Nurdövlət Gəray: Redaktələr arasındakı fərq

{{Dövlət xadimi|adı ='''Nurdövlət Gəray'''|şəkil=|titul=[[Krım xanlığı|Krım xanı]]|bayraq=Gerae-tamga.png|bayraq2=Gerae-tamga.png|hakimiyyət müddəti=[[avqust]] [[1466]] — [[1467]]|dövr son=|sələfi=[[I Hacı Gəray]]|xələfi=[[I Məngli Gəray]]|baş nazir=|titul_2=[[Krım xanlığı|Krım xanı]]|bayraq_2=Gerae-tamga.png|bayraq2_2=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_2=[[1467]]|dövr son_2=[[avqust]] [[1469]]|sələfi_2=[[I Məngli Gəray]]|xələfi_2=[[I Məngli Gəray]]|titul_3=[[Krım xanlığı|Krım xanı]]|bayraq_3=Gerae-tamga.png|bayraq2_3=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_3=[[dekabr]] [[1475]]|dövr son_3=[[1478]]|sələfi_3=[[Heydər Gəray]]|xələfi_3=[[I Məngli Gəray]]|titul_4=[[Qasım xanlığı|Qasım xanı]]|bayraq_4=Gerae-tamga.png|bayraq2_4=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_4=[[1486]]|dövr son_4=[[1490]]|sələfi_4=[[Danyal xan]]|xələfi_4=[[Satılqan Gəray]]|titul_5=|bayraq_5=Gerae-tamga.png|bayraq2_5=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_5=|dövr son_5=|sələfi_5=|xələfi_5=|titul_6=|bayraq_6=Gerae-tamga.png|bayraq2_6=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_6=|dövr son_6=|sələfi_6=|xələfi_6=|titul_7=|bayraq_7=Gerae-tamga.png|bayraq2_7=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_7=|dövr son_7=|sələfi_7=|xələfi_7=|titul_8=|bayraq_8=Gerae-tamga.png|bayraq2_8=Gerae-tamga.png|dövr əvvəl_8=|dövr son_8=|sələfi_8=|xələfi_8=|partiya=|doğum tarixi=|doğum yeri=|vəfat tarixi=[[1503]]|ölüm yeri=|dəfn yeri=|həyat yoldaşı=|uşağı =Bərdövlət Gəray<br/>[[Satılqan Gəray]]<br/>[[Canay Gəray]]|dini=|təhsili=|sayt=|mükafatları=|imzası=}}'''Nurdövlət Gəray''' (ö. [[1503]]) — 2. [[Krım xanları|Krım xanı]] və 3. [[Qasım xanlığı|Qasım xanı]]. Fərqli vaxtlarda 3 dəfə Krım taxtına çıxmış, qardaşı [[I Məngli Gəray|Məngli GərayGərayla]]<nowiki/>la taxt mübarizəsi aparmışdır.

Nurdövlət Gəray [[Krım xanlığı|xanlığxanlığın]]<nowiki/>ın və ailənin banisi [[I Hacı Gəray|Hacı GərayGərayın]]<nowiki/>ın ikinci oğlu idi. Anasının kim olduğu bilinmir. Doğum tarixi və gənclik illəri barədə məlumat yoxdur. Böyük qardaşı [[Heydər Gəray]] atasına qarşı üsyan etdiyi üçün xain kimi həbs edilmiş, bu səbəblə atasının vəfatının ardından böyük vəliəhd olaraq Krım taxtına oturmuşdur. Ancaq buna razı olmayan kiçik qardaşı [[I Məngli Gəray|Məngli Gəray]] [[Feodosiya|KəfəKəfəyə]]<nowiki/>yə qaçdı və [[Genuya respublikası|genuyalılargenuyalılara]]<nowiki/>a sığındı.

