Qarabağ xanlığı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k artıq nöqtə sildim
tarixlərə ehtiyac yoxdur
Sətir 50:
[[İbrahimxəlil xan]]ın ölümündən sonra 1806-ci ildə hakimiyyətə [[Mehdiqulu xan]] gəldi.<ref name="Mehdiqulu">Zemfira Hacıyeva. s.66.</ref> 1805-ci ilin iyulunda, Kürəkçay müqaviləsindən sonra çar [[I Aleksandr]] tərəfindən [[general-mayor]] rütbəsi verilmişdir. Mehdiqulu xan siyasi təzyiqlər üzündən [[1822]]-ci ildə xanlığı tərk edərək İrana getmişdir. Bununla da Qarabağ xanlığı ləğv olunmuşdu.<ref>{{cite encyclopedia |last=Busse |first=H. | title= Abu’l-Fatḥ Khan Javānšīr | encyclopedia=Encyclopædia Iranica | accessdate=2011-10-09|url=http://www.iranicaonline.org/articles/abul-fath-khan-javansir-son-of-the-ruler-of-qarabag-ebrahim-kalil-khan-javansir-and-through-his-sister-brother-in-law-of-fath-ali-shah}}</ref> Mehdiqulu xan sonradan xaiş edərək [[1826]]-cı ildə Qarabağa döndü. Lakin ona sadəcə Qarabağda yaşamaq hüququ verildi və xan vəzifəsi bərpa olunmadı. Mehdiqulu xan [[1845]]-ci ildə vəfat etdi.<ref name="Mehdi Qulu xan">Mustafazadə Tofiq. s.206.</ref>
 
== Mənşəyi ==
== Cavanşirlər sülaləsinin mənşəyi ==
Qarabağ salnaməçilərinin hamısı Qarabağ xanlığının yaranmasını sarıcalılı [[Pənahəli bəy]]in adı ilə bağlayırlar. [[Mirzə Adıgözəl bəy]] [[Cavanşirlər sülaləsi|Cavanşir sülaləsi]]nin yaradıcısı olan Pənahəli bəyin əslən Sarıcalı tayfasından оlduğunu qеyd еtmişdir. [[Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği|Mirzə Camal Cavanşir]] isə оnun bu fikrini Cavanşirlərin [[Sarıcalı oymağı|Sarıcalı оymağı]]ndan оlmasını yazmaqla qəbul еdir. [[Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği|Mirzə Camal bəy Qarabaği]] "Qarabağnamə"sində yazır: ''"Mərhum [[Pənahəli xan|Pənah xan]]ın əsl-nəsəbi Qarabağın [[Cavanşir eli|Cavanşir еli]]ndəndir. Bu еl qədim zamanlarda [[Türküstan]]dan gəlmiş [[Bəhmənli еli]]nin bir qоlu оlan Sarıcalı оymağındandır. Bunların atababaları Cavanşir еli arasında məşhur, adlı-sanlı, çörəkli, mal-dövlət və еhsan sahibi оlmuş adamlar idilər".''<ref>Mustafazadə Tofiq. s.28.</ref><ref name="Cavanşirlər">Hüsеynоv Yunis. s.29-30.</ref>
 
Sətir 57:
Qarabağın Otuz iki türkmən tayfasının içərisində Cavanşirlərin də adı çəkilmiş və оnların XVI-XVII əsrin əvvəllərində Qarabağda məskun оlduqları göstərilmişdir.<ref>Mustafazadə Tofiq. s.29.</ref> [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] hakimiyyəti zamanı yazılmış "Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri" adlı rəsmi sənəddə isə yazılmışdır: ''"Cavanşir tayfasının Sarıcalı оymağ Xaçın nahiyəsində, Tərnəküt tоrpağında qışlayır. Güştağ adlı yеrdə yaylayır. [[Bayat qalası|Bayat]] tоrpağında Dоğalan və Zəliyan çayları kənarında əkinçiliklə məşğul оlurlar".''<ref>Hüsеynоv Yunis. s.30.</ref>
 
== Pənahəli xan (1747-1763)==
{{Əsas|Pənahəli xan}}
=== Xanlığın əsasınınƏsasının qoyulması ===
{{Şəkillər albomu
| yer = right
Sətir 125:
Pənаhəli хаn 1763-cü ildə Şirаzdа – Kərim хаnın sаrаyındа vəfаt еtdi. Vəsiyyətinə görə Qarabağa gətirilib, [[Ağdam]]da dəfn еdildi. Tаriхçi [[Abbasqulu ağa Bakıxanov|Аbbаsqulu аğа Bаkıхаnоv]] "''[[Gülüstani-İrəm|Gülüstаni-İrəm]]"'' əsərində yаzır: ''"Pənаh хаn Şirаzdа vəfаt еtdi, nəşi də Qаrаbаğа göndərildi. [Xalq arasında] Dеyirlər ki, Pənаh хаn cəsаrətli, sаdə, хоşrəftаr tədbirli bir əmir оlmuşdur".''<ref>Əmrаhоv Mаis, Çingizоğlu Ənvər, Həsənоv Hаbil. s.78.</ref>
 
== İbrahimxəlil xan (1763-1806)==
{{Əsas|İbrahimxəlil xan}}
=== Daxili siyasət ===
Sətir 266:
Qacar hücumuna qarşı General Nebolsinin köməyə gəlmiş rus hərbi dəstəsi əvvəlcə Şahbulaqda, sonra isə Əsgəran yaxınhğında düşərgə saldı. Bu xəbəri eşidən İbrahimxəlil xanın ortancıl oğlu [[Mehdiqulu xan]] rus qoşunları ilə birləşmək üçün [[Şuşa qalası|Şuşa]]dan çıxaraq [[Əsgəran qalası|Əsgəran]]a tərəf hərəkət etdi. Mehdiqulu xanın dəstəsi ilə birləşən general Nebolsin şah ordusu üzərinə hərəkət etdi. Həlledici döyüş 1806-cı il iyul ayının 15-də baş verdi və yeddi saata qədər davam etdi. Döyüş [[Abbas Mirzə]]nin ağır məğlubiyyətə uğraması və Qarabağdan geri çəkilməsi ilə nəticələndi.<ref>Mustafazadə Tofiq. s.200.</ref>
 
== Mehdiqulu xan (1806-1822)==
{{Əsas|Mehdiqulu xan Cavanşir}}
[[Şəkil:Cənubi_Qafqaz_1809-1817-ci_illərdə_(xəritə).jpg|thumb|left|350px|[[Gülüstan müqaviləsi]]ndən əvvəl formalaşmış və Gülüstan müqaviləsində təsdiqlənmiş [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] və [[Qacarlar|Qacar İranı]]nın sərhədləri]]