Talışlar: Redaktələr arasındakı fərq

Talışların sayının tarixi dinamikası müəyyən qədər dolaşıq və mübahisəli məsələ hesab edilir. Belə ki, tarixdə ilk dəfə XIX əsrin 60-ci illərində müasir Azərbaycan ərazisinin Talış bölgəsində, talış dilinin 142 kənddə üstünlük təşkil edildiyi qeyd olunur.<ref>Рисс П.Ф. ''"О талышинцах, ихобразежизни и языке."'' Записки КОИРГО, III, Тифлис, 1855</ref> Lakin bu əsas say göstəricisi hesab edilmir. Talışların sayına dair ilk yazılı mənbəyə Nikolay Karloviç Zeydlisin 1870-ci ildə Tiflisdə çap olunan ''"Списки населенных мест Российской империи"'' əsərində rast gəlinir.<ref name="Т.65. Тифлис, 1870">Списки населенных мест Российской империи. Бакинская губерния. Т.65. Тифлис, 1870</ref> Bu məlumatda qeyd olunur ki, Lənkəran qəzasında yaşayan talışların sayı 34,4 min nəfərdir.<ref name="Т.65. Тифлис, 1870"/> Sonrakı illərdə dövrün siyahıyaalmalarının nəticələrinə əsasən talışların sayı artmağa doğru dəyişir. Belə ki, 1880-ci il siyahıyaalmaya görə onların sayı 39,2 min,<ref>Статистические таблицы о народонаселении Кавказского края // Сборник сведений о Кавказе, т.VIII</ref>1886-cı ilin siyahıyalmasiyahıyaalma məlumatına görə isə 47,3 min nəfər təşkil etmişdir.<ref>Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлеченных из посемейных списков 1886 года. Тифлис, 1898</ref> Lakin XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində siyahıyaalma materiallarında talışların sayının kütləvi azalması müşahidə olunur. 1897-ci il siyahıyaalmasına əsasən Lənkəran qəzasında ana dili talışca olan 34.991 nəfər əhali yaşayır. Sonrakı siyahıyaalmada say bir daha artmağa doğru dəyişir və [[1926-cı il]]də etnik kökənə görə aparılmış siyahıyaalınma məlumatına əsasən Azərbaycan ərazisində 77.323 nəfər talışın yaşadığı göstərilir. Talışların sayının bu dövrdə kəskin şəkildə artması diqqəti çəkən cəhətlərdən biri olsa da talışdilli əhalinin sayı heç də milliyyətcə talış kimi qeydə alınanların sayından az deyildi. Bütün SSRİ-də 80.624 nəfər, Azərbaycan SSR-də isə 80.600 nəfərin isə ana dili talış dili hesabolaraq olunurgöstərilirdi. DahaHətta, sonraana Azərbaycandili əhalisinintalış 1931-cidili ilolan siyahıalınmasında talışların sayı təxminən 903 min nəfər təşkil"türk" edirkimi qeydə alınmışdı.<ref>Перепись населенияname="AZƏRBAYCAN АзербайджанскойRESPUBLİKASINDA ССРETNO-DEMOQRAFİK 1931PROSESLƏR">[[Şahbaz года.Muradov]], Вып.Çingiz IIBaxış. Баку''"AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA ETNO-DEMOQRAFİK PROSESLƏR: Азернешр,tarixi 1932,dəyişikliklər 280və сreallıqlar"''. Bakı, 2013</ref> 1937-ci30 ilillik Ümumidövrdə ittifaq(1897-1926 siyahıalınmasınıncı nəticələrindəillər) qeydtalışdilli olunanəhalinin məlumatasayı əsasən2,3 talışlarındəfə sayıartmış 100və minəAzərbaycanın çatır.<ref>Всесоюзнаяetnik переписьtərkibində населенияonların 1937xüsusi г.çəkisi Краткие2 итогиdəfəyə yaxın yüksəlmişdi. М:Nəticədə Наукаtalışlar, 1991,ruslardan 90və сermənilərdən sonra 3-cü etnik azlığa çevrilirlər.</ref> Lakinname="AZƏRBAYCAN sonrakıRESPUBLİKASINDA siyahıyaalınmalardaETNO-DEMOQRAFİK artıqPROSESLƏR"/> talışlarSiyahıyaalma qeydənəticəsinə alınmamağaəsasən başlayırLənkəran vəqəzasında [[1939-cubu il]]də30 aparılmışillik siyahıyaalınmadövrdə azərbaycanlıların sayı 31,1%, Azərbaycandabütövlükdə 87isə bu qəzanın müsəlman əhalisinin sayı 57,3% artmışdı.510 nəfərYəni, talışınazərbaycanlıların yaşadığınısayının göstərirartım tempi talışlardan 7 dəfə geri qalırdı.<ref name="AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA ETNO-DEMOQRAFİK PROSESLƏR"/>

Azərbaycan əhalisinin 1931-ci il siyahıaalmasına əsasən talışların sayı təxminən 90 min nəfər təşkil edir.<ref>Перепись населения Азербайджанской ССР 1931 года. Вып. II. Баку: Азернешр, 1932, 280 с.</ref> 1937-ci il Ümumi ittifaq siyahıalınmasının nəticələrində qeyd olunan məlumata əsasən talışların sayı 100 minə çatır.<ref>Всесоюзная перепись населения 1937 г. Краткие итоги. М: Наука, 1991, 90 с.</ref> Lakin sonrakı siyahıyaalınmalarda artıq talışlar etnos kimi qeydə alınmamağa başlayır və [[1939-cu il]]də aparılmış siyahıyaalınmada ciddi azalma müşahidə olunur. [[1939-cu il]] siyahıyaalmasına əsasən Azərbaycanda 87.510 nəfər talışın yaşadığını göstərir və onlar Azərbaycan ərazisində yaşayan ümumi əhalinin 2.7%-ni təşkil edir. [[1959-cu il]]də aparılmış rəsmi siyahıyaalınmada Azərbaycan ərazisində yaşan talışların sayı kütləvi sürətdə azaldılır və respublika üzrə cəmi 85 nəfər talış qeydə alınır.<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php?reg=11 Всесоюзная перепись населения 1959 года.]</ref>