Kvant mexanikası: Redaktələr arasındakı fərq

{{qaralama-az}}

{{Müasir fizika}}

'''Kvant mexanikası''' - əsası alman fiziki [[Verner Heyzenberq]] tərəfindən qoyulub və [[nəzəri fizika]]nın bir bölməsi olub [[Plank sabiti]] ilə müqayisə olunan fiziki hadisələri öyrənir. Kvant mexanikası hərəkətin Plank sabiti ilə müqayisə olunan qiymətlərində (atom və ya foton miqyaslarında) fiziki hadisələri izah edən nəzəri fizika sahəsidir. Kvant mexanikasının verdiyi proqnozlar klassik mexanikanın verdiyi proqnozlardan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənə bilər. Plank sabitinin makroskopik cisimlərin hərəkəti ilə müqayisədə olduqca kiçik qiymətə malik olması səbəbindən kvant effektləri əsasən mikroskopik miqyaslarda müşahidə olunur. Əgər sistemin fiziki hərəkəti Plank sabitindən kifayet qədər böyük olarsa, kvant mexanikası üzvü şəkildə klassik mexanikaya keçir. Öz novbəsində, kvant mexanikası sahənin kvant nəzəriyyesinin qeyri-relyativist yaxınlaşmasıdır (başqa sözlə, sistemin böyük hissəciklərinin enerji ətaləti ilə müqayisədə aşağı enerjilərə yaxınlaşmasıdır)

Makroskopik ölçülərdə olan sistemleri yaxşı təsvir edən klassik mexanika molekul, atom, elektron və foton səviyyələrində bütün hadisələri təsvir edə bilmir. Kvant mexanikası müvafiq olaraq atomları, ion, molekul, kondensə olunmuş mühitləri və digər elektron-nüvə quruluşlu sistemleri kifayət qədər yaxşı təsvir edə bilir. Kvant mexanikası eyni zamanda elektron, foton və digər elementar zərrəciklərin hərəkətlərini təsvir etmək iqtidarındadır, lakin elementar hissəciklərin çevrilmələrinin dəqiq invariant relyavistik təsviri sahənin kvant nəzəriyyəsi çərçivəsində qurulur. Kvant mexanikasının köməkliyi ilə əldə olunmuş nəticələri eksperimentlər birmənalı təsdiq edirlər.

 

 

=Tarixi=

Eynşteyn bir qədər də irəli gedərək, elektromaqnit dalğasının (məsələn işıq) oz tezliyindən asılı olan diskret enerji kvantalarına malik fiziki hissəcik və ya zərrəcik (sonradan foton adlandırılmışdır) kimi təsvirinin mümkünlüyünü irəli sürmüşdür.

 

1920-ci illərin ortalarında kvant mexanikasında baş verən irəliləyişlər onun atom fizikasının əsas standart ifadəsi kimi qəbuluna gətirib çıxardı. 1925-ci ilin yayında Bor və alman fiziki Heyzenberq köhnə kvant mexanikasına son qoyan məqaləni nəşr etdirdilər. Bəzi proses və təcrübələrdə özlərini hissəcik kimi aparmalarını nəzərə alaraq, işıq kvantasına foton adı verildi (1926-cı ildə). Eynşteynin 1905-ci ildə işığa dair irəli sürdüyü çox sadə postulatlardan sonradan kəskin mübahisələr, nəzəriyyyələr və təcrübələrə gətirib çıxaran yeni Kvant Mexanikası nəzəriyyəsi doğdu. Bu nəzəriyyə ilkin illərdə amansız müqavimətə rast gəlsə də 1927-ci ildə 5-ci Solvey Konfransında yekdilliklə qəbul olunmuşdur.