Namərdqala: Redaktələr arasındakı fərq

'''Namərd qala''' – digər adları: Mamır Qalası, Çarek Qalası [[Azərbaycan Respublikası]] [[Gədəbəy rayonu]]nun [[Söyüdlü (Gədəbəy)|Söyüdlü]] kəndi yaxınlığında yerləşən orta əsrlərə aid müdafiə tikilisi.<ref>[[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]], VII cild. Bakı, 1983. səh.152</ref>.

Hazırda Namərdqalanın nə vaxt və hansı tarixi zərurətə görə tikilməsi məlum deyil.<ref>C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 157</ref>. Əsas inşaat materialı və tikinti-memarlıq xüsusiyyətlərinə görə araşdırmaçılar onu XII əsr – [[Eldənizlər]] dövrünün əsəri sayırlar.<ref>C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 155</ref>.

[[Vardan Araveltsi]]<nowiki/>nin verdiyi məlumatlara görə, Çarek Qalası 1204-cü ildə [[İvane Mxarqrdzeli|İvane Zakaryan]]ın hakimiyətinə keçmişdir. <ref name=":0">Vardan Vardapet (Araveltsi), səh. 138-140138–140.</ref>

[[Kirakos Qandzaketsi|Kirakos Gəncəli]]<nowiki/>nin qeydlərinə görə 1220-ci ildə, monqol-tatar yürüşlərindən qaçan alban katolikosu İohan (1195-12351195–1235) Çarek qalasına sığınmış və kilsə mərkəzini buraya daşımışdır.<ref>Kirakos Gəncəli, səh.178</ref>

1224-cü ildə isə [[Ğatağa Noyin]] artıq bölgədə monqol-tatar hakimiyətini bərqərar edir. <ref name=":0" />

Qalanın yerləşdiyi ərazi Söyüdlü kəndindən təxminən 7-10km7–10km məsafədəki sıx meşəli-dağlı bölgədir. Kənddən 7 km aralıda zirvəsinin qeyri-adi silueti ilə bir dağ diqqəti özünə çəkir. Yaxınlaşdıqca zirvədəki memarlıq kütlələri yavaş-yavaş aydınlaşır. Qarşıda əzəmətli bir qala bu əlçatmaz yerlərdə insan əlinin möcüzəsi kimi yüksəlir. Qala əldən -ayaqdan uzaq bir yerdə, çox ağır dağ şəraitində tikilmişdir. Dağ qalalarının çoxunda olduğu kimi bu qalalı dağ da silsilədə ada vəziyyəti tutur. Dağın ətəklərini iki yandan Şəmkir və Mis çayları yuyur.

[[Azərbaycan]]da olan digər [[Qız qalası (dəqiqləşdirmə)|Qız qalalarından]] fərqli olaraq Söyüdlüdə yerləşən qalanın daha yığcam, biçimcə monumental, şəhər qalalarına bənzəyən, çoxbucaqlı bitkin planı vardır. Çətin dağ şəraitində belə aydın və dəqiq memarlıq quruluşu yaratmaq onu ucaldan memar və ustaların yüksək bacarığından soraq verir.<ref>C.Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh. 156</ref>. Qalanın bucaqlarında dairəvi biçmli möhtəşəm bürclər yüksəlir. Onun əzəmətli surətinin aparıcı elementləri bu bürclərdir.

Qala sərt dağ relyefinə uyğun olaraq içəridə iki səviyyəlidir. Üst qatda, dağın ən uca yerində planda beşbucaqlı biçimli olan içqala yerləşir. Cənubdan içqalaya ondan xeyli aşağı səviyyədə olan qalanın ikinci bölümü birləşir. Plan quruluşu və memarlıq biçimləri dağlıq yerlə birlikdə qalanın müdafiəsini olduqca dayanıqlı etmişdir.

Dağ qalaları bir qayda olaraq ətrafdakı qayalardan və çay yataqlarından gətirilən daşlardan – yerli laltı materialdan inşa edilirdi. Namərd qalanın başqa dağ qalalarından bir fərqi də ondan ibarətdir ki, onun azman memarlıq kütlələri bişmiş [[kərpic]]dən ucaldılmış, divar səthləri isə bayırdan bir sıra cilalı kərpiclə üzlənmişdir. Dağ başında kvadrat biçimli kərpicdən nəhəng tikinti işlərinin aparılması qalanı tikdirən sifarişçinin geniş imkanları olduğunu, tikintiyə böyük işçi qüvvəsinin, yüksək ixtisaslı sənətkarların cəlb edilməsini göstərir. Abidədə tikinti işlərinin keyfiyyəti də olduqca yüksəkdir.