İstanbulun işğalı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 2:
 
== İşğal öncəki vəziyyət ==
30 Oktyabroktyabr 1918-ci ildə Osmanlı İmperiyası [[Antanta]] dövlətləri arasında bağlanmış [[Mudros müqaviləsi]] şərtlərinə görə boğazlardakı istehkamlar Antantanın nəzarətinə verilir. Eyni zamanda britaniyalı admiral Somerset Qu-Kaltorp Antanta hökumətlərinin Osmanlı hökumətini ləğv etmək və ya "İstanbulu işğal edərək" hərbi nəzarət altına almaq niyyətində olmadığını bildirdi. Bununla belə yalnız sultan, baş vəzir və Rauf Bəy üçün nəzərdə tutulan gizli bir mesaj göndərdilər. Orada boğazlar bölgəsini işğal etmək üçün yalnız ingilis və fransız qoşunlarının istifadə ediləcəyi vəd edildi; suverenliyin simvolu olaraq az sayda Osmanlı qoşununun oraya buraxılmasına icazə verdiverilirdi.
 
Mudros anlaşmasının imzalanmasından cəmi 13 gün sonra, 12 noyabr 1918-ci ildə fransız ordusu İstanbula daxil olur. 13 noyabrda Britaniya qoşunları şəhərə girir. 1918-ci ilin dekabrında İstanbulda Antanta hərbi idarəsi qurulur. 7 fevral 1919-cu ildə italiyalılardan ibarət bir batalyon Qalataya daxil olur. 8 fevral 1919-cu ildə II Mehmedi təqlid edərcəsinə fransız general Franç d'Espere ağ atın belində şəhərdə keçid edir. 10 fevral 1919-cu ildə İstanbul üç məsuliyyət bölgəsinə bölünür: fransızlar köhnə şəhərə, britaniyalılar Pera Galata bölgəsinə, italyanlar Kadiköy və Üsküdar bölgəsinə hakim olurlar.
 
Qaliblərin tələblərindən biri müharibə cinayətkarlarının - əsasən [[İttihad və Tərəqqi]] partiyasının üzvlərinin cəzalandırılması idi. 1918-ci il dekabrın 14-də Tofiq Paşa hökuməti qərara gəldi ki, müharibə zamanı yunanların və ermənilərin deportasiyasına cavabdeh olanlar hərbi məhkəmə tərəfindən mühakimə olunsunlar. İki gündən sonra "İttihad və Tərəqqi" partiyasının əleyhdarlarından ibarət məhkəmə quruldu. 1919-cu ilin yanvarında sultan bir vasitəçi ilə, İngilis Ali Komissarlığına onların cəzalandırmaq istədikləri şəxslərin hamısını həbs etməyə hazır olduğunu bildirdi. Ancaq bunun üsyan doğuracağından qorxdu. Türk millətçiləri müharibə cinayətlərinin təkcə türklər tərəfindən deyil, həm də türklərə qarşı törədildiyini vurğuladılar. Lakin bu dəlillər qaliblər tərəfindən nəzərə alınmadı. 1919-cu il yanvarın 30-na keçən gecə İttihad və Tərəqqi partiyasının otuz keçmiş üzvü həbs edildi. Məhbusların işləri 1919-1920-ci illərdə Türk Hərbi Məhkəməsi tərəfindən araşdırıldı.
 
==İstanbulun hərbi işğalı ==