Göyçay rayonu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 16:
}}
{{digər məna|Göyçay (dəqiqləşdirmə)}}
'''Göyçay rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]nda inzibati
== Tarixi ==
"Göyçay" əsl türk mənşəli söz olub, sahilində yerləşdiyi Göyçay çayının adından götürülmüşdür. Çayın suyu həddindən artıq şəffaf olduğuna və göy (mavi) rənginə çaldığına görə belə adlandırılmışdır. Antik dövr müəllifiləri Strabon, Ptolomey, Plini və başqaları bu bölgənin təsərrüfat həyatından bəhs edərkən torpaqlarının məhsuldarlığı ilə bərabər burada yaşayan əhalinin taxıl yetişdirdiyini, üzümçülüklə məşğul olduğunu, İberiya ilə Xəzər sahilini birləşdirən Transqafqaz ticarət yolunun bu bölgədən keçdiyini qeyd edib. Göyçay rayonuna məxsus kəndlər ayrı
[[Azərbaycan Respublikası]]nın ərazi bütövlüyü uğrunda gedən döyüşlərdə göyçaylıar yaxından iştirak etmişlər. [[Qarabağ]]ın Ermənistan silahlı birləşmələrindən azad olunması uğrunda döyüşlərdə göyçaylılar 163 şəhid vermiş, 44 nəfər itkin düşmüş, 106 nəfər əlil olmuşdur.
== Coğrafi adının mənşəyi
Göyçay çayının adı yuxarı axınında suyunun göyümtül rəngə çalması ilə əlaqədardır. Çay suyunun duruluğuna, səma rəngini özündə əks etdirdiyinə görə belə adlandırılmışdır.
== Coğrafi mövqeyi ==
'''Coğrafi mövqeyi -'''
Göyçay rayonun ərazisi 755,3
Göyçay rayonu Kür
=== Relyefi ===
Göyçay rayonu [[Azərbaycan Respublikası]]nın mərkəzində, [[Şirvan]] düzünün şimal hissəsində [[Böyük Qafqaz dağları]]nın ətəklərində yerləşir. Rayon şimaldan cənuba təxminən 25
Rayon mərkəzi Göyçay şəhəri [[Bakı]]-[[Qazax]] magistral yolunun 216 kilometrliyində, [[Ucar]] dəmiryolu stansiyasından 18 kilometr məsafədə yerləşir. Göyçay rayonu şimal şərqdən [[İsmayıllı]], cənub-şərqdən [[Kürdəmir]], cənubdan [[Ucar]] və qərbdən [[Ağdaş]] rayonu ilə həmsərhəddir.
Rayon iki geoloji rayona
Rayon ərazisindən Göyçay çayı və [[Yuxarı Şirvan kanalı]] keçir. Rayonun ərazisi tikinti sənayesində istifadə olunan təbii ehtiyatlarla zəngindir. Göyçay çayı dərəsinin və [[Cəyirli]] kəndinin yaxınlığında çay daşı, çınqıl, qum çıxarılır. Rayonun [[Qarabaqqal]] kəndinin ərazisində zəngin gil yataqları vardır ki, bundan da yüksək keyfiyyətli kərpic istehsal olunur.
Sətir 48:
=== İqlimi ===
Göyçay rayonunun iqlimi yayı quru keçən mülayim-isti yarımsəhra və quru subtropik iqlim tipinə aiddir. Bu iqlim tipi zəif nəmliyi, mülayim qışı və isti-quru yayı ilə səciyyələnir. Rayon ərazisində illik yağıntının miqdarı
Yayı quraq keçən yarımsəhra və quru çöl iqlimi hakimdir, qışı mülayim keçir. Yanvarın orta temperaturu 1,9
=== Landşaft müxtəlifliyi: ===
Sətir 57:
Göyçayda bir çox subtropik və texniki bitkilər əkilir. Rayonun cənubunda pambıq, çəltik, üzüm bağları üstünlük təşkil edir, yeni meyvə bağları salınır. Göyçay rayonu özünün narı, heyvası, xurması, alçası, gilası, innabı ilə fərqlənir. Göyçayı təbii gözəlliyi ilə tanıdan onun xan çinarlarıdır.
Heyvanlar aləmi bir o qədər də zəngin deyildir. Dağətəyi sahələrdə meşə dələsi, qaban, yenot, çaqqal, qırqovul, canavar, tülkü, dovşan, sərçə, qarğa, sağsağan, dağ göyərçini yayılmışdır.
