Yozef Pilsudski: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→İlk illəri: təkmilləşdirmə, yeniləmə |
→İlk illəri: təkmilləşdirmə, yeniləmə |
||
Sətir 100:
[[15 iyul]] [[1899]]-cu ildə gizli təşkilatçılıq edən Pilsudski sosialist təşkilatçı olan Mariya Koplevskaya ilə evləndi.<ref>{{harvnb|Alabrudzińska|1999|p=99}}</ref><ref>{{harvnb|Garlicki|1995|p=63}}</ref><ref>{{harvnb|Pobóg-Malinowski|1990|p=7}}</ref> Pilsudskinin baş bioqrafı olan Vaslav Yedçeyeviçə görə, evlilik romantiklikdən daha çox praqmatikliyə sahib idi. Hər ikisi də sosialist və azadlıq hərəkatının iştirakçıları idilər. Rabotnik qəzetinin mətbəəsi əvvəlcə [[Vilnüs]]<nowiki/>də yerləşirdi, daha sonra isə mətbəə cütlüyün [[Lodz]]<nowiki/>da yerləşən evində fəaliyyət göstərmişdir. [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] qanunları qadının ərinin etdiyi işlərə görə cinayət məsuliyyəti daşımasının qarşısını alırdı.<ref>{{harvnb|Jędrzejewicz|1990|p=27-28}}</ref> Cütlüyün münasibətləri getdikcə pisləşdi və bir neçə il sonra Pilsudski başqa bir gənc sosialist olan Aleksandra Sçzerbinskaya ilə münasibət qurdu. [[1921]]-ci ildə Mariyanın ölməsindən sonra Pilsudski həmin ilin [[Oktyabr|oktyabrı]]<nowiki/>nda Aleksandra ilə evləndi.<ref name="j"></ref> O vaxta qədər cütlüyün Vanda və Yadviqa adlı iki qızı dünyaya gəlmişdi.
[[1900]]-cü ildə [[ruslar]] Rabotnikin [[Lodz]]<nowiki/>da yerləşən məbtəəsini aşkara çıxardıqdan sonra Pilsudski Varşava qəsrində həbs edildi. Bir müddət sonra ruhi xəstəliklərin müşahidə olunması səbəbindən aparıldığı [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>dakı xəstəxanadan polyak həkim Vladislav Mazurkiyeviç və digərlərinin köməyi ilə qaçmağı bacardı. Əvvəlcə [[Qalisiya]], oradan [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] və daha sonra da Leytonstona qaçdı. Burada olarkən Leon Vasilevski və ailəsi ilə birlikdə [[London]]<nowiki/>da qaldı.<ref name="D"></ref>
Bu müddət ərzində [[Litva]] və [[Polşa]]<nowiki/>da yerləşən partiyalar [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] ilə uzlaşdırıcı mövqedən çıxış etməyə başladılar və əsas hədəf olaraq muxtariyyət əldə etmək nəzərdə tutulurdu. Pilsudskinin mövqeyi partiya daxilində Polşanın müstəqilliyi və milli mübarizə mövqeyindən çıxış edən yeganə siyasi gücə çevrilmişdi.<ref name="E"></ref>
[[Rus-yapon müharibəsi]]<nowiki/>nin ([[1904]]-[[1905]]) başlanğıcında, [[1904]]-cü ilin yayında Pilsudski Polşa qiyamına [[Yaponiya]]<nowiki/>da dəstək axtarmaq üçün [[Tokio]]<nowiki/>ya getdi. Yaponiya tərəfi kömək olaraq kəşfiyyat dəstəyi vəd etdi və müharibə zamanı əsir düşən polyaklardan təşkil olunmuş legion yaradılmasını təklif etdi.<ref name="K">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=109-111}}</ref> O, [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]<nowiki/>nın parçalanmasına yönəlmiş Prometey layihəsini də təklif etdi.<ref>{{harvnb|Charaszkiewicz|2000|p=56}}</ref> Yamaqata Aritomo ilə görüşərək Polşada partizan müharibəsinə başlamağın Rusiyanın diqqətini yayındıracağını və onlara silahlı dəstək göstərməyin vacibliyini bildirdi. Yapon diplomatı Hayaşi Tadasu planı dəstəkləsə də, Yaponiya hökuməti, o cümlədən Yamaqata bu plana daha şübhə ilə yanaşdı.<ref>{{harvnb|Kowner|2006|p=285}}</ref>
Pilsudskinin əzəli rəqibi olan [[Roman Dmovski]] də [[Tokio]]<nowiki/>ya gəldi. O, Pilsudskinin planına qarşı çıxaraq Yaponiya hökumətini uğursuzluqla nəticələnəcəyini düşündüyü Polşa inqilabına dəstəkdən yayındırmağa çalışdı.<ref name="K"></ref><ref name="L">{{harvnb|Zamoyski|1987|p=330}}</ref> Polşalı vətənsevər olan Dmovski Pilsudskinin ömrünün onuna qədər onun baş siyasi düşməni olaraq qalmağa davam etdi. Nəticədə yaponlar Pilsudskiyə gözlədiyindən daha az dəstək göstərdi. O, Polşa Sosialist Partiyası və qruplaşmalara yaponlar tərəfindən silah satışına dəstəyə nail oldu. Əsirlərdən legionların yaradılmasından isə yaponlar imtina etdi.<ref name="D"></ref><ref name="K"></ref>
[[1904]]-cü ilin payızında Pilsudski [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]<nowiki/>ya qarşı silahlı müqavimət göstərmək məqsədi ilə Polşa Sosialist Partiyası Müharibə Təşkilatı və ya başqa adla boyovkanın əsasını qoydu.<ref name="L"></ref> Yarıhərbi təşkilat olan boyovka xüsusilə də [[Varşava]]<nowiki/>da getdikcə artan nümayişlər təşkil etməyə başladı. [[28 oktyabr]] [[1904]]-cü ildə təşkil olunan nümayiş zamanı rus kazak süvarisinin hücum etməsinə qarşılıq olaraq boyovka rus ordusu və milisinə hücumlar təşkil etdi.<ref name="L"></ref><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=113-116}}</ref> Əvvəlcə diqqətini casus və xəfiyyələrə yönəldən boyovka, sonralar [[1905]]-ci ilin [[mart]] ayından etibarən rus milisinin yüksək rütbəli bəzi məmurlarını da hədəf almağa başladı və bombalı hücumlar təşkil etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=117-118}}</ref>
[[1905]]-ci ildə [[Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı|Rusiya İnqilabı]] ərzində Pilsudski Polşa Konqresindəki proseslərin baş rolunda çıxış edirdi. [[1905]]-ci ilin əvvəllərində Polşa Sosialist Partiyasına bütün ölkəni əhatə edən işçi tətillərinə başlamaq göstərişi verdi. 400000 işçini əhatə edən tətil ruslar tərəfindən yatırılana qədər iki ay davam etdi. [[1905]]-ci ilin [[iyun]] ayında Pilsudski yarıhərbi birləşmələrini [[Lodz]]<nowiki/>da baş verən bir qiyama dəstək üçün göndərdi. "İyun günləri" olaraq tarixə keçmiş hadisələrdə Pilsudskinin dəstələri ilə Dmovski və Milli Demokratların qüvvələri arasında silahlı toqquşmalar baş verdi. [[22 dekabr]] [[1905]]-ci ildə Pilsudski bütün polşalı işçilərin ayaqlanmasını tələb etsə də, onun çağırışı geniş əks-səda doğurmadı.
| |||