Ərəb xilafəti: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
158.181.40.236 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 5186183 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 71:
632-ci ildə [[Məhəmməd peyğəmbər]] vəfat etdi. O vəfat edəndən sonra ərəb fəthləri genişləndi. Ərəblərin hərbi fəthlərinin uğurlarına səbəb olan amillər içərisində Bizans ilə İran arasında uzun illər gedən müharibələr hər iki tərəfin zəifləməsi, ərəb qoşunlarında döyüşçülərin, xüsusi ilə sürətlə hərəkət edən süvarilərin sayının çoxluğu, əsasən də Bizans və İran əhalisinin ağır vergilərdən azad olmaq üçün daha ədalətli dövlətçilik və sosial siyasət yürüdən müsəlmanlara xilaskar kimi baxaraq, onların tərəfinə keçməsi tarixçilərin diqqətindən yayınmamışdır.
 
Xəlifə [[Əbu Bəkr]] (632-634), [[Ömər ibn Xəttab|Ömər]] (634-644), [[Osman ibn Əffan|Osman]] (644-656) dövründə fütuhat müharibələri genişləndi. Birinci xəlifə və Məhəmməd peyğəmbərin varisi Əbu-Bəkrin dövründə Suriya və İranın fəthinə başlandı. Ömər Suriya, İraq və Misiriin fəthini başa çatdırdı. 636-cı ildə baş verən Yərmuq döyüşündə Bizans, 638-cı ildə Kadisiyyə yaxınlığında İran qoşunu məğlub oldu. Xəlifə Ömərin dövründə islam dini İrana, Suriyaya, Misirə və Liviyanın tarixi vilayəti Benqaziyə yayıldı. Ömərin vaxtında təşəkkül tapmağa başlamış ərəb müsəlman imperiyasının bütün əsas inzibati-hüquqi təsisatları və ilk növbədə onun vergi-rüsum sistemi müəyyənləşdirilərək qanuniləşdirilmişdir. 638-ci ildə Qüds ilhaq edilərək müsəlman şəhərinə çevrildi. 642-ci ildə Nahavənd vuruşmasında müsəlmanlar Sasani imperiyasını çətin vəziyyətə saldılar. İranın paytaxtı [[Mədain]] 4 ay mühasirədə qaldı. Mədain (Ktesefon) 652-ci ildə tutuldu və Sasanilər dövlətinə son qoyuldu.
 
Ərəb xilafətinin II dövrü 661-750-ci illəri əhatə edir. 661-ci ildə IV raşidi xəlifə sayılan Əli ibn Əbu Talib [[Kufə]]də namaz qılarkən [[Xaricilər|xəvaricilər]] tərəfindən öldürüldü. Daha sonra hakimiyyətə onun oğlu Həsən gəldi. Bir neçə səbəbə görə Həsən ibn Əli çox keçməmiş hakimiyyəti [[Müaviyə]] ibn əbu-Sufyana təhfil verdi. Bundan sonra xilafət idarə üsulunda seçki sistemi atadan oğula varislik sisteminə dəyişdi və Müaviyə hakimiyyətə oğlu [[Yəzid]] varis təyin etdi. Bu sülalə [[Əməvilər sülaləsi]] adlanırdı. Bu sülalənin dövründə xilafətin paytaxtı [[Mədinə]]dən Şam (Dəməşq) şəhərinə köçürüldü.