Vredefort krateri: Redaktələr arasındakı fərq

'''Vredefort krateri''' — Yer üzərindəki ən böyük [[Zərbəzərbə krateri|zərbə krateridir]]dir. {{Convert|300|km|mi|0}} enindədir<ref name="current record">{{cite web|title=Deep Impact - The Vredefort Dome|url=http://www.hartrao.ac.za/other/vredefort/vredefort.html|publisher=Hartebeesthoek Radio Astronomy Observatory|accessdate=2007-09-19|date=2006-08-01}}</ref> və indiki [[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrikanın]] [[Fri-Steyt]] əyalətindədir. Mərkəzinə yaxın olan Vredefort

şəhərinin adını daşıyır. Kraterin özünün çoxdan silinməsinə baxmayaraq, mərkəzində qalan geoloji strukturlar '''Vredefort Qübbəsi''' və ya '''Vredefort formalaşması''' olaraq bilinir. Kraterin yaranması [[Paleoproterozoy]] erasında olduğu üçün 2,023 milyard il (± 4 milyon il) yaşı olduğu təxmin edilir. Dünyadakı üçüncü ən məşhur kraterdir.

Vredefort kraterini yaradan asteroidin Yerlə toquşanlar arasında ən böyüyü olduğu (ən azı dörd milyard il əvvəl, [[Katarxey]] eonundan bəri) və təxminən 10-15 10–15&nbsp;km (6.2-9.3 mil) diametrə sahib olduğu düşünülür.<ref name="McCarthy">McCarthy, T., Rubridge, B. (2005). "The Story of Earth and Life". p. 89–90, 102–107, 134–136. Struik Publishers, Cape Town</ref>

Kraterin orjinal diametrinin təxminən 300 &nbsp;km (190 mil)<ref name="current record" /> olduğu təxmin edilir, lakin o, aşınmışdır. Hal-hazırda qalan formalaşma olan "Vredefort Qübbəsi", diametri 70 &nbsp;km (43 mil) olan halqa formalı enişdən ibarətdir və toqquşmadan sonra zərbə sahəsinin altında yaranan günbəz qalıqlarıdır.

Kraterin yaşının 2.023 milyard il (± 4 milyon il)<ref name="current record" /> olduğu və [[Paleoproterozoy|Paleoproterozoy erasına]] aid olduğu düşünülür. Bu, [[Rusiya|Rusiyadakı]]dakı [[Suavyarvi krateri|Suavyarvi kraterindən]]ndən 300 milyon yaş kiçikdir və bu da onu yer üzündəki ikinci ən qədim krater edir.

Vredefort [[Günəş sistemi|Günəş sisteminin]]nin başqa cisimlərində daha çox rast gəlinməsinə baxmayaraq, yer üzündəki azsaylı çoxhalqalı zərbə kraterlərindən biridir. Bu tip üçün bəlkə də ən məşhur nümunə, Yupiterin peyki [[Kallisto (Yupiterin peyki)|Kallisto]] üzərindəki [[Valhalla (krater)|Valhalla krateridir]]. Eroziya və tektonik aktivlik kimi geoloji proseslər Yerdəki halqalı kraterlərin böyük hissəsini məhv etmişdir.