Fətəli xan Qovanlı-Qacar: Redaktələr arasındakı fərq

'''Fətəli xan Qovanlı-Qacar''' (1686—1726{{DVTY}}) — Qacar xanı, Astrabad və Mübarəkabad hakimi.

Fətəli bəy Şahqulu xan oğlu [[Gürgan (İran)|Astrabad]] civarında doğulmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Oymaqlarına başçılıq etmişdi. Fətəli bəy [[Şah Hüseyn|Şah Sultan Hüseyn]]<nowiki/>dən öncə [[sultan]], sonra [[xan]] ünvanı almışdı.

Fətəli xan Mübarəkabad qalasının hakimi olmuşdu. [[Qəzvin]] hakimi Məhəmməd xan Türkman və vəziri Əhməd sultan onu tutmaq üçün ora gəlir. Fətəli xan yomut türkmənlərinin yanına qaçır. Orda evlənir. Eşidir ki, qardaşlarını qalada öldürüblər. [[Türkmənlər|Türkmən]] və [[Qacarlar (xalq)|Qacarlar]]<nowiki/>dan yığdığı qoşunla Mübarəkabada gəlir. Məhəmməd xanı, Əhməd sultanı və Əsləməş xanı öldürüb, qalaya yiyələnir.

Fətəli xan [[Qacarlar (xalq)|Qacar]]<nowiki/>ın [[İsfahan]]<nowiki/>ın mühasirəsi zamanı [[Şah Hüseyn|Şah Sultan Hüseyn]] sarayına yardım göstərmək niyyəti məlumdur. Sonradan Fətəli xan [[Qacarlar (xalq)|Qacar]] [[Simnan]] hakimi olanda [[II Şah Təhmasib|Təhmasib Mirzə]] onu yenidən əfqanlara qarşı döyüşə girməyə cəlb etdi. [[II Şah Təhmasib|Təhmasib]] özü [[Əşrəf şah|Əşrəf]]<nowiki/>in qurduğu tələdən canını qurtarandan sonra Fətəli xana əfqanlarla döyüşmək əmri verdi. Fətəli xan Qacar bu əmri qəbul etdi və əfqanlarla [[Tehran]] yaxınlığındakı İbrahimabadda döyüşə girdi və bu döyüşdə məğlub oldu. Həmin məğlubiyyət Fətəli xanla [[II Şah Təhmasib|Təhmasib]] arasındakı münasibətlərin kəskinləşməsinə səbəb oldu. Məğlubiyyətdən sonra Fətəli xan Qacar [[Mazandaran ostanı|Mazəndaran]]<nowiki/>a qaçdı və oradan da [[Damğan]]<nowiki/>a yollandı. Həmin günlərdə [[II Şah Təhmasib|Təhmasib]]<nowiki/>in sərkərdələrindən olan Zülfüqar adlı birisi yenidən qoşun toplamağa başladı. Fətəli xan belə bir qoşun dəstəsinin toplanmasını eşidib onun üzərinə hücum çəkdi. Bu dəstə geri çəkilməklə məhv olmaqdan xilas oldu.

Şah [[II Təhmasib]] Səfəvi [[Tehran]] ətrafında əfqanlara məğlub olub, [[Mazandaran ostanı|Mazəndaran]]<nowiki/>a, [[Behşəhr şəhristanı|Behşəhr]]<nowiki/>ə Fətəli xanın yanına qaçmışdı. Fətəli xan Gürganın hakimi idi. Onun tabeliyində [[Qacarlar (xalq)|qacarlar]]<nowiki/>dan başqa [[Türkmənlər|türkmən]] döyüşçüləri vardı. Onlar [[II Şah Təhmasib|II Təhmasib]]<nowiki/>ə qulluq etməyə başladılar. Tarixçi Ələsgər Şəmim yazır: "Şah [[II Şah Təhmasib|II Təhmasib]] [[Qızılbaş|qızılbaşlar]]<nowiki/>ın dağılmış ordusunun əsgərlərindən, Xəmsə əyalətində yaşayan [[Əfşar boyu|Avşar]] və başqa ellərdən bir ordu yaratdı. Azərbaycanı, [[Qəzvin]]<nowiki/>i, [[Gilan ostanı|Gilan]]<nowiki/>ı ələ keçirdi. Qacar elini özünə birləşdirmək üçün Gürgana getdi. Qacar elinin Aşağıbaşlı camaatının başçısı Fətəli xan yuxarıbaşlıları da toplayıb, ona qatıldı. Şah Tehranı almaq üçün Fətəli xanı ora göndərdi. Fətəli xan Əşrəf Əfqanı orda məğlub etdiyindən şan-şöhrət qazandı, bütün səfəviyyə ordusunun baş komandanı oldu. Qacar elindən ilk adam idi ki, bütün ordunun komandanı təyin edilmişdi". <ref>Ə. Şəmim. İran dər dövreyi-səltənəti-Qacar. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, II çapı, 1370 hicri, səh. 22-23. farsca.</ref>

[[II Şah Təhmasib]] [[Simnan]]<nowiki/>ın hakimiyyətini də Fətəli xana vermişdi. Həmin arada Fətəli xan [[II Şah Təhmasib]]<nowiki/>in baş sərkərdəsi olmuşdu. [[II Şah Təhmasib]] Fətəli xan ilə birlikdə, [[Məşhəd]]<nowiki/>dəki [[Məlik Mahmud Sistani]]<nowiki/>nin isyanını yatırtmaq üçün oraya qoşun çəkdi və [[Məşhəd]]<nowiki/>i mühasirə etdi. Şəhəri almadan öncə [[Nadir şah Əfşar|Nadirqulu xan]] Fətəli xanın rəqibi olduğundan, [[II Şah Təhmasib]]<nowiki/>u öyrədib onu aradan götürtdü.