Orbit kilidlənməsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k #Ulduzlar (Alt başlıq 1) alt başlığı yaradıldı. Ulduzlar alt başlığına birinci abzasdan yeni məlumatlar 3 istinadla birlikdə əlavə edildi. İstinad nömrələri: 24, 25, 26. Ulduzlar alt başlığında birinci abzasın beşinci cümləsinin sonuna mənbəsiz şablonu əlavə edildi. |
k #Vaxt şkalası başlığı yaradıldı. - Vaxt şkalası başlığına yeni məlumat bir isnadla birlikdə əlavə edildi. - İstinad nömrəsi: 27 - Vaxt şkalasının riyaziyyat düsturu əlavə edildi. - Düsturun həlli göstərildi. - Keçid verilən səhifə sayı: 1 |
||
Sətir 64:
=== Ulduzlar ===
Kainatda yaxın [[İkili ulduz|ikili ulduzların]] öz orbitlərini ilk formalaşdırmağa başlamaları bu ulduzların ibtidai dövürlərinə təsadüf edir. İkili ulduzlar hər zaman bir-birinin orbitinə səliqəli kilidlənir. Həmçinin [[Ekzoplanet|ekzoplanetlərin]] də bu ulduzların qravitasiya kilidinə səliqəli kilidləndiyi düşünülür. [[MOST]] tərəfindən təsdiqlənən qeyri-adi bir nümunəyə əsasən, [[Tau Volopasa b]] <ref name="space.com">{{cite web|url=http://www.space.com/scienceastronomy/050523_star_tide.html|title=Role Reversal: Planet Controls a Star|date=2005-05-23|first=Michael|last=Schirber|publisher=space.com|accessdate=2018-04-21}}</ref> planeti tərəfindən yavaşca kilidlənmiş bir ulduz, [[Tau Volopasa]] ulduzunun özü ola bilər. Əgər belədirsə, deməli planetlə ulduz arasında olan orbit kilidlənməsi qarşılıqlıdır. <ref>{{cite journal|title=Life on a tidally-locked planet|last=Singal|first=Ashok K.|journal=Planex Newsletter|volume=4|issue=2|page=8|date=May 2014|bibcode=2014arXiv1405.1025S|arxiv=1405.1025}}</ref> <ref>{{cite journal|title=MOST detects variability on tau Bootis possibly induced by its planetary companion|first7=E.|arxiv=0802.2732|doi=10.1051/0004-6361:20078952|pages=691–697|issue=2|volume=482|journal=Astronomy and Astrophysics|year=2008|display-authors=1|first9=D. B.|last9=Guenther|first8=S. M.|last8=Rucinski|last7=Shkolnik|url=http://www.aanda.org/articles/aa/full/2008/17/aa8952-07/aa8952-07.html|first6=W. W.|last6=Weiss|first5=D.|last5=Huber|first4=R.|last4=Kuschnig|first3=J. M.|last3=Matthews|first2=B.|last2=Croll|first1=G. A. H.|last1=Walker|bibcode=2008A&A...482..691W}}</ref> Ulduzlar fərqli enliklərdə fərqli sürətlə dönə bilən qazlı cisimlər olduğuna görə orbit kilidlənməsi Tau Volopasanın [[Maqnit sahəsi|maqnit sahəsinə]] görə mümkün ola bilir. {{Mənbəsiz}}
== Vaxt şkalası ==
Cismin səliqəli şəkildə kilidlənməsinin vaxtını aşağıdakı formula ilə əldə etmək olar: <ref>{{cite journal|author=B. Gladman|display-authors=etal|title=''Synchronous Locking of Tidally Evolving Satellites''|journal=Icarus|date=1996|volume=122|issue=1|pages=166–192|doi=10.1006/icar.1996.0117|bibcode=1996Icar..122..166G}} (See pages 169–170 of this article. Formula (9) is quoted here, which comes from S. J. Peale, ''Rotation histories of the natural satellites'', in {{cite book|editor=J. A. Burns|title=''Planetary Satellites''|date=1977|publisher=University of Arizona Press|pages=87–112|location=Tucson}})</ref>
<math>
t_{\text{lock}} \approx \frac{\omega a^6 I Q}{3 G m_p^2 k_2 R^5}
</math>
<big>Burada</big>
* <math>\omega\,</math>[[Saniyədə radian|saniyədə]] [[Radian|radianla]] ifadə olunan başlanğıc fırlanma dərəcəsi
* <math>a\,</math>planetin ətrafındakı orbitin hərəkətinin [[Yarı böyük və yarı kiçik oxlar|yarı əsas oxudur]] ([[Apsis|periapsis]] və [[Apsis|apoapsis]] məsafələrinin orta həddi ilə verilir)
* <math>I\,</math> <math>\approx 0.4\; m_s R^2</math> Burada <math>m_s\,</math>orbitin kütləsi, <math>R\,</math>isə orbitin orta radiusu olduğu orbitin [[Ətalət anı|ətalət anıdır]]
* <math>Q\,</math>orbitin dağılma funksiyası
* <math>G\,</math>[[qravitasiya sabiti]]
* <math>m_p\,</math>planetin kütləsidir və
* <math>k_2\,</math>orbit qravitasiyasının [[Sevgi rəqəmi|sevgi rəqəmidir]].
== Həmçinin bax ==
| |||