Sumqayıt hadisələri (1988): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 37.252.95.141 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Araz Yaquboglu tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 1:
{{Digər məna|Sumqayıt hadisələri}}
{{Mülki münaqişə}}
'''Sumqayıt soyqirmi'''
== Səbəbləri və təşkilatçıları ==
Sətir 8:
[[1988]]-ci il [[19 fevral|fevralın 19-dan]] etibarən [[İrəvan]]da kütləvi mitinqlər başlanır. Mitinq iştirakçıları ''"Ermənistanı türklərdən təmizləməli!"'', ''"Ermənistan yalnız ermənilər üçündür!"'' kimi şüarlar irəli sürürdülər. Mitinqlərin üçüncü günü İrəvanda salamat qalmış yeganə məscid binası ([[XX əsr]]in əvvələrində isə şəhərdə 8 məscid olmuşdur) və azərbaycanlı orta məktəbi, [[İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatrı|C.Cabbarlı adına İrəvan Azərbaycanlı Dram Teatrının]] ləvazimatı yandırıldı. İrəvanda bu hadisələrə qarşı etirazını bildirən azərbaycanlıların evlərinə od vurdular. İrəvanda bütün bunlar törədilən zaman Sumqayıt faciəsi hələ hazırlanırdı. "Sumqayıt qırğınları" proqramının icracılarından ən fəalının [[1959]]-cu ildə anadan olmuş [[Eduard Qriqoryan|Eduard Robertoviç Qriqoryan]] adında erməninin olması (öldürülən 26 ermənidən 6 nəfəri onun payına düşür), hadisədən 10 gün əvvəl Sumqayıtın bütün əmanət kassalarından ermənilərin öz əmanətlərini kütləvi şəkildə götürmələri, qırğınların videolentə alınması üçün erməni operatorlarının əvvəlcədən hadisələrin planlı şəkildə törədiləcəyi yerlərdə özlərinə xəlvəti çəkiliş mövqeyi seçmələri, iki gündən sonra həmin lentlərin montaj edilib bütün dünyanı dolaşdırılması, "Sumqayıt qurbanları"nın xatirəsini "əbədiləşdirmək" üçün əvvəlcədən hazırlanmış abidənin dərhal [[Xankəndi]]ndə qoyulması və bu kimi faktlar sübut edir ki, bütün bunlar erməniləri, eləcə də dünya ictimaiyyətini Azərbaycan xalqına qarşı ayağa qaldırmaq, onun "vəhşi" obrazını yaratmaq məqsədini güdmüşdür. Sumqayıt qırğınlarının fəal təşkilatçılarından erməni Ohanyanın, Samoylov və Pavlovskinin adları isə uzun müddət mətbuatdan gizli saxlanmışdı<ref name="Tarix">[http://anl.az/el/a/av_tqs.pdf Vaqif Arzumanlı, Nazim Mustafa. Tarixin qara səhifələri. Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq. Bakı: "Qartal", 1998, səh. 59.]</ref>.
[[1988]]-ci il fevralın 27-dən 28-nə keçən gecə Sumqayıt şəhərində baş vermiş iğtişaşlar nəticəsində 32 nəfər ölüb. Onlardan 26-sı erməni, 6-sı isə [[azərbaycanlı]] olub<ref name="Akif Nağı">[http://history.az/pdf.php?item_id=20100623113747462&ext=pdf Akif Nağı. Qarabağ müharibəsi. (Qısa tarix), Bakı, "MBM-R", 2009. səh. 24-25, 71.]</ref>. Bu hadisələr də [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi]]nin ermənilərin özləri ilə birgə təşkil etdiyi və həyata keçirdiyi ssenarinin tərkib hissəsi idi<ref>[http://www.mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=00&article_id=20110224054730532 "Sumqayıt SSRİ-nin süqutunun başlanğıcı kimi" kitabı və sayt təqdim olunub]</ref>. Sumqayıtda bu hadisəni təşkil etmək üçün seçilmiş şəxs də erməni – iki dəfə məhkum olunmuş [[Eduard Qriqoryan]] idi. Baxmayaraq ki, Sumqayıt hadisələrinin təşkilatçısı kimi azərbaycanlı [[Əhməd Əhmədov (III)|Əhməd Əhmədov]] güllələnib, amma şahid ifadələri əsl günahkarın əslində erməni əsilli [[Eduard Qriqoryan]] olduğunu sübut edir<ref>[http://milli.az/news/politics/38565.html Sumqayıt hadisələrinə həsr olunmuş kitabın təqdimat mərasimi keçirilib]</ref>.
Sumqayıt faciəsi zamanı yüzlərlə azərbaycanlı ailəsinin öz həyatlarını təhlükə qarşısında qoyaraq, erməni qonşularını qəzəblənmiş kütlənin təhlükəsindən xilas etmələri haqqında mətbuatda çox yazılıb<ref>[http://anl.az/el/a/av_tqs.pdf Vaqif Arzumanlı, Nazim Mustafa. Tarixin qara səhifələri. Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq. – Bakı: "Qartal", 1998. səh. 62.]</ref>.
| |||