Səfiyyə Sultan: Redaktələr arasındakı fərq

|adı = '''SafiyəSəfiyyə Sultan'''|orijinal adı =صفیه سلطان |şəkil = Tomb of Sultan Murad III - 06.JPG|şəklin ölçüsü = 250|şəklin izahı= SafiyəSəfiyyə Sultanın məzarı|titul = [[Validə sultanlar|Validə Sultan]]|dövr əvvəl = [[16 yanvar]] [[1595]]|dövr son = [[21 dekabr]] [[1603]]|sələfi = [[Nurbanu Sultan]]|xələfi = [[Handan Sultan]]|doğum tarixi = [[1550]]|doğum yeri = [[Korsika]], [[Venesiya]]|vəfat tarixi= [[10 noyabr]] [[1618]]|vəfat yeri= [[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|sülaləsi = |həyat yoldaşı = [[III Murad]]|uşağı =[[III Mehmed]]<br />[[Ayşə Sultan (III Muradın qızı)|Ayşə Sultan]]<br />[[Fatma Sultan (III Muradın qızı)|Fatma Sultan]]<br />[[Fəxriyə Sultan (III Muradın qızı)|Fəxriyə Sultan]] |Dini = [[İslam]]}}'''Hasəki SafiyəSəfiyyə Validə Sultan''' və ya '''Məleykə SafiyəSəfiyyə VâlidəValidə Sultan''' (Osmanlı türkcəsi: صفیه سلطان əsl adı adı: Sofia Bellicui Baffo, d. 1550 - ö. 10 noyabr 1618), [[Osmanlı]] sultanı [[III Murad]]ın hərəmi və [[III Mehmed]]in anasıdır.

2 il boyunca dayanmadan hərəmxana təhili alan Sofianın adı dəyişdirilərək, mənası "arı, duru, saf gözəllik" olan SafiyəSəfiyyə qoyulur. 15 yaşı tamam olduqda şahzadə Murada təqdim edilən SafiyəSəfiyyə belinə qədər uzanan sarı saçları, iri mavi gözləri, uzun boyu və qamətli yerişi ilə şahzadəni özünə aşiq edir.

SafiyəSəfiyyə Sultan, [[III Murad|III. Murad]] taxta keçdikdə baş qadın olaraq paytaxta gətirildi. Gözəlliyi və zəkası ilə qısa zamanda böyük bir nüfuz sahibi olan SafiyəSəfiyyə Sultanla, yenicə Validə Sultan olan [[Nurbanu Sultan]] arasında ilk sürtüşmələr də məhz bu dövrdə başlamışdı. Sultan Murada hər gün yeni cariyələr təqdim olunsa da, SafiyəSəfiyyə Sultan gözdən düşmədi. Rəqibləri ilə mübarizə apararkən yavaş-yavaş da dövlət işlərinə qarışmağa başlayan SafiyəSəfiyyə Sultanın 1585 tarixindən sonra daha da gücləndiyi qeyd olunur.Safiyə Səfiyyə Sultan sadəcə dövlətin daxili işləri ilə yox, həmçinin xarici siyasəti ilə də maraqlanırdı. Xarici dövlətlərin hökmdarları ilə şəxsən yazışmaları olduğu bilinməkdədir. İngiltərə kraliçası [[I Elizabet|I. Elizabeth]] ona 1593 tarixində zinət əşyaları ilə bəzənmiş bir portretini yollamış, cavab olaraq kraliçaya gümüş naxışlı bir araba dolusu geyim, qurşaq, yaqut və incilərlə bəzənmiş bir tac yollandı. Bu tipli hədiyyələşmələr onun validə sultanlığı dövründə də davam etdi. İngiltərə elçisi Edward Bartonun validə sultana verdiyi hədiyyələrlə İstanbuldakı vəzifə bölgülərinə təsir göstərdiyi bilinir. Belə ki, bu hədiyyələşmələr öz nəticəsini verəcək və SafiyəSəfiyyə sultanSultan sarayda kraliçanın ən güclü dəstəkçisi olaraq bilinəcək.Kraliça 1599 tarixində ona bərbəzəkli bir at arabası və İran cinsi bir pişik hədiyyə etmış, SafiyəSəfiyyə Sultan da bu arabayla indiyə qədər görünməmiş bir şəkildə bütün İstanbulu gəzmişdir.

