Kətan: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k Sevinc Cavidan tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq YiFeiBot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 19:
 
Kətançılıq təsərrüfatı lif və yağ almaq məqsədilə inkişaf etdirilir. Liflik məqsədilə uzunlifli kətandan, yağ məqsədləri üçün isə qıvrım və yaxud yağlı kətandan (Linum usitatissimum ssp. humile (Mill.) Czernom.) istifadə edilir<ref name=":0" />
Kətan hələ qədimdən misirlilər tərəfindən parça toxumaq üçün istifadə olunub. Kətan parça çox qiymətləndiriliridi, fironların cəsədini kətan parçaya bükürdülər. Və indi də kətan toxuculuq sənayesində istifadə olunur, ondan paltar tikilir (yay üçün əladır), baxmayaraq ki, güclü əziləndir.
Kətan çox ölkələrdə əkilir – Aralıq dənizi hövzəsi ölkələrindən Hindistana qədər. Bu bitki uzun yaşıl (120 sm-ə qədər) yarpaqlı və göy çiçəkli olur. Kətan təkcə toxuculuq sənayesində yox, həm də qida sənayesində istifadə olunur. Fironlar tez-tez kətan toxumları istifadə edirdilər, yunanlar onu çörəyə əlavə edirdilər.
Böyük Karl öz tələbələrini məcbur edirdi ki, onlar kətan toxumları yesinlər, çünki onlar sağlamlıq üçün faydalıdır. Yaxşı olardı ki, bu gün də kətan toxumu istifadəsi məcburi olaydı: biz daha az xəstələnərdik və müalicə məsrəfləri xeyli azalardı.
Kətan toxumları və çiy bitkisinin toxumları omeqa-3 turşularının ən əhəmiyyətli mənbələridir. İki sup qaşığı kətan toxumu istifadəsi (gündə) omeqa-3-ə təlabatın 140%-ni verir.
Kətan toxumu linolen turşusu ilə zəngindir ki, xərçəng ilə mübarizədə açar olan iki omeqa-3 turşusuna çevrilir. Bu çevrilmə baş verməsi üçün az miqdarda omeqa-6 istifadə etmək lazımdır, çünki omeqa-3-ü istehsal edən enzimlər omeqa-6-nı da istehsal edir və hər iki tip yağ turşuları bu enzimlərə görə rəqabət aparırlar.
Biz artıq gördüyümüz kimi omeqa-6 iltihaba səbəb olur, omeqa-3 isə iltihab əleyhinə substansiyadır. İltihab əleyhinə mühit yaratmaq üçün (xərçəngin inkişafının qarşısını alan) az miqdarda omeqa-6 və çox miqdarda omeqa-3 yağ turşuları qəbul etmək lazımdır. Bundan başqa, omeqa-3 şişlərin böyüməsinin və metastazın qarşısını alır.
Kətan toxumları omeqa-3 ilə yanaşı çoxlu miqdarda fitoestrogenlərə malikdir. Bu maddələr xərçəngin inkişafında iştirak edən bəzi cinsiyyət hormonlarının – estrogenlərin səviyyəsini modullaşdırır. Onlar qanda olan estrogenlərin aktivliyini tənzimləyir və estrogenlərin artıqlığının sağlamlığa zərərli təsirini aradan qaldırır. Kətan toxumlarında olduqca çox fitoestrogenlər var, hamıya məlum olan soyada olduğundan çox. Bu fitoestrogenlərin arasında liqnanlar da var. Liqnanlar hormondan asılı şişlərin profilaktikasında böyük rol oynayır, çünki estrogenlərin süd vəzləri və testikul ilə əlaqələnməsinə mane olur.
Liqnanlar həmçinin antioksidantdır və antianqiogen maddələrdir.
Hər gün 30 q kətan toxumu istifadə edən prostat xərçəngi xəstələrində şişin inkişafına 30-40% ləngidici təsir göstərir, onun ölçüsünü kiçildir.
Qadınlarda menafasilədən öncə estrogenlərin səviyyəsi olduqca yüksəkdir (xüsusən də əgər qadın ksenoestrogenli kosmetika, emal olunmuş qida istifadə edirsə və bisfenol A-ya malik plastik istifadə edirsə). Qanda estrogenlərin yüksək səviyyəsi süd vəzi xərçəngi olmaq riskinə aparır.{{qaralama}}
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
1. Фернандес Одиле. Мои рецепты от рака. Откровения врача, победившего болезнь / Одиле Фернандес, – Москва, Эксмо, 2019, 512с. – Рак победим.
2. nkpi.az saytı 2019-11-13
 
 
==Dərman bitkisi kimi istifadə olunan növləri==