Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan): Redaktələr arasındakı fərq

}}

'''Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi''' — xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar sahəsində fəaliyyət göstərən [[Azərbaycan Respublikası]]nın icraedici orqanı.

 

== Tarixi ==

Minilliklər boyu dünya siyasətində mühüm yer tutmuş Azərbaycan diplomatiyasının tarixində [[XX əsr]] əsrin [[1918]]-[[1920]]-ci illəri, yəni [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövrü xüsusi önəm daşıyır. Bu illərdə qurulan Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) Azərbaycan dövlətinin müstəqil xarici siyasətini həyata keçirmişdir. Cümhuriyyət dövründə Azərbaycan diplomatiya idarəsinin başçıları olmuş [[Məmmədhəsən Hacınski]], [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]], [[Fətəli xan Xoyski]], [[Məmmədyusif Cəfərov]] böyük dövlət xadimləri və diplomatlar kimi tarixdə özlərinə layiqli mövqe qazanmışlar.

 

[[1920]]-ci ilin [[aprel]]ində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin bolşevik Rusiyasının təcavüzünə məruz qalması nəticəsində vətənimiz işğal edildikdən və dövlət müstəqilliyimiz itirildikdən sonra Xarici İşlər Nazirliyi ləğv edilərək yerində Azərbaycan SSR Xalq Xarici İşlər Komissarlığı (XXİK) yaradıldı. Elə bir ciddi səlahiyyətlərinin olmamasına baxmayaraq, Xalq Xarici İşlər Komissarlığı [[1920]]-[[1922]]-ci illərdə xarici ölkələrlə müəyyən dərəcəli ikitərəfli əlaqələri həyata keçirmişdir. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində [[Azərbaycan]]ın xalq xarici işlər komissarları [[Nəriman Nərimanov]] və [[Mirzə Davud Hüseynov]] olmuşlar. Lakin tezliklə XXİK ləğv edildi. [[SSRİ]] yaradıldıqdan sonra Azərbaycanın müstəqil xarici siyasəti tamamilə dayandırıldı. Yalnız ikinci dünya müharibəsinin sonlarına yaxın yaranmış beynəlxalq şəraitdə sovet hökuməti öz maraqlarına uyğun olaraq 1944-cü ildə Azərbaycan SSR XXİK-i bərpa etdi. [[1946]]-cı ildən XXİK Xarici İşlər Nazirliyinə çevrildi. Lakin XİN yenə də ciddi səlahiyyətləri olmayan qurum idi. Bu dövrdən başlayaraq Azərbaycanın xarici siyasəti idarəsinə [[Mahmud Əliyev]], [[Tahirə Tahirova]], [[Elmira Qafarova]], [[Hüseynağa Sadıqov]] (həm də dövlət müstəqilliyinin yeddi ayında) başçılıq etmişlər. Bütün mürəkkəb və ziddiyyətli cəhətlərinə baxmayaraq, heç şübhəsiz, tariximizin maraqlı tərkib hissələrindən olan sovet dövründə də Azərbaycan mərkəzi hakimiyyət vasitəsi ilə ölkənin beynəlxalq əlaqələrində bu və ya başqa dərəcədə iştirak etmişdir. 50-ci illərin ortalarından etibarən canlanmağa başlayan beynəlxalq əlaqələr əvvəlki illərlə müqayisədə 70-80-ci illərdə xeyli geniş olmuşdur.

 

 

#[[ADA Universiteti]]

#[[Azərbaycan Respublikasının Beynəlxalq İnkişafa Yardım Agentliyi (AİDA)|Azərbaycan Respublikası Beynəlxalq İnkişafa Yardım Agentliyi]]

 

*Azərbaycan Respublikasını digər dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərdə təmsil edir;

*Azərbaycan Respublikasının diplomatik xidmət orqanlarının vahid sisteminə rəhbərlik edir;

*Azərbaycan Respublikasının ərazisində və xaricdə konsul işini təşkil edir;

 

<center>

{| class="wikitable toccolours"

</center>

 

{|class="wikitable" style="text-align:center" width="100%"

|-

|6 oktyabr 1918

|{{age in days|1918|5|28|1918|10|6}}

|-

|- bgcolor=#EEEEEE

|7 dekabr 1918

|{{age in days|1918|10|6|1918|12|7}}

|-

|- bgcolor=#EEEEEE

|14 mart 1919

|{{age in days|1918|12|26|1919|3|14}}

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 4

|22 dekabr 1919

|{{age in days|1919|3|14|1919|12|22}}

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Musavat/meta/color}};" | 5

|1 aprel 1920

|{{age in days|1919|12|24|1920|4|1}}

|}

=== [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]] ===

{|class="wikitable" style="text-align:center" width="100%"

|28 aprel 1920

|6 may 1921

|-

|- bgcolor=#EEEEEE

|2 may 1921

|dekabr 1921

|-

|- bgcolor=#EEEEEE

|sentyabr 1946

|28 mart 1948

|-

|}

|28 mart 1946

|24 sentyabr 1958

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 2

|aprel 1959

|23 noyabr 1983

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 3

|1 dekabr 1983

|22 dekabr 1987

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Communist Party of the Soviet Union/meta/color}};" | 4

|23 yanvar 1988

|18 oktyabr 1991

|}

 

|18 oktyabr 1991

|29 may 1991

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Azerbaijani Popular Front Party/meta/color}};" | 2

|4 iyul 1992

|26 iyun 1993

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 3

|2 sentyabr 1993

|16 fevral 1998

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};" | 4

|5 mart 1998

|26 oktyabr 1999

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{New Azerbaijan Party/meta/color}};" | 5

|26 oktyabr 1999

|7 aprel 2004

|- bgcolor=#EEEEEE

! style="background:{{Independent (politician)/meta/color}};" | 6

|7 aprel 2004

|16 iyul 2020

|}