Sokullu 1574 tarixində vəfat edən [[II Səlim|II. Səlimin]] yerinə keçən [[III Murad|III. Murad]] dönəmində də [[sədrəzəm]]liyini davam etdirmişdi. Lakin əvvəlki gücü yox idi, çünki sultan da artıq onun rəqiblərilə iş birliyi içində idi. Sokullu buna baxmayaraq bir çox siyasi uğurlara imza atdı. Mərakeşi portuqalların əlindən xilas etdi, Avstriyanın Osmanlı sarayı daxilində yaratdığı intriqaları aradan qaldırdı. Ancaq ona qarşı təzyiqlər artmışdı, əmisinin oğlu Budin Bəylərbəyi Sokullu Mustafa Paşa səbəbsiz yerə edam edilmişdi. Sokullu Mehmed Paşa 11 oktyabr 1579 tarixində dərviş geyimində bir [[Yeniçərilər|yeniçəri]] tərəfindən divan çıxışı ürəyindən xəncərlənərək öldürüldü. Paşanı öldürən şəxs dərhal digər əsgərlər tərəfindən parçalanarkən, başda sultan olmaq üzrə digər dövlət adamları dərhal içəri alındı. Sokullu isə edilən bütün yardımlara baxmayaraq həyatını itirdi. Daha sonra [[Əyyub Sultan məscidi|Əyyub Sultan Məscidində]] dəfn edildi. SafiyəSəfiyyə Sultan özəlliklə [[Sokullu Mehmed Paşa]]nın 1579 tarixindəki ölümündən sonra dövlət idarəsində olduqca önəmli rol oynamışdır.

SafiyəSəfiyyə Sultan Validə sultanlıq dönəmində güclü rol oynamışdır. 1595 tarixində [[III Murad|III. Murad]]ın vəfatı və oğlu [[III Mehmed|III. Mehmedin]] taxta keçməsiylə validə sultan olaraq dövlət içindəki gücünü daha da gücləndirmişdir. Ərinə və onun ölümündən sonrakı düşmənlərinə qarşı oğlunu daim qorumuşdur. Hətta taxta sui qəsd etməsi səbəbi ilə öz nəvəsi şahzadə Mahmudu və anasını oğluna etdiyi təzyiqlərlə edam etdirmişdir. Sultan III. Mehmed önəmli məsələlərdə anası ilə məsləhətləşirdi. [[Nurbanu Sultan|Nurbanu Validə Sultan]] günlük 2000 axca maaş aldığı halda oğlu SafiyəSəfiyyə Sultanın illiyini 3000 axcaya qaldırmışdır. Dövlət adamlarından rüşvət və hədiyyələr alaraq məmur təyinatlarına müdaxilə etdiyi bilinməkdədir.

Şeyxülislam Sunullah Əfəndi ilə Yemişçi Həsən Paşa arasındaki çəkişmə nəticəsində narazılıqlar getdikcə artmış, 1603 tarixində çıxan qarışıqlıqlar zamanı SafiyəSəfiyyə Sultan da çətin vəziyyətdə qaldı. Üsyançılar onun sürgün edilməsini istəsələr də, padşah öz yaxın adamlarından Qapıağası Qəzənfər ağa və Darüssəadə ağası Osman ağanı üsyançılara təslim edib bu qarışıqlığı yatırdı. Daha sonra SafiyəSəfiyyə Sultanın [[sədrəzəm]] Yemişçi Həsən Paşa ilə yaranan anlaşmazlığı paşanın edam edilməsinə gətirib çıxardı.

Oğlu Sultan III. Mehmedin vəfatından sonra validə sultanlığı bitib böyük validə sultanlıq vəzifəsinə yiyələndi. Osmanlı adət-ənənələrinə görə köhnə saraya getməli olan SafiyəSəfiyyə Sultan bu güc və iqtidardan əl çəkə bilmədi və [[Handan Sultan]]ın oğlu [[I Əhməd|I. Əhmədin]] taxta çıxmasına baxmayaraq hərəmxananı yenə də özü idarə etməyə davam etdi. Lakin bu gücü çox uzun çəkmədi. Belə ki, I. Əhmədin hərəmi olan [[Kösəm Sultan]]ın güclənməsi SafiyəSəfiyyə Sultanı gözdən düşürdü və köhnə saraya köçürüldü.

[[Şəkil:Yeni Camii.JPG|thumb|292x292px|SafiyəSəfiyyə Validə Sultan tərəfindən təməli qoyulan [[Yeni Məscid|Yeni Məscid və ya Validə Sultan Məscidi]]]]

SafiyəSəfiyyə Sultan 9 aprel 1598 tarixində Əminönündə [[Yeni Məscid]]in inşaatında xüsusi bir mərasimlə başladı, ancaq oğlunun ölümü və özünün köhnə saraya yollanması külliyənin yarım qalmasına səbəb oldu. Bu külliyə 1665 tarixində [[IV Mehmed|IV. Mehmedin]] anası [[Turhan Xədicə Sultan]] tərəfindən tamamlandı. Bundan başqa Üsküdarın Qaramanlı kəndində bir məscid və bir çeşmə tikdirmiş, ərinin məscidində Quran oxunması üçün bir xeyriyyə cəmiyyəti qurdurmuşdur.

Eləcə də, 1598 tarixində öz adına bir mədrəsə və 1610 tarixində [[Qahirə]]də köləsi Osman ağa nəzarəti ilə Məleykə SafiyəSəfiyyə Məscidi adı ilə anılan məscid inşa etdirmişdir.