İtaliya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 65:
{{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=İtaliya}}
'''İtaliya''' ({{Dil-it|Italia}}), rəsmi olaraq '''İtaliya Respublikası''' ({{Dil-it|Repubblica Italiana}}) — [[Avropa]]nın cənubunda, [[Apennin yarımadası]]nda yerləşən dövlət.<ref>{{cite web |url=http://www.pcgn.org.uk/country_names.htm |title=Country names |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110519211212/http://www.pcgn.org.uk/Country_names.htm |archivedate=19 may 2011}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17433143 |title=BBC News – Italy profile – Facts |newspaper=BBC News|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130925020716/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17433143 |archivedate=25 sentyabr 2013 |date=17 dekabr 2015}}</ref> Əsas etibarilə [[Cənubi Avropa]] regionunda yerləşməsinə baxmayaraq, [[Qərbi Avropa]]nın da bir hissəsi hesab olunur.<ref name="m49">{{Cite web |url=https://unstats.un.org/unsd/methodology/m49/ |title=UNSD — Methodology |website=unstats.un.org}}</ref><ref name="Britannica – Italy">{{cite web |accessdate=9 fevral 2020 |title=Italy – Facts, Geography, & History |url=https://www.britannica.com/place/Italy |website=Encyclopedia Britannica}}</ref> [[Unitar dövlət|Unitar]], [[parlamentli respublika]] olan bu ölkənin paytaxtı [[Roma]] şəhəridir. Quru yolla [[Fransa]], [[Avstriya]], [[İsveçrə]], [[Sloveniya]], həmçinin [[anklav]] dövlətlər olan [[Vatikan]] və [[San Marino]] ilə həmsərhəddir. Təqribən 60 milyon nəfər olan əhalisi ilə [[Avropa İttifaqı]]nın üzv dövlətləri arasında 3-cü yerdədir.
'''İtaliya''' ({{Dil-it|Italia}}), rəsmi olaraq '''İtaliya Respublikası''' ({{Dil-it|Repubblica Italiana}}) — [[Avropa]]nın cənubunda dövlət. Əhalisi təxminən 59 milyon nəfərdir. Etnik qruplar [[italyanlar]] — 94%, [[almanlar]], [[slovenlər]], [[albanlar]], [[yunanlar]], [[fransızlar]]dır. Orta uzunömürlülük (2018-ci il üçün); kişilərdə — 82.5 yaş, qadınlarda — 85 yaşdır. Paytaxtı Roma şəhəridir. Ən böyük şəhərləri [[Neapol]] və [[Milan]]dır.▼
[[Cənubi Avropa]] və [[Aralıq dənizi]] kimi mühüm coğrafi qovşaqlarda yerləşdiyinə görə bu ərazi saysız-hesabsız xalqlara və mədəniyyətlərə ev sahibliyi etmişdir. Müasir İtaliya ərazisi müxtəlif xalqlara ev sahibliyi etməsinə baxmayaraq, [[antik]] dövrdən bu ərazilərdə məskunlaşmış və yarımadaya öz adını vermiş [[italiklər]] bu ərazilərin ilk sakinləri hesab olunur. Bununla birlikdə, [[finikiyalılar]] və [[Karfagen dövləti|karfagenlilər]] əsasən [[Sardiniya]] və [[Siciliya]] adalarında öz kolonialarını yaratmışdır, həmçinin [[Qədim Yunanıstan|yunanlar]] Cənubi İtaliyada, [[etrusklar]] və [[keltlər]] isə müvafiq olaraq ölkənin cənubunda şimalında məskunlaşmışdılar.<ref name="WaldmanMason2006">{{cite book |author1=Carl Waldman |author2=Catherine Mason |title=Encyclopedia of European Peoples |url=https://books.google.com/books?id=kfv6HKXErqAC |accessdate=23 fevral 2013 |year=2006 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-1-4381-2918-1 |page=586}}</ref> İtaliklərin bir qolu olan [[latınlar]] eramızdan əvvəl 8-ci əsrdə [[Roma çarlığı]]nın əsasını qoydu, hansı ki, sonradan "[[S.P.Q.R.|Respublika və Xalq]]" hökuməti əsasında idarə olunan [[Roma Respublikası|respublika]] elan olundu. [[Roma Respublikası]] isə ilk növbədə Apennin yarımadasında yerləşən qonşu xalqları işğal etməyə başladı və sonradan [[Avropa]], [[Şimali Afrika]], [[Asiya]] bölgələrini də ələ keçirməyə müvəffəq oldu. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdən etibarən artıq Roma İmperiyası adlanan bu dövlət Aralıq dənizi hövzəsində dominant qüvvə oldu, həmçinin regionun aparıcı mədəni, siyasi, dini mərkəzinə çevrildi. Bütün bu müddət ərzində imperiya nə qədər böyüsə də, İtaliya bu böyük dövlətin [[metropoliya]]sı olaraq qaldı.<ref>{{cite book |url=https://archive.org/details/hannibalswarmili00laze|url-access=registration |page=[https://archive.org/details/hannibalswarmili00laze/page/29 29] |quote=Italy homeland of the Romans. |title=Hannibal's War: A Military History of the Second Punic War |first=John Francis |last=Lazenby |date=4 fevral 1998 |publisher=University of Oklahoma Press |via=Internet Archive |isbn=978-0-8061-3004-0}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ItsTDAAAQBAJ&pg=PA45&dq=italy+metropole+roman+empire |title=Contours of the World Economy 1-2030 AD: Essays in Macro-Economic History |first=Angus |last=Maddison |date=20 September 2007 |publisher=OUP Oxford |via=Google Books |isbn=978-0-19-922721-1}}</ref>
▲
Dövlət dili [[italyan dili]]dir.
| |||