Kürəkçay müqaviləsi: Redaktələr arasındakı fərq

| vikimənbə =

}}

== Müqaviləyə qədər siyasi şərait ==

[[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyası]]<nowiki/>nın XIX yüzilin başlanğıcından Azərbaycan torpaqlarını yeni işğal cəhdi faktik olaraq müharibəyə çevrilmişdi. Çar hökuməti Azərbaycanın xanlıqlara parçalanmasından istifadə edərək, bu prosesdə həm silah, həm də müqavilələr bağlanmasından istifadə edirdi. Azərbaycanın Car-Balakən camaatlığı (1803) və Gəncə xanlığı (1804) silah gücünə işğal edilmişdi. Qafqazdakı rus qoşunlarının baş komandanı [[Pavel Sisianov|P.D.Sisianov]] [[Gəncə]]<nowiki/>nin işğalından sonra Qarabağ xanlığına hərbi-diplomatik təzyiq göstərməyə başlamışdı. Sisianovun qarabağlı [[İbrahim xan]] (1763-1806) ilə yazışmalarından, danışıqlarda vasitəçilik edən gürcü zadəganı İvan Corayev və mayor Lisaneviçə göstərişlərindən aydın olur ki, xan müqavilənin əlverişli şərtlərlə bağlanmasına çalışmışdır. Nəhayət, [[1805|1805-]]<nowiki/>ci il mayın 14-də Kürəkçay müqaviləsi imzalanmışdır. Çarizmin Kürəkçayadək Cənubi Qafqaz hakimləri ilə bağladığı müqavilələrdən, bu və ya digər dövlət qurumlarının ilhaqına dair şərtlər, onların ləğvi haqqında direktiv sənədlər (Rusiya ilə Quba xanlığı arasında 1782-ci il müqaviləsi, [[Kartli-Kaxeti çarlığı|Kartli-Kaxet çarlığı]] ilə [[1783]]-cü il [[Georgiyevsk müqaviləsi (1783)|Georgiyevsk müqaviləsi]], [[I Pavel]]<nowiki/>in [[1801]]-ci il yanvar və [[I Aleksandr]]ın 12 sentyabr manifestləri, Quba xanlığı və digər hakimlərlə 1802-ci il [[Georgiyevsk müqaviləsi (1802)|Georgiyevsk]] müqaviləsi , [[Andlı öhdəlik (1803)|Car-Balakən andlı öhdəliy]]<nowiki/>i , [[Gəncə]] ilə döyüş ərəfəsində irəli sürülən şərtlər, Qərbi Gürcüstanın knyazlıq və çarlıqları ilə münasibətlərə dair müqavilələri və b.) nəzərdən keçirildikdə aydın olur ki, onun bağlanılması zamanı bəzi istisnalarla məhz 1783-cü il Georgiyevsk müqaviləsinin başlıca müddəaları əsas götürülmüşdür. Faktlar sübut edir ki, İbrahim xan onun şərtləri ilə yaxından tanış idi. Həmin müqavilənin bağlanılması barədə məlumat verildiyi bildirilən siyahıda Qarabağ xanlığının da adı çəkilirdi. Bununla birgə Qarabağ xanlığının vəziri [[Molla Pənah Vaqif|M.P.Vaqif]] Tiflisdə bu münasibətlə keçirilən tədbirlərdə iştirak etmişdi. Beləliklə, [[Rusiya]] Qarabağ xanlığı ilə 1783-cü il Georgiyevsk müqaviləsi əsasında traktat bağlamaqla ona ciddi önəm verirdi.<ref>{{cite book|first=Yaqub|last=Mahmudov|authorlink=|title=AZƏRBAYCAN BEYNƏLXALQ MÜNASİBƏTLƏR VƏ DİPLOMATİYA TARİXİ DÖVLƏTLƏRARASI MÜQAVİLƏLƏR VƏ DİGƏR XARİCİ SİYASƏT AKTLARI|year=2009|location=Bakı|publisher=|url=|ref=harv}}</ref>