara kömək edən rus əskərlərinə qarşı da eynisini tətbiq edirdi. Viborq döyüşünün nəticəsi olan Viborq qətliamında sosialist olmayan bir neçə rus mülki şəxs də öldürülmüşdü.
Ümumilikdə, Qırmızı terrorun nəticəsi kimi 1650 Ağ, Ağ terrorun nəticəsi kimi təxminən 10 000 Qırmızı qətl edilmişdi. Qırmızılara qarşı olan bu hərəkət siyasi təmizləməydi. Ağ qurbanlarla bağlı rəqəmlər dəqiq olaraq qeyd edilsə də, döyüşlərdən sonra dərhal edam edilən Qırmızıların sayı hələ də dəqiq deyil.
1918-ci il ərzində Qırmızılara həbs düşərgələrində olan ağır rəftarla birlikdə, edamlar siyasi bağlılıqlarından asılı olmayaraq finlər üzərində dərin psixoloji yaralar açdı. Öldürmə əmrlərini yerinə yetirənlərdən bəziləri ağır travmalar aldılar. Bu fenomen daha sonra sənədləşdirilmişdi.
=== Son ===
| |||