Yakut üsyanları: Redaktələr arasındakı fərq

Üsyanlara Yakutiyanın müxtəlif bölgələrində 1921-1923-cü illərdə [[bolşevizm|bolşeviklər]] və [[Ağ ordu]] arasında,<ref name="Волков" /> 1924-1925-ci illərdə [[Yakutiya Muxtar Sovet Sosialist Respublikası|Yakutiya MSSR]]-nin səlahiyyətliləri və Tunqus üsyançıları adlanan birliklər, 1927-1928-ci illərdə [[BDSİ]] (Birləşdirilmiş Dövlət Siyasi İdarəsi) və konfederalistlər olaraq adlandırılan (həmçinin ksenofoblar kimi də bilinən) qrup arasında baş tutan silahlı toqquşmalar daxildir.{{sfn|Большая чистка|2014}}.

1921-1923-cü illərdə baş tutan Yakut üsyanı [[Rusiya vətəndaş müharibəsi]] ərzində aparılan döyüş əməliyyatlarından biri idi.<ref name="Волков" />

Tunquska antibolşevik üsyanı Tunqus xalqının müstəqilliyini hədəfləmişdi.<ref name="Флаги" />{{sfn|Тунгусское восстание|2005}}

Konfederalist hərəkat Yakutiyanın [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|RSFSR]]-nin tərkibindən ayrılaraq, daha sonra qurulacaq SSRİ-yə suveren bir respublika kimi daxil olmağı tələb edirdi.<ref name="Движение" /> Onlar öz qanunlarını və məhkəmələrini, Yakut təbii sərvətlərinin SSRİ tərəfindən istismarının dayandırılmasını və SSRİ-dən müstəqil bir hökumətin qurulmasını tələb etdilər.{{sfn|Большая чистка|2014}}

Üsyan 1921-ci ildə Ayano-Mayski rayonunda başlayıb. Üsyana yakut G.V. Efimov rəhbərlik edirdi, kornet Mixail Korobeynikovun rəhbərliyində olan Ağ Qvardiya da ona qoşulmuşdu. Qiyamları Yakut Vilayət İdarəetməsi təşkil edirdi, Yakut üsyan ordusu da yaradılmışdı. İdarəetmə 1922-ci ildə Vladivostoku idarə edən Merkulov qardaşlardan kömək istəsələr də, buna nail ola bilmədilər.<ref name="Волков">{{Kitab3|автор=[[Serqey Volkov]]|заглавие=Белое движение в России: организационная структура|ссылка=http://swolkov.org/bdorg/bdorg27.htm|место=Москва|год=2000|страниц=368}}</ref>

Daha sonra Merkulovlar Mixail Diterixskə əvəzlənildi. Onunla birlikdə general leytinant Anatoli Pepelyaev və general mayor E.K. Vişnevski 1922-ci ilin yayına qədər birliklər formalaşdırdılar. Bu birliklər eyni ilin payızında Ayan limanındakı "Müdafiəçi" və "Batareya" gəmilərinə gəlib çıxdılar.<ref name="Волков" />

Pepelyaevin bölüyü quruya çatdıqdan sonra Yakutska getdi. 1923-cü ilin martındakı məğlubiyyətinin nəticəsi olaraq o, sahilə doğru geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı.<ref name="Волков" />

1923-cü ilin yayında Pepelyaev Stepan Vostresovun komandirlik etdiyi çekistlərin səyyah bölüyü tərəfindən məğlub edildi.(Oxotsk-Ayan əməliyyatı) Onun ordusunun sadəcə polkovnik Sivkov, Anders, Stepan və Leonov tərəfindən idarə olunan hissələri qurtula bildi. Pepelyaevin rəhbərliyindəki ordu hissəsi (230 əskər və 103 zabit) təslim oldu.<ref name="Волков" />

Pepelyaevin birliyindən başqa, 1920-ci ildən Oxotskda kapitan Yaniginin idarəçiliyində üsyan bölüyü var idi. 1921-ci ildə onlara Vladivostokdan gələn Boçkaryovun birliyi qoşuldu. 1922-ci ilin payızında Vladivostokdan gələn general Vasili Rakitin birliyin idarəsini ələ keçirdi. Eyni ildə Rakitinin birliyi Yakutska yollansa da, kapitan Mixailovskinin bölüyü şəhərdə qalmışdı. Eyni ilin yayında Oxotsk tutuldu. Yanigin qaça bildi, Rakitin öldürüldü.<ref name="Волков" />