Yozef Pilsudski: Redaktələr arasındakı fərq

[[1921]]-ci ilin [[mart]]<nowiki/>ında qəbul olunan [[1921-ci il konstitusiyası (Polşa)|konstitusiya]] ilə dövlət başçısının səlahiyyətləri azaldıldı və istədiyi vaxt müharibə elan etməsi məhdudlaşdırıldı. Bu səbəblə Pilsudski prezident namizədi olmaqdan imtina etdi.<ref name="G"></ref> [[9 dekabr]] [[1922]]-ci ildə Polşa Milli Məclisi Polşa Xalq Partiyasından olan Qabriel Narutoviçi prezident seçdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=487-488}}</ref> Onun sağçı partiyaların əleyhinə seçilməsi isə xalq arasında iğtişaşların yaranmasına səbəb oldu. [[14 dekabr]]<nowiki/>da Belveder Sarayında Pilsudski rəsmi olaraq dövlət səlahiyyətlərini dostu Narutoviçə təhvil verdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=488}}</ref>

İki gün sonra, [[16 dekabr]] [[1922]]-ci ildə Narutoviç əvvəlcə Pilsudskini öldürmək istəyən, ancaq Milli Demokratların anti-Narutoviç təbliğatından təsirlənən sağçı rəssam və incəsənət tənqidçisi Eliqiyuş Nevyidomski tərəfindən vurularaq öldürüldü. <ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=489}}</ref>

Bu hadisə Pilsudskini sarsıtdı. Bundan sonra o, Polşanın demokratiya ilə idarə oluna biləcəyinə və onun güclü dəstəyi ilə hökumətin olacağına olan inamını itirdi.<ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=300}}</ref><ref>{{harvnb|Davies|1986|p=140}}</ref> Pilsudski Baş Qərərgah Rəisi oldu və Hərbi İşlər Naziri olan Vladislav Sikorski ilə birlikdə nizamı təmin etməyi bacardı və qısa müddət davam edən fövqəladə vəziyyətin öhdəsindən gəldilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=489-490}}</ref>

Pilsudskinin keçmiş həmkarı Polşa Xalq Partiyasından olan namizəd Stanislav Voyçexovski yeni prezident seçildi və Vinsent Vitos da Baş Nazir oldu. Bununla yanaşı, yeni hökumət Lançkorona paktına görə, Polşa Xalq Partiyası, Xristian Demokratlar və Milli Demokratların koalisiyası şəklində quruldu. Belə olduğu halda Pilsudski Narutoviçin qətlində iştirak edənlərlə bir arada ola bilməyəcəyini başa düşdü. [[30 may]] [[1923]]-cü ildə Pilsudski buna əsasən Baş Qərərgah Rəisi vəzifəsindən istefa etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=490-491}}</ref>

Daha sonra general Stanislav Szeptiçki orduya mülki şəxslərin nəzarət etməsini təklif etdi. Bu təklifi Pilsudski ordunun siyasiləşdirilməsi cəhdi olaraq qəbul edərək tənqid etdi və [[28 iyun]]<nowiki/>da da son siyasi vəzifəsindən istefa verdi. Elə həmin gün Seymin solçu deputatları qətnaməyə səs verdilər və Pilsudskiyə işlərinə görə təşəkkür etdilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=490}}</ref> Pilsudski [[Varşava]]<nowiki/>dan kənarda, Suloyovekdə ona əsgərləri tərəfindən təqdim olunan malikanəyə köçərək təqaüdə çıxdı.<ref>{{harvnb|Watt|1979|p=210}}</ref> Orada o, bir sıra siyasi və hərbi xatirələr yazaraq ailəsinə dəstək olmağa qərar verdi.<ref name="C"></ref>

Bu proseslərin baş verdiyi ərəfədə [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]<nowiki/>da iqtisadi qarışıqlıq hökm sürürdü.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=502}}</ref> Hiperinflyasiya ictimai narazılığı şiddətləndirdi, hökumət artan işsizlik və iqtisadi böhrandan çıxış yolu tapa bilmədi. Pilsudskinin müttəfiqləri və dəstəkçiləri ondan yenidən siyasətə dönməsini dəfələrlə istədilər. Polşa Legionları, Polşa Hərbi Təşkilatının keçmiş üzvləri, bəzi ziyalı və solçular partiyalarına əsaslanan yeni bir güc mərkəzi yaratmağa başladı. [[1925]]-ci ildə bir neçə hökumət qısa müddətdə istefa verdikdən və siyasi vəziyyət xaosa büründükdən sonra Pilsudski tədricən hökuməti tənqid etməyə başladı. Ən sonda isə o, Vitos hökumətinin istefasını tələb edən bəyənatlar verdi.<ref name="C"></ref><ref name="G"></ref>

Pilsudskinin sərt şəkildə tənqid etdiyi Çuyeno-Piast koalisiyası yeni hökumət qurarkən, [[12 may|12]]-[[14 may]] [[1926]]-cı il tarixlərində Pilsudski Polşa Sosialist Partiyası, Azadlıq Partiyası, Kəndli Partiyası və hətta Kommunist Partiyasının dəstəklədiyi [[May çevrilişi (Polşa)|çevrilişlə]] yenidən hakimiyyətə qayıtdı.<ref name="G"></ref><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=515}}</ref> Pilsudski qansız çevriliş gözləyirdi, ancaq hökumət geri çəkilməkdən imtina etdi.<ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=343}}</ref> Nəticədə 215 əsgər, 164 dinc sakin öldürüldü və 700-dən çox insan yaralandı. <ref>{{harvnb|Roszkowski|1992|p=53}}</ref>