Jupan: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
[[Şəkil:05. Pysar.jpg|thumb|right|Ukrayna. Kontuşun altından jupan geyinmiş Zaporojye kazakı.(1786)]]
 
Jupan (Polyak dilində:Zupan) - XVI-XVIII əsrlərdə [[Şərqi Avropa]] ölkələrində, salvyanslavyan xalqlarında[[xalq]]larında, xüsusilə müasir [[Polşa]], [[Belorusiya]], [[Ukrayna]], [[Litva]] ərazisində varlı təbəqələr (zadəganlar, bürgerlər) arasında geniş yayılmış rəngli [[geyim]] növü.<ref>Mały Słownik Języka Polskiego, Elżbieta Sobol (red.), Lidia Drabik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11737-0, OCLC 169998251.</ref>
 
Bahalı parçalardan tikilirdi. Əvvəllər jupan [[yun]] parçadan və məxmərdən[[məxmər]]dən hazırlanırdı.<ref>Najnowsza Encyklopedia Powszechna A-Z,. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 1980, s. 1062, 462.</ref> Gündəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan jupanlar [[yun]] parçadan, müxtəlif tədbirlər və şənliklər üçün nəzərdə tutulan jupanlar isə [[ipək]] parçadan hazırlanırdı. <ref>Nowa Encyklopedia Powszechna - tom 6.. Warszawa: PWN, 1996, s. 1087. ISBN 83-01-11969-1.</ref> Jupan adətən, boz, [[sarı]], mavi, [[qırmızı]] rənglərdə olurdu. Onun üstindən heyvan dərisindən hazırlanan və [[qılınc]] asılan kəmər bağlanırdı. Jupan,ilk vaxtlar zireh altından geyilən [[geyim]] kimi istifadə olunurdu və bir sözlə hərbi mundir hesab olunurdu. XVI-XVIII əsrlərdə onun modeli çox dəyişmədi, yalnız uzunluğu, yaxası kəsildi və istifadə olunan parça növü dəyişdi.
 
Qaynaqlara əsasən jupan haqqında ilk məlumat [[1393-cü iləil]]ə aid olsa da, o, yalnız [[XVI əsrinəsr]]in ortalarından klassik [[geyim]] formalarından birinə çevrilmişdir.<ref name="ЛазБА14">[[Барыс Андрэевіч Лазука|Лазука, Б. А.]] Слуцкія паясы і еўрапейскі тэкстыль XVIII. Малы лексікон / Б. А. Лазука. — Мінск: Беларусь, 2015. — 170 с. ISBN 978-985-01-1080-0. С. 14.</ref>. Jupan uzun qollu və uzun ətəkli, dekorativ düymələri olan [[kişi]] geyimi isi. XVI əsrdə bu paltara xəz yaxalıq da daxil edilmişdir.
 
Jupan tədricən üst [[geyim]] kimi əhəmiyyətini itirdi və yalnız kontuş altından geyinilirdi. XVII əsrin ikinci yarısından etibarən hündür yaxalıqlar dar zolaqlar və ya adi örtüklü boyun haşiyəsi ilə əvəz edilmişdir. [[1680-ci illərdənil]]lərdən sonra jupan davamlı olaraq kontuş altında geyilirdi və bu iki geyim birlikdə XIX əsrin ortalarına qədər Polşanın[[Polşa]]nın milli geyiminə[[geyim]]inə çevrilmişdi.<ref>Anna Sieradzka, Tysiąc lat ubiorów w Polsce, Arkady, Warszawa 2003, s.83</ref> XVIII əsrdən sonra Jupan [[kətan]] və ya [[pambıq kimi ucuz parça hazırlandığına görə daha yüngül oldu.
 
== Qalareya ==