Çox keçmədən [[1467]]-ci ildə qardaşı [[I Məngli Gəray|Məngli Gəray]] Şirin qəbiləsinin də dəstəyi ilə özünü Krım xanı elan edərək taxtda haqq iddia etdi. Ancaq xanlığın xarici siyasətini dəyişərək, ənənəvi müttəfiq olan [[Polşa Krallığı Taxt-tacı|Polşa-Litva birliyibirliyinə]]<nowiki/>nə qarşı [[Böyük Moskva knyazlığı|Moskva knyazlığıknyazlığını]]<nowiki/>nı dəstəklədi. Məhz bu səbəblə bir çox tərəfdarını itirən [[I Məngli Gəray|Məngli GərayGərayın]]<nowiki/>ın bir neçə aylıq səltənəti başa çatdı və Nurdövlət xan hakimiyyəti yenidən əlində cəmlədi.

Ancaq yeritdiyi daxili siyasətlə yerli bəyləri özündən narazı salması nəticəsində [[1469]]-cu ilin avqust ayında Mamak adlı bir tatar əsilzadəsi böyük bir üsyan başlatdı. Ayaqlanan əhali həbs tutulan [[I Məngli Gəray|Məngli GərayGərayı]]<nowiki/>ı azad edərək Krım taxtında oturtdu. Ələ keçirilən Nurdövlət xan digər qardaşı [[Heydər Gəray|Heydər Gərayın]]<nowiki/>ın da həbs edildiyi Sudak qalasına salındı. Ancaq baş verən daxili çəkişmələrdən sonra [[Osmanlı ordusu]] bölgədə sülhü təmin etmək üçün [[1475]]-ci ildə [[Gədik Əhməd Paşa]] rəhbərliyində Krıma gəldi. Bölgədəki [[Genuya respublikası|Genuya]] ağalığına son qoyaraq həbsdə olan Nurdövlət Gəray azad edildi və Krım xanı elan olundu. Ələ keçirilən [[I Məngli Gəray|Məngli Gəray]] [[İstanbul]]a aparıldı.

Nurdövlət xan üçüncü və son səltənətində böyük qardaşı [[Heydər Gəray|Heydər Gərayla]]<nowiki/>la birlikdə yerli bəylərlə mübarizəyə davam etdi. Ancaq Osmanlı dəstəyini alan [[I Məngli Gəray|Məngli GərayGəraya]]<nowiki/>a məğlub olaraq [[1479]]-cu ildə ölkəni tərk etdilər. Əvvəlcə [[Böyük Litva knyazlığı|Litva knyazlığı]]<nowiki/>na gələn qardaşlar daha sonra [[Kiyev|Kiyevə]]<nowiki/>ə, ardından [[Böyük Moskva knyazlığı|MoskvaMoskvaya]]<nowiki/>ya üz tutdular. Burada [[Knyaz]] [[III İvan]] tərəfindən yaxşı qarşılanan Nurdövlət Gəray burada knyazın xidmətinə alındı. [[1480]]-ci ildə rus ordusuyla birlikdə [[Qızıl Orda]] üzərinə səfərə çıxan Nurdövlət xan [[1486]]-cı ildə [[Böyük Moskva knyazlığı|Moskva knyazlığıknyazlığının]]<nowiki/>nın tabeliyindəki [[Qasım xanlığı|Qasım xanlığının]]<nowiki/>nın taxtına əyləşdi. Bu taxtda cəmi 4 il qaldı və [[1490]]-cı ildə öz istəyilə taxtı böyük oğlu [[Satılqan Gəray|Satılqan xanxana]]<nowiki/>a buraxdı.

Ömrünün son illərini burada keçirən Nurdövlət xan [[1503]]-cü ildə vəfat etdi. Vəfatı xəbəri [[22 sentyabr]] [[1503]] tarixli bir məktubla Krıma göndərildi. Çox keçmədən [[16 may]] [[1504]] tarixli bir məktubla, oğlu [[Satılqan Gəray|Satılqan xan]] atasının cənazəsinin Krıma aparılması üçün əmisi [[I Məngli Gəray|Məngli GərayGəraydan]]<nowiki/>dan icazə istəmiş, nəticədə cənazə dəfndən bir il sonra [[Bağçasaray|Bağçasaraya]]<nowiki/>a atası [[Hacı Gəray türbəsi|Hacı Gərayın türbəsintürbəsinə]]<nowiki/>ə daşınmışdır. Bu səbəblə Nurdövlət xan məzarı [[Qasım xanlığı]] ərazisində olmayan ilk və son Qasım xanı hesab edilir.