== Çayları ==
Rayonun əsas çayı Göyçaydır (Kürün sol qolu). Qəbələ, İsmayıllı, Göyçay və Ucar rayonları ərazisindən axır. Uzunluğu 113
1770
== İri yaşayış məntəqələri ==
Sətir 74:
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|- style="background:#e0e0e0;"
! rowspan="2" | Etnik<br
! colspan="2" | 1939-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=711 Население Геокчайского района по переписи 1939-го года] — yoxlanılıb: 08.03.2015</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=769 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Геокчайский] // ''Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, Д.Д. 966-1001 ("Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам"), Д.Д. 256-427 (табл. 26 "Национальный состав населения районов, районных центров, городов и крупных сельских населенных пунктов")''</ref>
! colspan="2" | 1959-cu il<ref>Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: [http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/geokchay59.html Население Геокчайского района по переписи 1959-го года]</ref>
Sətir 140:
| 11
| 0.02%
|
|
|
|
|
|
| 36
| 0.04%
Sətir 154:
| 35
| 0.08%
|
|
| 56
| 0.08%
Sətir 168:
| 155
| 0.33%
|
|
| 32
| 0.05%
Sətir 190:
| 22
| 0.02%
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər|kürd]]'''
Sətir 218:
| 3
| 0.01%
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Avarlar (qafqazdilli)|avar]]'''
Sətir 232:
| 2
| 0.01%
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Gürcülər|gürcü]]'''
Sətir 246:
| 2
| 0.01%
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Dağ yəhudiləri|dağ yəhudisi]]'''
|
|
|
|
| 17
| 0.03%
| 29
| 0.04%
|
|
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Udinlər|udin]]'''
|
|
|
|
| 10
| 0.01%
| 3
| 0.01%
|
|
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycan tatları|tat]]'''
|
|
| 7
| 0.02%
Sətir 286:
| 1
| 0.01%
|
|
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''[[Talışlar|talış]]'''
Sətir 308:
| 19
| 0.04%
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
| style="text-align:left;"| '''digər'''
Sətir 350:
=== Görkəmli şəxsləri ===
# [[Rəsul Rza]] (1910-1981) — Azərbaycanın xalq şairi;
# [[Ənvər Məmmədxanlı]] (1913-1991) — Azərbaycanın xalq yazıçısı;
# [[Məmməd Quliyev (bəstəkar)|Məmməd Quliyev]] (1936-2001)
# [[Nüsrət Xəlilov]](1925
# [[Səadət Kərimi]]
# [[Elmira Zamanova]] (1939-2010)— fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor;
# [[Məmmədəli Şərifli]] (1909-1969)
# [[Oqtay Əfəndiyev]] (1926-2011)
# [[İnqilab Kərimov]] (1931-2011) —
# [[Arif Məmmədov]](1927
# [[Şövqi Göyçaylı]] — Əməkdar elm xadimi və əməkdar müəllim, Beynəlxalq Elmi inkişaf və Beynəlxalq Ekologiya Akademiyalarının üzvü, ABŞ Elm və texnika assosiasiyasının üzvü, coğrafiya elmləri doktoru, professor;
# [[Hümmət Hüseynov]] (1926-1995)— texnika elmləri doktoru, professor;
# [[Çimnaz Salmanova]]
# [[Əli Kərim]] (1931-1969) — şair;
# [[İsgəndər Coşqun]] (1931-1996) — əməkdar incəsənət xadimi, şair-dramaturq;
Sətir 369:
# [[Yuri Kovalyov]] (1965-1991) — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı;
# [[Telman İsmayılov]] — tanınmış iş adamı
#[[Anar Məcidzadə]]
==
Ənənəvi olaraq Göyçay rayonunun iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı, emal sənayesi və sənayenin digər sahələri aparıcı rola malik olmuşdur. Bununla belə, rayonda telekommunikasiya, tikinti, nəqliyyat, ticarət, iaşə və s. xidmət sahələri də inkişaf etmişdir.
"Göyçay-Süd" Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətinin istehsal etdiyi süd məhsulları respublikanın paytaxtı Bakı şəhərinin ticarət şəbəkələrində ən rəqabətqabiliyyətli məhsullardan hesab olunur. Bu məhsullar həmçinin qonşu Gürcüstan Respublikasına ixrac edilir. Müəssisənin istehsal etdiyi meyvə şirələri, əsasən, Rusiya, Ukrayna, Estoniya, Moldova, İsrail kimi ölkələrə göndərilir. SSRİ dövründə Sovetlər İttifaqının ən iri şəhərlərinə nar şirəsi göndərən Göyçay nar emalı zavodunda da hazırda intensiv yenidənqurma işləri aparılır. Rayonda ətlik və yumurtalıq istiqamətində quşçuluğu inkişaf etdirmək üçün münbit imkanlar vardır. Rayon ərazisində 528 min başlıq broyler, 200 min başlıq və 45 min başlıq quşçuluq kompleksləri vardır. İstər heyvandarlıq, istərsə də quşçuluq sahəsinin yemə olan tələbatını ödəmək üçün yüksək keyfiyyətli qüvvəli yem istehsal etmək üçün 100 tonluq yem zavodu vardır.
Rayonda yeni istehsal sahələri yaratmaq üçün kifayət qədər yerli xammal ehtiyatları vardır. Belə ki, rayonda hələ keçən əsrin əvvələrində yerli gil xammalından yüksək keyfiyyətli örtük materialı
Rayon ərazisində Accessbank, Atabank, Azərbaycan Beynəlxalq Bankı, Bank Respublika, Dəmirbank, Xalqbank, Kapitalbank, Kredobank, Muğanbank və Zaminbankın filialları fəaliyyət göstərir.
== Maddi-mədəni irsi ==
Göyçay rayonunun ərazisində xalqımızın tarixi keçmişini əks etdirən bir sıra abidələr vardır. Rayonun [[Ərəbcəbirli]] kəndi ərazisində
== Şəkillər ==
| |||